اصفهان آهن ۱
آهن ملل
ایرانسیل
ایرانسیل موبایل
کد خبر: ۱۴۶۶۳۱
گزارش « شروع » از آمارهای ضد و نقیض خروج نخبگان از کشور
توییت محمود صادقی، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی اعلام نقطه پایان کار کاوه مدنی، در سازمان محیط زیست ایران بود.
۱۸:۱۷ - ۲۹ فروردين ۱۳۹۷
نویسنده: سارا غضنفری
وانانیوز|

دو شب پیش محمود صادقی، نماینده مجلس ایران در توییتر خبر داد که «کاوه مدنی» معاون سازمان حفاظت محیط زیست، ایران را ترک کرده است. همسر او نیز که ممنوع الخروج شده بود با رفع ممنوع الخروجی کشور را ترک کرد. او این رویداد را «درس عبرتی برای نخبگان ایرانی مقیم خارج از کشور» دانست.سایت انصاف‌نیوز،هم گزارش داده که کاوه مدنی در جریان سفر کاری در خارج کشور، یعنی پنجمین مجمع آسیا و اقیانوسیه در تایلند، استعفا کرد. استعفایش پذیرفته شد و او برنگشت. کاوه مدنی در نخستین توییتش پس از اعلام این خبرها، شعری از هوشنگ ابتهاج منتشر کرد: « پای اگر فرسودم و جان كاستم / آنچنان رفتم كه خود می‌خواستم...»
این حکایت فعالیت هفت ماهه کاوه مدنی در ایران است که در نهایت خروجی آن ترک کردن ایران بود. 
«کاوه مدنی» ۳۷ساله، استاد سابق تحلیل سامانه و سیاست‌گذاری در دانشگاه معتبر «امپریال کالج» در لندن است. او در «دانشگاه فلوریدای مرکزی» در امریکا هم درس داده و جوایز متعددی در زمینه مهندسی عمران کسب کرده است. شهریور۹۶ اما او به دعوت سازمان حفاظت محیط زیست ایران برای تصدی یک پست دولتی روی خوش نشان داد، جامعه رسانه ای و علمی ایران هم به این انتصاب روی خوش نشان دادند.
گزارش « شروع » از آمارهای ضد و نقیض خروج نخبگان از کشور

کاوه زاده ۱۳۶۰ در تهران است و پدر و مادرش هر دو در صنعت آب کار می‌کردند. لیسانس خود را که از دانشگاه تبریز گرفت، بعد از اخذ لیسانس عازم غرب شد. از دانشگاه «لوند» سوئد فوق لیسانس منابع آب گرفت و دکترایش در مهندسی عمران و محیط زیست را از «دانشگاه کالیفرنیا» در «دیویسِ» امریکا در سال ۸۸ کسب کرد. در کالیفرنیا نیز زیر نظر پروفسور «جی آر. لوند» کار می‌کرد که به خاطر آثارش در مورد مشکلات آب کالیفرنیا و سد جنجالی «هچ هچی» معروف است. مدنی، خیلی زود در به کاربستن تئوری «بازی‌ها» در زمینه مشکلات مدیریت آب معروف شد. موفقیت‌های کاوه یکی پس از دیگری فرا رسیدند. در سال ۲۰۱۲ از اجلاس سالیانه «انجمن مهندسان عمران امریکا» جایزه‌ای گرفت که او را «نماینده آینده جسورانه و انسان‌دوستان مهندسی عمران» معرفی می کرد. «اتحاديه علوم زمین اروپا» نیز جایزه‌ای مشابه به او اهدا کرد. سال ۲۰۱۷ هم جایزه «والتر ال. هیوبر» انجمن امریکایی مهندسان عمران را گرفت که از مهم‌ترین جوایز این حوزه در سطح جهان است.
او در طول این دوران، هر چند وقت یک‌بار به جای سوئد و امریکا، به تهران می‌آمد تا در «دانشگاه خواجه نصیر طوسی» درسی ارایه کند. حضورش در تهران جلب توجه کرد. روزنامه‌نگاران ایرانی که همیشه دنبال طرح موفقیت ایرانی‌های خارج از کشور هستند، به او جایگاهی برای ارایه نظراتش در نشریات داخلی دادند. سخن‌رانی‌های جسورانه و نوآورانه‌اش خیلی زود بین محیط ‌زیستی‌ها آشنا شد. اما در نهایت با اتفاقاتی که رخ داد مدنی، خروج از کشور را به ماندن ترجیح داد.

+چرا مدنی،رفتن را به ماندن ترجیح داد!

کاوه مدنی، که به تازگی با مشکلاتی جدی مواجه شده بود، از مسئولیتش استعفا داد و رفت؛ رفتنی که بعید است به این زودی‌ها بازگشتی داشته باشد!معاون بین‌الملل، نوآوری و مشارکت فرهنگی-اجتماعی سازمان حفاظت محیط زیست کشورمان که چندی پیش خبر بازداشت وی در خصوص برخی اتهامات منتشر شده بود، از سمت خود استعفا داد و این استعفا مورد پذیرش عیسی کلانتری، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت.
این ادعایی است که محمود صادقی، یکی از نمایندگان تهران در مجلس شورای اسلامی مطرح کرده و در توضیح آن نوشته: «‏امروز از یک منبع موثق شنیدم ‎کاوه مدنی معاون سازمان حفاظت محیط زیست، ایران را ترک کرده است. همسر او نیز که ممنوع الخروج شده بود با رفع ممنوع الخروجی کشور را ترک کرد. درس عبرتی برای نخبگان ایرانی مقیم خارج از کشور!»
این در حالی است که به تازگی تصاویری از مدنی منتشر شده و توجه بسیاری را به خود جلب کرده بود که ادعا شده بود مربوط به رقصیدن مدنی، در ساختمانی متعلق به کشورمان در مالزی است. ادعایی که مدنی، در پاسخ به آن لیست کشور‌هایی که به آن‌ها سفر کرده را فهرست کرد تا نشان دهد هنوز نتوانسته به مالزی سفر کند! تکذیبی که ظاهرا در زمان حضور مدنی، در خارج از کشور صادر شده و وی را مجاب کرده که دست از ادامه فعالیتش در کشورمان بشوید و با استعفای غیرحضوری، دیگر به کشور باز نگردد. استعفایی که مورد پذیرش قرار گرفته تا دانشمند جوان و نخبه کشورمان که عضو کالج سلطنتی لندن و استادیار دانشگاه فلوریدا است، راهش را از مسئولیت در زادگاهش جدا کند و به مسیری برگردد که پیشتر برایش عناوینی مانند «دانشمند برجسته جوان در علوم زمین-۲۰۱۶» را به ارمغان آورده بود.
این در حالی است که دکتر مدنی، به واسطه پژوهش‌ها و تحقیقاتش، به ویژه در حوزه آب، فردی صاحب نظر و متخصص شناخته می‌شد که حضور وی در هرم مدیریتی سازمان حفاظت محیط زیست کشورمان این امیدواری را به وجود آورده بود که بتوانیم در خصوص بحران گسترده آب که گریبان کشورمان را گرفته، تصمیمات صحیح اتخاذ کرده و از این شرایط عبور کنیم.
امیدواری‌ای که البته کمی هم سست بود چراکه در مقاطعی اخباری از سازمان محیط زیست کشورمان مخابره شد که نشان از موافقت این مجموعه با طرح‌های انتقال آب داشت. موافقتی که مدتی است کلانتری،رییس سازمان محیط زیست ابایی از مطرح کردن علنی آن هم ندارد و چه بسا از جمله دلایل استعفای مدنی هم باشد چراکه او برخلاف رئیس سازمان، بر این باور بود که کار از بحران هم گذشته است! مدنی بار‌ها و بار‌ها در سخنرانی‌ها و گفت و گوهایش تاکید کرده که نه با بحران آب، که با ورشکستگی در این حوزه مواجهیم. وضعیت متفاوتی که در توضیح آن می‌گوید: "بحران" در تعریف، شرایط حادی است که البته تا حدی برگشت پذیر است. بر این اساس است که وقتی بحرانی رخ می‌دهد، از مدیریت بحران می‌گوییم و می‌کوشیم شرایط را به روال قبل بازگردانیم که البته گاهی موفق نمی‌شویم و شکست می‌خوریم، اما شکست که خوردیم، جنس اقداماتمان تغییر می‌کند.

+ آمار خروج نخبگان از کشور

درباره آمار خروج نخبگان از کشور رقم چندان صحیحی وجود ندارد، چه بسا در هفته اخیر به گفته سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری و رئیس بنیاد ملی نخبگان ایران، «شایعه‌ای که بسیار گفته می‌شود این است که در سال ۲۰۰۹ صندوق بین‌المللی پول اعلام کرده که ایران در بین ۹۲ کشور، اولین کشور از نظر خروج مغزها است. این گزارش کذب محض است چون اصلاً چنین گزارشی از سوی صندوق بین‌المللی پول تا به حال داده نشده‌است.» همچنین بر اساس آمارهای بین المللی، این که ایران به عنوان اولین کشور فرا مغزها در جهان بدل شده، بیشتربه یک افسانه می ماند. برابر آمارهای سازمان ملل، تاسال2015 حدود 244 میلیون مهاجر در جهان ترک وطن کرده اند که حدود یک میلیون و 123 هزار نفر از آنها ایرانی بوده اند و از این نظر کشور ایران در رتبه 54 کشورهای «مهاجرفرست» جهان محسوب می شود که رتبه ای کاملا معمولی به حساب می آید. اما در مورد مهاجرت نخبگان ماجرا متفاوت است. پرویز کرمی مشاور رییس بنیاد ملی نخبگان و دبیر ستاد فرهنگ سازی اقتصاد دانش بنیان معاونت علمي به عنوان یکی از مراجع اصلی ارائه آمارهای رسمی میزان خروج نخبگان از کشور در دولت است که عزم خود را برای نشان دادن چهره واقعی این پدیده جزم کرده است. او درباره آمار مهاجرت نخبگان می گوید:« اشتباه رایجی که طی سال های گذشته حتی به گفتار مسئولان هم راه یافته، عدم تفکیک میان مهاجران و نخبگان علمی است. از این اشتباهات که باعث شده اعداد اغراق آمیزی در خصوص خسارت ناشی از مهاجرت نخبگان شنیده شود، می توان به عدد کذب خروج 150 هزار نخبه از کشور و یا رقم دروغ خسارت 800 میلیارد دلاری از این آسیب که کلا بدون منبع معتبر و کذب اشاره کرد.
عددی کذب که در مدخل هایی نظیر ویکی پدیا نیز دیده می شود؛ این آمار را به گزارش سال 2009 صندوق بین المللی پول  imf مستند می دانند، در حالی که منبع این صندوق نیز گزارشي بوده است که به اشتباه تعداد مهاجران را هم ردیف با نخبه ها در نظر گرفته اند. سپس مورد استناد رسانه قرار گرفته است. حال هر کس که ميخواهد مهاجرت نخبگان را در ایران فاجعه نشان دهد به همین آماد کذب استناد می کند.
در گزارش ديگري ازصندوق بین المللی پول ونه ان گزارش كذايي ٢٠٠٩ آمده است که براساس آمار ارائه شده دولت ایران، سالانه 150 هزار نفر از ایران مهاجرت می کنند که حدود 62 درصد این افراد دارای تحصیلات دانشگاهی هستند؛ اما در این آمار بحث از نخبه بودن حدود 100 هزار نفر دارای مدرک دانشگاهی زده نمی شود و عجیب خواهد بود اگر یک سوم باقی را که دارای مدرک دانشگاهی نبودند هم جزو نخبگان بدانیم.
بنیاد ملی نخبگان و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در دو سال و نیم گذشته تجربه خوبی را در ارائه برنامه همکاری با متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج کشور داشت. اين برنامه با هدف انتقال دانش، تجربه و ایده‌های فناورانه به کشور آغاز شد. درطي اين مدت از میان متخصصان و اندیشمندان ایرانی غیر مقیم، یک پل ارتباطی شکل گرفت و با ٧٣ پايگاه و مرکز علمی و فناوری منتخب داخلی همکاری‌هایی را شروع کردند.
12 درصد از افرادی که هم اکنون به ایران بازگشتند فارغ‌التحصیلان 20 دانشگاه‌ برتر دنیا همچون استنفورد، ام آی تی، کمبریج، هاروارد، برکلی، امپریال کالج انگلستان و... بودند و حدود 15 درصد آنان افرادی هستند که بیشتر از 10 سال در کشورهای اروپایی و آمریکایی زندگی می‌کردند. این 948 نفری که از 100 دانشگاه برتر جهان به ایران آمدند عمدتا در هیات علمی دانشگاه‌ها و یا مراکز علمی و شرکت‌های دانش بنیان و یا استارت آپ‌های خودشان حضور دارند و مشغول به فعالیت هستند. جالب است بدانید ٦٣استارت آپ‌ مطرح در رشته‌های مختلف و معروف در ایران متعلق به همین افراد بازگشته است که برای بیش از 1000 نفر دیگر کار ایجاد کرده‌اند.

+ مهاجرت نخبگان یاگریز اجتماعی؟
مهاجرت نخبگان یا آنچه طی سال‌های اخیر از آن به «فرار مغزها» یاد می‌شود، یکی از مسائلی است که جامعه ایرانی را به طور عام و جامعه علمی کشور را به طور خاص در دهه های اخیر با چالش‌های زیادی روبرو کرده است. آمارهای زیاد و گاه متناقضی از این پدیده اجتماعی منتشر می شود اما تاکنون هیچ پژوهش جامعی در پیوند با فرار مغزها انجام نشده است. محمدامین قانعی راد عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور اخیرا کتابی با عنوان «نخبگان دانش؛ مشارکت یا مهاجرت» نوشته و در این کتاب معتقد است چرخش نخبگان در دنیای امروز امری تا حدی پذیرفته شده است اما آنچه مهاجرت نخبگان ایرانی را متمایز می کند، نوعی «گریز اجتماعی» است که با ناخشنودی و نارضایتی از برخی روندها همراه است. او تاکید می کند:« من گمانم این است این مهاجرت نخبگان که در کشور شکل می گیرد، مهاجرتی نیست که وابسته به شرایط عادی جهانی شدن باشد و قابل مقایسه با جریان نخبگان در اروپا باشد. معتقدم مهاجرت نخبگان از ایران نوعی «گریز» است اما در اروپا نمی شود اسمش را گریز گذاشت. شاید بشود گفت یک جابجایی عادی است که برای بهبود شرایط زندگی و تحقیق علمی صورت می گیرد تا فرصت‌های اقتصادی بهتری به دست بیاورند؛ این جابجایی همراه با گریز اجتماعی نیست.»
خروج نخبگان از کشور قابل انکار نیست، این که برای این قشر تلاشی به عمل نمی آوریم تا بازگردند و بمانند و شاید در انتهای ماجرا چنان عرصه را برایشان تنگ کنیم که مانند کاوه مدنی ها رفتن را به ماندن ترجیح بدهند و بنویسند:«آنچنان رفتم که خود می خواستم!»

آنچنان رفتم که خود می خواستم!
سلام پرواز
سلام پرواز ۲
ارسال نظر
تبلیغات
رپرتاژ تریبون
جدیدترین اخبار
دیگران چه می‌خوانند؟
پرطرفدارترین