سه شنبه دونالد ترامپ همان‌طور که از شب قبلش وعده داده بود در ساعت 22:30 در کاخ سفید در حالیکه چشم به دوربین‌ها دوخته بود و تلاش می‌کرد نقش یک رییس‌جمهور مقتدر برای مردم آمریکا و نقش داعیه دلسوزتر از مادر را برای مردم ایران ایفا کند در سخنانی با طرح اتهامات واهی علیه ایران، اعلام کرد که آمریکا از برجام خارج می‌شود و تحریم‌های جدیدی نیز به زودی علیه ایران اعمال می‌کند. بلافاصله بعد از سخنرانی ترامپ، وزارت خزانه‌داری آمریکانیز طی بیانیه‌ای جزئیات و مکانیزم بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران را اعلام کرد.
این موضوع بلافاصله با واکنش فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روبرو شد. موگرینی که از قبل اعلام کرده بود بعد از صحبت‌های ترامپ در جمع خبرنگاران حضور پیدا می‌کند، با حالتی برافروخته و لحنی عصبانی این اقدام ترامپ را نادرست عنوان کرد و از ایران خواست که در برجام بماند. او همچنین با بیان اینکه برجام یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای دیپلماسی است، وعده داد که کشورهای اروپایی برجام را ادامه می‌دهند.
واکنش‌ها و انتقادها به تصمیم ترامپ همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد به صحبت‌های موگرینی محدود نشد و سران سه کشور فرانسه، انگلیس و آلمان که طی چند هفته گذشته تلاش کرده بودند با دادن امتیازهایی ترامپ را متقاعد به ماندن در برجام کنند در بیانیه‌ای از تصمیم ترامپ ابراز نگرانی کرده و اعلام کردند که به برجام ادامه می‌دهند.
دیگر کشورهای اروپایی که در روند مذاکرات هسته‌ای حضور نداشتند نیز در اظهاراتی به دفاع از برجام پرداختند که در این ارتباط می‌توان به اظهارات نخست‌وزیر ایتالیا در این زمینه اشاره کرد. رییس شورای اروپا نیز در واکنش به این تصمیم ، با تاکید بر اینکه اروپا در برجام باقی می‌ماند، خبر داد که هفته آینده نشست سران اتحادیه اروپایی در ارتباط با موضوع ایران و برجام برگزار می‌شود.
روسیه دیگر عضو مذاکرات هسته‌ای که این روزها به شریکی استراتژیک برای ایران در ارتباط با مسائل منطقه از جمله سوریه تبدیل شده است، در موضع‌گیری خود تاکید کرد: اقدام آمریکا در خروج از برجام تهدیدی علیه امنیت بین‌الملل است. مقامات روسیه همچنین در چندین موضع گیری تاکید کردند که در برجام باقی خواهند ماند. کشور چین دیگر عضو مذاکرات هسته‌ای نیز بیانیه‌ای همچون روسیه منتشر کرد و از ادامه برجام حمایت کرد.
واکنش‌ها به اظهارات ترامپ و اشتباه استراتژیکی که او تحت تاثیر افرادی چون جان بولتون و مایک پمپئو انجام داد، محدود به مقامات دیگر کشورها نبود. ساعاتی پس از این اقدام ترامپ، باراک اوباما رییس‌جمهور سابق این کشور که برجام یکی از مهم‌ترین دستاوردهای دیپلماتیک دوران زمامداری‌اش محسوب می‌شود، پس از ماه‌ها سکوت نسبت به این اقدام ترامپ واکنش نشان داد و آن را اشتباهی بسیار مهلک عنوان کرد. البته این اعلام نظر باراک اوباما در حالی صورت گرفت که برخی از تحلیلگران در عرصه سیاست داخلی آمریکا معتقدند که یکی از عوامل مخالفت ترامپ با برجام این است که این توافق بین‌المللی در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما حاصل شده است .
کشورهایی چون ژاپن، ترکیه، بلژیک، کویت، عمان و .....و همچنین دبیرکل سازمان ملل با انتشار بیانیه‌هایی به صورت جداگانه از ادامه برجام حمایت کردند و وجود آن را بهتر از نبودش عنوان کردند.
اما پس از اعلام تصمیم ترامپ، اعضای ائتلاف سعودی و عبری که این روزها به رفیق جان ،نئوکان‌ها در آمریکا تبدیل شده‌اند، از این اقدام ترامپ ابراز خرسندی کرده و بر طبل شادی کوبیدند چنان‌که نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل که از همان ابتدا یکی از مخالفان جدی برجام بود اقدام ترامپ را رهبری شجاعانه برای مقابله با ایران خواند.
نخست‌وزیر راست‌گرای اسرائیل که این روزها خود و دولتش با پرونده مفاسد اقتصادی معتددی روبرو هستند، از زمان روی کار آمدن ترامپ یکی از مشوق‌های اصلی وی جهت خروج از برجام بود . او هفته پیش برای تحت تاثیر قرار دادن هرچه بیشتر ترامپ اقدام به رونمایی اسناد سوخته‌ای کرد که مدعی بود این اسناد نشان می‌دهد که ایران به تعهدات خود در برجام عمل نکرده و به دنبال بمب هسته‌ای بوده است.
وزیر خارجه امارات نیز در همان شب در بیانیه‌ای از خروج آمریکا از برجام استقبال کرد و برادر بزرگ‌تر آن عربستان سعودی نیز با اتخاذ موضعی مشابه ابراز امیدواری کرد که جامعه جهانی موضع قاطع‌تری در برابر ایران اتخاذ کند.
عادل الجبیر وزیر امور خارجه عربستان نیز در توئیتی ضمن استقبال از این تصمیم در اتهاماتی ایران را عامل بی‌ثباتی و ناامنی در منطقه عنوان کرد.
وزیر خارجه بحرین نیز که همچون همتایان عربستانی و اماراتی خود انتصاب برخی از اتهامات به ایران به شاه بیت صحبت‌هایش در هر محفل و جلسه‌ای تبدیل شده، ضمن استقبال از تصمیم ترامپ تاکید کرد: برجام ضعیف به دنیا آمد و فلج زندگی کرد.
دبیرکل اتحادیه عرب نیز برخلاف اینکه برخی از کشورهای عربی عضو و غیرعضو این اتحادیه همچون کویت، عمان و سوریه بر ادامه برجام تاکید کرده اند ،و دولت مصر نیز در بیانیه خود سعی کرد به نوعی خود را بی‌طرف نشان دهد در بیانیه‌ای مغرضانه ضمن استقبال از تصمیم ترامپ، مدعی شد که توافق هسته‌ای ایران نیاز به بازنگری دارد.
با یک بررسی اجمالی می‌توان مشاهده کرد که تعداد کشورهایی که از اقدام آمریکا در خروج از برجام حمایت کرده‌اند در برابر سیل عظیم کارشناسان، تحلیلگران و کشورهایی که بر ادامه برجام تاکید کردند، بسیار ناچیز هستند ،اقلیتی که تلاش دارند با شانتاژ رسانه‌ای صدای طبل توخالی را که مدت‌هاست بر روی آن می‌کوبند را بلند جلوه دهند.
بسیاری از کارشناسان عرصه بین‌الملل معتقدند که کاری که شب گذشته ترامپ کرد ،گرچه ممکن است در مقطعی بر میزان محبوبیت او در بین طرفدارانش بیفزاید و رضایت ائتلاف سعودی و عبری را بیش از گذشته با خود همراه کند ولی در درازمدت باعث افول هر چه بیشتر این کشور در عرصه بین‌الملل می‌شود. در سال‌های آینده از آمریکا در تاریخ به عنوان کشوری یاد می‌شود که یک توافق بین‌المللی که از آن به عنوان یک دستاورد بزرگ برای صلح و امنیت جهانی یاد می‌شد را به بهانه‌ها و ادعاهای واهی زیر پا گذاشت و بر تعهدات خود پایبند نماند. از دیگر سو این اقدام ترامپ قطعا باعث کاهش اعتماد عمومی در عرصه جهانی به آمریکا خواهد شد چرا که دیگر هیچ تضمینی وجود ندارد که اگر آمریکا در توافق بین‌المللی مشارکت داشت چند سال بعد و با تغییر دولت در آن کشور همچنان به تعهدات خود پایبند خواهد ماند یا نه.
انتهای پیام
