حسین ایمانی جاجرمی در گفت‌وگویی، با اشاره به روز شوراها و گذشت بیش از هفت ماه از فعالیت شورای پنجم، این مدت را زمان مناسبی برای بررسی عملکرد یک مجموعه سیاستگذار کلان شهری ندانست و افزود: صرفا می‌توان از این مدت ارزیابی اولیه انجام داد .
وی با بیان اینکه مهمترین کار شورا انتخاب شهردار است گفت: شورا بایستی در این زمینه دقت بسیاری داشته و شهرداری را برگزیند که «ثبات کابینه» داشته باشد؛ زیرا در تحقیقات مربوط به عملکرد نهادهای دموکراتیک ، یکی از شروط موفقیت آنها ثبات کابینه عنوان شده است. به عبارت دیگر پایداری مقامات اجرایی برای عملیاتی کردن سیاست‌ها و برنامه‌های شورا نقش مهمی در بهبود عملکرد این نهاد دمکراتیک دارد.
به گفته وی، شورای شهر متأسفانه در قسمت انتخاب کابینه پایدار، نمره منفی می‌گیرد، زیرا شهرداری که انتخاب کردند استعفا داد و حاضر نشد کارش را ادامه دهد که این موضوع ضربه بزرگی برای مدیریت شهری تهران بود و موضوع ثبات کابینه را از بین برد.
وی در ادامه با تأکید بر اینکه باید به هزینه های این اتفاق توجه کرد و شورا می بایست بار دیگر جلسات برگزار و از میان افراد مختلف، شهردار انتخاب کند، افزود: البته این امر نیز زمانبر بوده و هزینه های سیاسی زیادی مانند چانه زنی جناح های حاکم بر شورا برای انتخاب شهردار از میان خود را دارد. در کنار این ها شهردار جدید نیز می خواهد تیمش را بچیند و همه اینها یعنی عملا چند ماه با ارزش برای مدیریت شهر از دست خواهد رفت.
این دانشیار دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه این زمان از دست رفته در عملکرد مدیریت شهری اثرگذار خواهد بود، خاطر نشان کرد: این اثرگذاری حتی بر نظر کسانی که بر همین ترکیب فعلی شورا یعنی اعضای یکدست اصلاح طلب نیز رأی داده‌اند، نمودی آشکار خواهد داشت. زیرا رأی دهندگان انتظار تغییر بسیاری داشتند
بیشتر وقت شورای پنجم به بروکراسی اداری و کاغذبازی گذشت
ایمانی جاجرمی در ادامه صحبت‌هایش به برخی نقاط ضعف شورای اسلامی شهر تهران نیز اشاره کرد و گفت:یکی از نقاط ضعف شورای فعلی فراموش کردن کسانی‌است که به آنان رای‌داده‌اند. در حقیقت سیاست ورزان با شعار و وعده از نردبان دموکراسی بالا می‌روند اما بعد از پیروزی و به قدرت رسیدن معمولا یادشان می‌رود که این نردبان بر روی شانه‌های چه کسانی بوده است. به عبارت دیگر این شورا نتوانست ارتباط خوبی با مردم برقرار کند و حضور کمرنگی بین گروه‌های مختلف مردم داشت. همچنین بیشتر وقت شورای پنجم به بروکراسی اداری و کاغذبازی گذشته است که این امر نقطه ضعف شورایی است که پایه‌های مردمی دارد. این در حالیست که تجربه نشان داده اگر مردم چیزی را نخواهند نردبانی را که بردوششان گذاشته‌اند، کنار خواهند کشید زیرا مردم با هیچ گروهی سیاسی عقد اخوت دائمی نبسته‌اند. در مورد طرفداران اصلاح طلبان این اتفاق به صورت قهر با صندوق های رای خود را نشان می دهد درست مانند تجربه تلخ اولین شورای شهر تهران که به سبب عملکرد ضعیف اعضای وقت، طرفداران آنها در انتخابات دوره دوم شوراها شرکت نکردند و عملا زمینه برای پیروزی جناح رقیب با رای اندک فراهم شد.
وی ادامه داد: از نقاط ضعف دیگر این شورا نیز می‌توان به ناآشنایی برخی اعضای آن با مسائل شهرداری و مدیریت شهری اشاره کرد. به جز چند نفری که قبلا در این زمینه فعالیت داشتند باقی اعضا در حوزه‌هایی مشغول بودند که اطلاعات و تجربه سازمانی از شهرداری نداشته و عملا این حوزه را به درستی نمی شناختند.
شورای پنجم ترمز شهرفروشی را کشید
این جامعه شناس شهری در ادامه صحبت‌هایش به ویژگی‌های مثبت شورای پنجم نیز اشاره کرد و گفت: اگر بخواهیم عادلانه و منصفانه رفتار کنیم به نظر می‌رسد شورای پنجم با وجود همه مخاطراتی که پیش‌رو داشت اما ترمز شهرفروشی را کشید و این امر را متوقف کرد. با اینکه هنوز جایگزینی برای آن ندارند اما روند حرکت در مسیری که مدیریت شهری در دوره قبل در حال طی کردن بود را کند کرده است.
وی همچنین اضافه کرد: نکته مثبت دیگری که در این شورا به چشم می‌خورد افزایش شفافیت در شهرداری است تا مردم از اطلاعات مدیریت شهری و قراردادها باخبر و آگاه شوند. همچنین افزایش حضور نیروهای متخصص نیز تا حدودی امیدوار کننده است. از طرفی شهرداری نیز برنامه‌های خود را به نوعی تغییر داده که ضمن فاصله گرفتن از برنامه های تشریفاتی و دستوری، مورد رضایت مردم باشد، بنابراین اگر اعضای شورا درصدد رفع مشکلات به ارث برده از دوره قبلی مدیریت شهری و بدهکاری هایی شهرداری به پیمانکاران باشند و نقاط ضعفشان را نیز بپذیرند و با پشتوانه رای بالا، موفق خواهند شد. البته شورا باید این موضوع را در نظر داشته باشد که تسلیم خواسته‌های سیاسی افراد و جناحی نشود آنان نماینده مردم هستند و خواسته‌های مردم بایستی در اولویت باشد.
تک صدایی در شورا خوب نیست
این دانشیار دانشگاه تهران با اشاره به اینکه یکدست بودن شورا امری مثبت نیست، اظهار کرد: یک جناح نمی‌تواند نماینده همه گروه‌ها در شهر باشد. بهتر است انتخابات اعضای شوراها در کلان شهرها یک ساختار سهمیه‌ای داشته باشد و کرسی‌های شورا میان گروه‌های مختلف تقسیم شود، به عبارت دیگر اجازه ندهیم شورا یکدست شود زیرا یکصدایی آرمان‌های دموکراسی را به خطر می‌اندازد ، به طوری که ممکن است جناحی که فاقد نماینده در شورا است به رقابت منصفانه دست نزند و وقتی می‌بیند که جایگاهی ندارد و دستش از همه چیز کوتاه است، سعی می‌کند راهکارهای تخریبی را در پیش بگیرد.
وی در ادامه در تشریح این امر که حتی ممکن است استعفای شهردار نیز دال بر این موضوع باشد، گفت: البته میان اصلاح طلبان نیز یکدستی وجود ندارد و در این جناح نیز شاهد گرایش‌های مختلفی هستیم که بعضی از آنها گاهی در تضاد با یکدیگرند و این تضاد نیز ممکن است مانع از این شود تا همه افراد نظرهایشان را بیان کنند. همچنین جامعه مدنی، دانشگاه‌ها و رسانه‌ها بایستی در مورد مسئله تخصیص کرسی‌های شورای شهر صحبت کنند. زیرا حکمی وجود ندارد که حتما همین گونه باشد و این ساختار به نوعی ساختارهای تنظیمی بوده که در صورت ناکارآمد بودن قابل تعویض است.
ایمانی جاجرمی افزود: بهترین حالت در شورا این است که اعضای آن متشکل از افرادی با تفکرات متنوع باشند زیرا این تنوع تفکر کمک خواهد کرد تا افراد گفت‌وگو کردن و به توافق رسیدن را یاد بگیرند.در صورتی که اگر همه از یک گروه باشند کیفیت تصمیم گیری آسیب خواهد دید و تصمیمات از مشروعیت دور خواهد شد. همچنین تجربه کشورهای دیگر نیز نشان می‌دهد که آنها هم از نظام سهمیه‌ای استفاده می‌کنند و اجازه حضور گروه‌های مختلف را می‌دهند به عبارت دیگر ایدئولوژیک کردن دستگاه اداره کننده شهر، به عملکرد شهر صدمه می‌زند زیرا زمانیکه بایستی برای ارتقای بهره‌وری اداره شهر استفاده شود برای تخریب و صدمه زدن انجام شده و پاسخگویی به آن نیز امری زمانبر است.
بی برنامگی گریبانگیر شورای پنجم
این جامعه شناس شهری در بخشی دیگر از صحبت‌هایش به بی برنامگی شورا اشاره کرد و گفت: شهرداری باید به عنوان یک نهاد خدمت رسان برنامه داشته باشد. مشکلی که در حال حاضر شورا با آن دست و پنجه نرم می‌کند بی برنامگی است و دقیقا نمی‌دانند به کجا حرکت کنند و چه کارهایی انجام دهند. در حقیقت vision یا به اصطلاح چشم‌انداز درستی برای خود ترسیم نکرده‌اند، زیرا در فرصت اندک چند نفر دور هم جمع شده و در گرماگرم انتخابات رای آوردند حتی فرصت این را نداشتند که اقدامات کارشناسی انجام دهند.
وی با بیان اینکه حرفای شعاری قشنگ است اما عملیاتی شدن آن کار ساده‌ای نیست، تصریح کرد: این موضوع به احزاب باز می‌گردد زیرا احزاب کار سیاسی حرفه ای انجام نمی‌دهند و صرفا در زمان انتخابات فعال می‌شوند، بنابراین این بی‌برنامگی باعث می‌شود که تسلیم شرایط موجود و درگیر بروکراسی شوند؛ به طوری که فرد به منظور تاثیرگذاری پا در این عرصه گذاشته است، اما بعد از مدتی متوجه می شود نه تنها تاثیرگذار نیست بلکه اسیر همان دستگاه بروکراتیکی شده که کارآمدی ندارد.
به گفته وی، نبود چشم‌انداز و توافق چندان میان اعضای شورا کار را کمی دشوارتر می‌کند و افراد نمی‌توانند به درستی نظر خود را اعمال کنند و گویی نوعی پدرسالاری حاکم است که این امر نشان می‌دهد این افراد قبلا با یکدیگر کار تیمی انجام نداده‌اند . مانند تیم فوتبال که اگر از قبل با یکدیگر تمرین کرده باشند می‌توانند به درستی پاسکاری کنند و برنامه‌های دفاعی تنظیم و استراتژی را نیز عوض کنند اما تیمی که بدون تمرین وارد زمین می‌شود تا زمانی که بین افراد هماهنگی حاصل شود زمان زیادی طی خواهد شد و حتی ممکن است این هماهنگی نیز ایجاد نشود.
اعضای شورای شهر بایستی بیشتر در شهر باشند تا دفتر کارشان
ایمانی جاجرمی به نقش شورای عالی استان‌ها در این زمینه اشاره کرد وگفت: نقش شورای عالی استان‌ها نیز می‌تواند در این زمینه مهم باشد. یکی از وظایف شورای عالی استان‌ها آموزش اعضای شوراها است.اگر برای اعضای شورا در ماه اول فعالیتشان دوره‌های آموزشی برگزار و با سیستم شهرداری آشنا می‌شدند اقدام بسیار مثبتی بود. برای مثال دوره‌های چند روزه آشنایی با مترو، آتش نشانی و فضای سبز می‌توانست گام مثبتی برای اعضا باشد.همچنین برخی اعضا نیز با شهر تهران به خصوص مناطق جنوبی و فقیر آشنایی کاملی ندارند و صرفا به صورت کتابی تهران را می شناسند.در صورتی که کار شهرداری اساسا به معنای کار میدانی است و مسئولان در این حوزه بایستی در دل شهر باشند و وقت عمده خود را درخارج از دفترشان بگذارنند.
وی در پیشنهادی مطرح کرد: خوب است که شورا ماهی یک جلسه داشته باشد ولی اعضا 29 روز باقی را در شهر و در مناطق مختلف شهرداری بگذرانند تا با سیستمی که قرار است آن را مدیریت کنند بیشتر آشنا شوند، زیرا شهرداری یک سیستم معمولی نیست، یک حکومت شهری است و کارهای بسیار مهمی را انجام می‌دهد و نقش بسیار مهمی را در کیفیت زندگی مردم و حفظ هویت شهر دارد.
شورا دربرابر غافلگیری پلان دومی نداشت
این دانشیار دانشگاه تهران اضافه کرد:استعفای نجفی و غافلگیری شورای شهر نشان داد که شورای شهر برای این موضوع پلان و برنامه دومی نداشت و به این فکر نکرده بودند که اگر اتفاقی برای شهردار افتاد چه کسی باید جایگزین آن شود. در حالیکه یک سازمان هوشمند معمولا پلان دومی را برای این موارد در نظر دارد. یعنی کسانی را در نظر دارد تا به محض کناره‌گیری فرد اصلی آن را جایگزین کند. زیرا زمانی وجود ندارد و اینکه تهران بدون شهردار اداره شود در حقیقت به نوعی از مشروعیت شورای شهر می‌کاهد چون این وضعیت عدم قطعیت است.
شهردار تهران چه ویژگی‌های باید داشته باشد؟
این جامعه شناس شهری با بیان اینکه شهردار آتی باید با سیستم شهرداری آشنا باشد، اظهار کرد: شهردار آینده باید از بدنه شهرداری باشد و از بیرون از شهرداری نیاید. زیرا فرهنگ مدیریتی غلطی در ایران شکل گرفته است که افراد تصور دارند می‌توانند وارد هر پستی شده و موفق شوند، در حالیکه این حوزه‌ها تخصصی است و نیازمند دانش و اطلاعات مختص به خود است.
ایمانی جاجرمی در پایان و در انتقاد به نظام اداری کشور گفت: این اشکال کل نظام اداری ما است که نتوانستیم نخبگان اداری را تقویت کنیم و کسانی را پرورش دهیم که با ارتقاء معقول و حرفه ای در نظام اداری بتوانند بروکراسی را اداره کنند. به طور مثال در کشور انگلستان برای جلوگیری از بروز این اتفاق در همه وزارتخانه‌ها معاون دایمی حضور دارد که کارهای اداری را انجام می‌دهد و در صورت عوض شدن وزیر نیز ثابت می‌ماند. وضعیت مطلوب برای نظام بوروکراسی یعنی این که در تغییرات مدیریتی صرفا وزیر عوض شود و بقیه سرکارشان باشند، کسانی که به دقت با توجه به شایستگی های حرفه ای و نه پیوندها یا نگرش‌های سیاسی انتخاب شده اند تا خدمات ارایه کنند. اما در شیوه مدیریتی ما به دلیل بی ثباتی و غلبه سیاست ورزی بر اصول کارشناسی، نیروی اداری رشد نمی‌کند و در درازمدت نتیجه این می‌شود که دچار فقر نخبگان اداری شویم.
