رییس مجلس شورای اسلامی با اشاره به سلوک معنوی و اندیشه سیاسی و مدیریتی شهید سیدحسن مدرس، گفت: ایشان شخصیتی خداترس و با دیدگاهی استراتژیک و راهبردی به مسائل اجتماعی و سیاسی نگاه می‌کرد و اندیشه ایشان باید در حوزه های مختلف تبیین و اجرایی شود.
۱۰:۳۸ - ۱۱ آذر ۱۳۹۷
وانانیوز|
علی لاریجانی در نطق قبل از دستور امروز (یکشنبه) مجلس شورای اسلامی با تبریک روز مجلس، گفت: تفکر شهید مدرس در حوزه‌های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی و سایر حوزه‌ها فنی، اصولی و دقیق بود. به عنوان نمونه ایشان معتقد بود دولت همانطور که دیونش را از مردم می‌گیرد باید حتما به تعهداتی که به مردم دارد عمل کند نه اینکه فقط به فکر گرفتن دیون خودش از مردم باشد.
رییس مجلس شورای اسلامی با قرائت این شعر که «یک دهان می خواهم به پهنای فلک تا بگوییم وصف آن رَشک مَلَک» به توصیف شخصیت چند وجهی شهید سیدحسن مدرس پرداخت و گفت: در ۱۰۰ سال اخیر قیام‌های بزرگی به رهبری روحانیت در ایران اتفاق افتاد مثل نهضت تنباکو به رهبری میرزای شیرازی بزرگ یا قیام مشروطیت به رهبری مراجع نجف و تهران یا حرکت شهید شیخ فضل‌الله نوری یا انقلاب عراق به رهبری میرزای شیرازی یا قیام مرحوم خیابانی و قیام میرزاکوچک‌خان جنگلی یا حرکتهای انقلابی مرحوم مدرس در چند دوره مجلس که اتفاقا از حساسترین دوره‌های تاریخ ایران بود.
نماینده مردم قم در مجلس ادامه داد: در هر یک از این قیام‌ها نکته‌های آموختنی نهفته است و دانستن آنها ضرورت دارد و به همین جهت رهبری معظم به جوانان به ویژه دانشجویان توصیه کردند «با تاریخ آشنا شوید، تاریخ درس است، از تاریخ بسیار درس‌ها می‌توان آموخت». در این میان مرحوم مدرس واقعا «ستاره‌ای بدرخشید و ماه مجلس شد» به طوری که ملک‌الشعرای بهار درباره او می‌گوید «یکی از شخصیتهای ایران که از فتنه مغول به بعد نظیرش بدان کیفیت، استعداد و تمامی وجوه از حیث صراحت لهجه، شجاعت و ویژگی‌های فنی در علم سیاست، خطابه و امور اجتماعی دیده نشده "سید حسن مدرس" است، ما رجال اصلاح طلب و شجاع و فداکاری مانند امیرکبیر، سیدجمال، ملک‌المتکلمین داشته و داریم اما مدرس از حیث تمامی امور چیز دیگری بود»
وی اظهار کرد: در چند دوره‌ای که این مرد بزرگ در مجلس حضور داشت گاه به عنوان مجتهد ناظر مصوبات و گاه به عنوان نماینده مردم برای اسقرار استقلال در ایران جایگاهی جز مجلس قائل نبود. در مجلس ششم فرمود «مجلس مرکز ثقل و نقطه قضا و قدر مملکت ایران است و اگر یک روز هم به عمر مجلس شورای ملی باقی بماند، یک کسی بر خلاف اساس مشروطیت اقدام کند از وکالت عزل است.» همین تفکر در آرای امام رحمت الله بارها ملاحظه کردیم که فرمود «من تکرار می‌کنم، مجلس بالاترین مقام است در این مملکت. مجلس اگر رای و شورای نگهبان هم آن رای را پذیرفت هیچ کس حق ندارد یک کلمه راجع به این بگوید» در جای دیگر فرمود «کسانی که با قانون مخالفت می‌کنند آنها با اسلام مخالفت می‌کنند»
لاریجانی افزود: علت تاکید اساسی مرحوم مدرس و امام رحمت‌الله و مقام معظم رهبری بر جایگاه مجلس این است که مظهر اراده ملت است و مردم‌سالاری از نظر آنان یک امر فانتزی نبود و مجلس را مرجع بحث‌های جدی برای مصالح کشور می‌دانستند.
رییس مجلس شورای اسلامی سپس به تبیین اندیشه سیاسی شید مدرس پرداخت و افزود: نکته نخست در نگاه مدرس برای حفظ کیان چنین جایگاهی آزادگی روحی بود که در پناه آزادی اخلاقی محقق می‌شود. او آزادی اخلاقی را زیربنای همه آزادی‌ها می‌دانست. او که خود فقیه مُبَرَز و اسلام‌شناسی بزرگ بود می‌فرمود «باید جان انسان از هر قید و بندی آزاد باشد تا مراتب انسانیت و آزادی خویش را حفظ کند» مرحوم آیت‌الله شیخ حسن‌علی نخودکی یکی از نوادر و اوتاد آن روزگار که هم حجره مدرس بود می‌گوید «مدرس اهل تهجد و نماز شب بود. تمامی ایامی که من با او بودم نماز شبش ترک نشد. از جمله اکثر شب‌ها در پشت‌بام مدرسه صدر به سر می‌بردیم او اهل نماز، دعا و مطالعه بود» و میرزای شیرازی بزرگ می‌گوید «او پاکدامنی اجدادش را داراست. قوه قضاوت او در حد کمال و نهایت درستکاری و تقواست».
وی خاطرنشان کرد: نکته دوم در تفکر مدرس این است که عامل استحکام مجلس را حضور عقاید گوناگون و رعایت حقوق آنان می‌دانست و فرمود «من عقیده دارم که مجلس شورای ملی، مجلس انس نیست. در مجلس تمام عقاید و مطالب باید گفته شود و حلاجی شود و حل شود.» در جای دیگر می‌گوید «هر کس باید عقاید سیاسی خودش را بگوید اما به عقیده دیگری نباید تعرض داشته باشد» مدرس واقعا باور داشت، مجلس جای عقاید مختلف و باید تحمل آن را داشت لذا خود می‌گوید «من خود صاحب عقیده خلاف بودم، در قرارداد وثوق‌الدوله آقایان بودند که مخالفت کردند، صاحبان عقاید مختلف بودند لکن خدا شاهد که من یک لفظ توهین‌آمیز نسبت به موافقت قرارداد نگفتم زیرا این یک نقطه نظر سیاسی بود».
نماینده مردم قم در مجلس افزود: نکته سوم، مدرس تفکر راهبردی داشت و به شدت با مردم‌فریبی و ظاهرسازی مخالف بود، چه در دوره قاجار و چه در دوره رضاخان. پس از افتتاح کارخانه وطن مدرس از بخش‌های مختلف آن بازدید کرد و شوتمان مهندس آلمانی توضیحاتی داد و در پایان از مدرس اجازه خواست مجسمه‌اش را طراحی و نصب کنند. شهید مدرس گفت «آقا مجسمه من خوب است در قلوب مردم باشد» و اصولا پیشوایان مذهبی ما هر گونه تظاهر را منع کرده‌اند.
لاریجانی ادامه داد: او بسیاری از فعالیتهای عمرانی را پایه‌گذاری کرد ولی اسمی از خود را در میان نمی‌آورد. مثلا اندیشه انتقال آب شرب شهر اصفهان از منطقه کوهرنگ از ابتکارات شهید مدرس بود. او در سال ۱۳۴۴ قمری وقتی که نماینده مجلس بود و می‌خواست بعد از مدتها از تهران به اصفهان برگردد چند مهندس را نیز همراه خود آورد تا درباره چگونگی انتقال آب کوهرنگ به اصفهان، مطالعه و طراحی کنند. مهندسان منطقه رفتند و نقشه اولیه را تهیه کردند که بعدها به اجرا درآمد. به قول ملک‌الشعرای بهار «حقایق در افکار مدرس بسیار متمرکز بود، تا ظاهرسازی و عوام فریبی و او به هیچ وجه هتاک، بی‌نزاکت و مُفتری نبود.«
رییس مجلس یادآور شد: این همان نکته‌ای است که در اصالت مجلس روی آن تاکید داشتند و فرمودند «مجلس باید مسائل را طرح بکند و رد و بدل و انتقال صحیح و بدون جار و جنجال، بدون هیاهو مسائل را بگویند. کسی که مخالف است مخالفتش را بدون هیاهو بگوید و کسی که موافق است موافقتش را بدون جار و جنجال بگوید و بعد هم رای بگیرند» به نظر مدرس و امام مجلس جای مباحثه عقلانی است که نمایندگان متقاعد شوند و از سر تکلیف رای دهند. جنجال، هیاهو، تهمت، افترا و تهدید رویه کسانی است که می‌خواهند کمبود منطق عقلانی را با این ابزارها جبران کنند که همان عوام‌فریبی در عرصه سیاست است.
وی خاطرنشان کرد: نکته چهارم در تفکر و عمل مرحوم مدرس «گذشت» بود. در عالم سیاست اشتباهات و اظهارات غیردقیق کم نیست مخصوصا اگر افراد کمتر مراقب خویش باشند و دچار نسیان از روز رستاخیز شوند، غفلت از این معانی آنان را به اشتباهاتی سوق می‌دهد و کدورت‌ها، سرمایه‌های کشور را هدر می‌دهد. حادثه‌ای نشان می‌دهد که شهید مدرس چقدر به این امر توجه داشت. عشقی شاعر در دوره چهارم مجلس اشعاری علیه مدرس سرود بعد متوجه اشتباهش شد و از مرحوم ملک‌الشعرای بهار خواست تا همراه او به نزد مدرس بیاید. عشقی به محض ورود به منزل مدرس خواست اظهار ندامت و شرمندگی کند مدرس دستی به سر و صورت او کشید و فرمود «پسر عموجان بیا نوبت صلح است و دوستی و سلامت به شرط آنکه نگویی از آنچه رفت، حکایت گذشته را فراموش کنید و همین الان فریاد کنید علیه این دیکتاتور که دارد می‌آید.«
لاریجانی خطاب به همکارانش در مجلس با بیان اینکه این نکته کوچکی نیست در شرایطی که آمریکا و متحدان او به طور واضح علیه ملت ایران صف‌آرایی کرده‌اند بیش از گذشته لازم است به این منش مدرس توجه کنیم، گفت: نکته پنجم توجه به اتحاد ملی است که در منظومه فکر مدرس جایگاه مهم دارد. مدرس به اتحاد و همگرایی در میان ملت ایران و در مرحله بعد در جهان اسلام باور عمیق داشت. توجه اصلی مدرس به مسائل اصولی کشور بود نه امور جزیی و فرعی و فرمود «من به عینه می‌بینم که دستی در کار است تا بین مردم اختلاف بیندازد و علما را خانه‌نشین کند» در جلسه ۲۰۲ دوره دوم فرمود «حفظ کشور و مجلس را موقوف به کلمه جامع «اتحاد» یعنی اتحاد در غرض نه اتحاد در سلیقه، می‌دانم. شان موکلان اجل از این است که از روی غرض و خدای نکرده از روی عمد اقدامی که موجب ضعف و سستی این اساس باشد، بکنند. بنده خواهشمندم که به عقد اخوت و یک جهتی از رییس و مرئوس و کلیه کسانی که عاشق این مشروطیت هستند این جزییات را متارکه به اصل غرض و اصل مقصودی که برای تمام مسلمانان است بپردازید و ابدا نکته گیری از همدیگر نکنید» و فرمود «اگر آقایان صلاح بدانند نحوی رفتار کنند که خودمان را تقلیل نکنیم، تکثیر بکنیم و دسته دسته از خودمان جدا نکنیم«.
رییس مجلس شورای اسلامی متذکر شد: مدرس حزب‌بازی افراطی و باندبازی را عامل تفرقه می‌دانست و هشدارهایی را هم به برخی احزاب مثل حزب دمکرات داده است البته مدرس موافق حزب بود، مخالفت او با باندبازی بود. می‌گوید «در این ۲۰ سال مشروطیت متاسفانه حزبی وجود پیدا نکرد. هر چه بود اسم بلارسم بود و زود از بین رفته است. این یک بدبختی است که دامن جامعه ما را گرفته است. بر هر ذی حسی لازم است که بذل جهد کرده و حزبی از روی عقیده و اساس به نام حزب وطنی تشکیل و در تشریح مبانی آن کوشش کند و من هم حاضرم که رسما عضویت چنین حزبی را قبول و به طور اجماع و هماهنگ به مردم و وطن خدمت کنیم«.
وی گفت: معلوم است برخی از این مشکلات برادران و خواهران در کشور ما ریشه صد ساله دارد. بعد از این همه سال امروز هم ریشه یکی از مشکلات سیاسی کشور همان است که مدرس آن روز نگران آن بود و رفع هم نشده است.
رییس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: نکته ششم، تفکر راهبردی مدرس در سیاست خارجی است. همه همکاران می‌دانند که مدرس نماد مبارزه با استبداد داخلی رضاخانی و استعمار و سلطه اجانب بود و در این مبارزه گاه یک تنه در مقابل خصم ایستادگی می‌کرد. ایستادگی او در برابر توافق وثوق‌الدوله و اولتیماتوم روس نمونه‌هایی از موثر بودن این شخصیت در صحنه‌های مهم سیاست خارجی و داخلی کشور را نشان می‌دهد. او همچنین موسس تفکر مساوقت سیاست و دیانت و تئوری توازن عدمی است و بیان داشت «من از هر کسی که بر ضدمان باشد می‌ترسم از هر دولتی که بخواهد ذره‌ای دخالت در امور ما بکند می‌ترسم. باید توازن عدمی را نسبت به همه مراعات کرد نه توازن وجودی را»
لاریجانی ادامه داد: او در شجاعت و استقامت در منافع ملت هم یکی از شاخص‌ترین رجال تاریخ ایران است و چند توصیه مهم در سیاست خارجی دارد. یک، «چون از ناحیه ما زیانی نیست چه زیان سیاسی یا پولتیکی نسبت تمام دول، خصوص دول همسایه، لازم است همیشه در سیاست و در اقتصاد روابط حسنه داشته باشیم. بلااستثنا از غرب، شرق، شمال و جنوب». دوم، مدرس پیشرفت پایدار ایران را در پرتو همبستگی جهان اسلام می‌دانست نه اینکه نسبت به تحولات جهان اسلام بی‌تفاوت باشیم لذا در ماجرای دخالت انگلیس در عراق نطق صریحی داشت و در آنجا گفت «اغلب مسلمانان دنیا به خصوص ایرانیان قلبشان متوجه بین‌النهرین است. ما روحا و جسما از هر جهت به آن زمین و اهالی آن علاقمندیم و نسبت به دخالت انگلیس اظهار تنفر می‌کنیم» و در فتنه وهابیت و تخریب اماکن مقدسه در مکه و مدینه در سال ۱۳۰۴ سخنرانی کرد و فرمود «این اتفاقی که امروز افتاد، ویرانی شهر مدینه و حرکت به سوی عراق برای ویرانی قبور ائمه اطهار، ظایعه بزرگی است» و دستوراتی به دولت داد.
رییس مجلس شورای اسلامی خطرنشان کرد: سوم، مرحوم مدرس صحنه سیاسی را صحنه قدرت‌طلبی و بی‌عدالتی می‌دانست لذا مصلحت سیاست خارجی ایران را حفظ ایران و منابع آن می‌دانست و فرمود «سیاست ما ایرانیان باید سیاست بز کوهی باشد. سیاست بز کوهی آن است که همیشه بین‌الطلوعین چِرا می‌کند که به قدری هوا روشن باشد که علف را ببیند اما به قدری روشن نباشد که صیاد او را صید کند. ما ایرانی‌ها باید سیاستمان طوری باشد که زندگی کنیم اما صیاد ما را صید نکند»
نماینده مردم قم در مجلس ادامه داد: چهار، به نظر مدرس «بعد از جنگ جهانی سیاست دنیا بر محور اقتصاد شده است و برای ما اصل این اصل باید حاکم باشد» می‌گوید «تقریبا از اول دوره چهارم مجلس که در حقیقت بعد از جنگ عمومی دنیا باشد در همه دنیا مسئله اقتصاد یک اهمیت فوق‌العاده پیدا کرده است و به خصوص در ایران چه در میان مردم و چه در مجلس، مسئله اقتصاد اهمیت فوق‌العاده دارد و حق هم هست و همیشه دولتهایی که تشکیل شد اهتمام داشتند که در این زمینه خدماتی بکنند لکن متاسفانه تا امروز تمامش به حرف گذشته است» که باز نشان می‌دهد برخی بیماری‌های سیاستی در ایران به اندازه صد سال مزمن است اما توجه شهید مدرس به سمتگیری دنیا در دیپلماسی بر محور اقتصاد فوق‌العاده مهم است.
لاریجانی تصریح کرد: نکته هفتم، مرحوم مدرس برای توسعه اقتصادی کشور چند محور قائل بود. یک، حراست از مالکیت و فرمود «آبادانی کشور و آبادانی در تولید مشروط به محترم شمردن کسی است که زحمت کشیده و محصول به دست آورده» دو امنیت سرمایه، سه کاهش تصدی‌گری دولت و می‌گوید «مطابق تجربیاتی که در مملکت به خصوص دیدیم حالا شاید در ممالک دیگر هم این طور باشد، این است که دولت نه ملاکی می‌تواند بکند، نه تجارت، نه چاروداری و نه اتومبیلرانی و تاکنون هرچه کرده دیدم که ضرر کرده است» چهار، مساعدت دولت با سرمایه‌گذاری دولت و گفت «عقیده‌ام این است که بایستی تحریص و ترغیب کنیم تا هر کسی پول دارد ببرد کارخانه بسازد تا هم خودش منفعت ببرد و هم اهل ایران و از او نباید مالیات گرفت بلکه باید مساعدتی هم بشود، اگر کمبود دارد دولت باید قرض بدهد»
رییس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: پنجم، عِرق ملی برای خرید کالای وطنی که در جاهای مختلف مرحوم مدرس به آن پرداخت و مرحوم امام هم جاهایی این مطلب را گفت که «او (مدرس) لباس کرباس می‌پوشید». شش، توجه به صادرات و گفت «مملکت ما محتاج است، محتاج است صادراتش زیاد شود و از صادرات محصولات نباید گمرک بسته شود. باید کاری کرد که واردات بر صادرات افزایش نیابد.» هفتم، توازن در بودجه و گفت «امروز که پروگرام هیات دولت را آوردند بنده دو اصل را تصدیق کردم یکی اینکه مخارج مملکت حتما باید از داخل مملکت تامین شود و یکی اینکه جلوی مخارج زاید گرفته شود» و خود مرحوم مدرس با زندگی ساده خود این تفکر را راهبری می‌کرد.
نماینده مردم قم در مجلس افزود: هشتم، تاکید بر تولید مایحتاج کشاورزی در داخل. نهم، انتظام امور مالیاتی و فرمود «باید از تحمیل مالیاتهای سنگین جلوگیری کرد. مالیات باید بر بَرج تعیین شود نه بر خرج. مالیات بر عواید باشد نه بر مخارج. تا آنجا که ممکن است نباید از ارزاق عمومی مالیات گرفت مثلا در گندم و برنج و نخود ولی از چای و بلورآلات و خراطی و بنزین مالیات باید گرفته شود». دهم، دولت باید به دیون مردم متعهد باشد و فرمود «همانگونه که دولت طلب‌هایش را می‌گیرد دیونش را باید بدهد و این مطلب اساسی است که باعث اطمینان خاطر مردم به دولت می‌شود». یازده، سرمایه‌گذاری در صنایع و فرمود «باید امروز در ذوب آهن و هواپیماسازی باید سرمایه‌گذاری کنیم» ملاحظه بفرمایید که تفکر این مرد چقدر اصولی، دقیق، همه جانبه و آینده‌نگرانه بود.
لاریجانی ادامه داد: در همین بحث بودجه مدرس حرف دقیق خود را همراه با مزاحی در یکی از روزها که رضاخان لایحه بودجه را به مجلس ارائه کرد. در آنجا در زمینه بودجه نظامی بود. برای اسبهای قشون چندین تن آهن می‌خواستند وارد کنند از خارج و همچنین برای هر سرباز یک لحاف خریداری شود. مدرس گفت «مخالفم چون باید معلوم شود چه تعداد اسب کاری داریم و هر اسب چه مقدار نعل لازم دارد و حساب آن مشخص باشد. بی‌حساب و کتاب نمی‌شود آهن وارد کرد. ثانیا، آن موقع که من در مدرسه حاج عبدالحمید قمشه بودم یک لحاف داشتم زمستان‌ها روانداز بود و تابستانها زیرانداز، پس از سه سال آن لحاف را به طلبه دیگری دادم، سال قبل برای سربازان لحاف خریدیم این لحاف‌ها چه شد؟» در ضمن سخنان مدرس چند نفر خندیدند مدرس گفت «نمی‌دانم وقتی صحبت از لحاف می‌شود همه می‌خندید. معلوم می‌شود که همه دعواها بر سر لحاف است» و لایحه سردار سپه رد شد.
رییس مجلس شورای اسلامی با خواندن این شعر که «این کاخ که می‌بینی گاه از تو گاه از من / جاوید نخواهد ماند، خواه از تو خواه از من»، گفت: این بیت شعری بود که در شب هنگام که این مرد بزرگ را دستگیر و تبعید کردند بر زبان این مرد بزرگ جاری شد. بر روح مطهر آن بزگوار درود می‌فرستیم که تفکری بنیادین برای مجلس به یادگار گذاشت. حفظ حرمت آن شهید پیمودن راه اوست.
رییس مجلس شورای اسلامی با قرائت این شعر که «یک دهان می خواهم به پهنای فلک تا بگوییم وصف آن رَشک مَلَک» به توصیف شخصیت چند وجهی شهید سیدحسن مدرس پرداخت و گفت: در ۱۰۰ سال اخیر قیام‌های بزرگی به رهبری روحانیت در ایران اتفاق افتاد مثل نهضت تنباکو به رهبری میرزای شیرازی بزرگ یا قیام مشروطیت به رهبری مراجع نجف و تهران یا حرکت شهید شیخ فضل‌الله نوری یا انقلاب عراق به رهبری میرزای شیرازی یا قیام مرحوم خیابانی و قیام میرزاکوچک‌خان جنگلی یا حرکتهای انقلابی مرحوم مدرس در چند دوره مجلس که اتفاقا از حساسترین دوره‌های تاریخ ایران بود.
نماینده مردم قم در مجلس ادامه داد: در هر یک از این قیام‌ها نکته‌های آموختنی نهفته است و دانستن آنها ضرورت دارد و به همین جهت رهبری معظم به جوانان به ویژه دانشجویان توصیه کردند «با تاریخ آشنا شوید، تاریخ درس است، از تاریخ بسیار درس‌ها می‌توان آموخت». در این میان مرحوم مدرس واقعا «ستاره‌ای بدرخشید و ماه مجلس شد» به طوری که ملک‌الشعرای بهار درباره او می‌گوید «یکی از شخصیتهای ایران که از فتنه مغول به بعد نظیرش بدان کیفیت، استعداد و تمامی وجوه از حیث صراحت لهجه، شجاعت و ویژگی‌های فنی در علم سیاست، خطابه و امور اجتماعی دیده نشده "سید حسن مدرس" است، ما رجال اصلاح طلب و شجاع و فداکاری مانند امیرکبیر، سیدجمال، ملک‌المتکلمین داشته و داریم اما مدرس از حیث تمامی امور چیز دیگری بود»
وی اظهار کرد: در چند دوره‌ای که این مرد بزرگ در مجلس حضور داشت گاه به عنوان مجتهد ناظر مصوبات و گاه به عنوان نماینده مردم برای اسقرار استقلال در ایران جایگاهی جز مجلس قائل نبود. در مجلس ششم فرمود «مجلس مرکز ثقل و نقطه قضا و قدر مملکت ایران است و اگر یک روز هم به عمر مجلس شورای ملی باقی بماند، یک کسی بر خلاف اساس مشروطیت اقدام کند از وکالت عزل است.» همین تفکر در آرای امام رحمت الله بارها ملاحظه کردیم که فرمود «من تکرار می‌کنم، مجلس بالاترین مقام است در این مملکت. مجلس اگر رای و شورای نگهبان هم آن رای را پذیرفت هیچ کس حق ندارد یک کلمه راجع به این بگوید» در جای دیگر فرمود «کسانی که با قانون مخالفت می‌کنند آنها با اسلام مخالفت می‌کنند»
لاریجانی افزود: علت تاکید اساسی مرحوم مدرس و امام رحمت‌الله و مقام معظم رهبری بر جایگاه مجلس این است که مظهر اراده ملت است و مردم‌سالاری از نظر آنان یک امر فانتزی نبود و مجلس را مرجع بحث‌های جدی برای مصالح کشور می‌دانستند.
رییس مجلس شورای اسلامی سپس به تبیین اندیشه سیاسی شید مدرس پرداخت و افزود: نکته نخست در نگاه مدرس برای حفظ کیان چنین جایگاهی آزادگی روحی بود که در پناه آزادی اخلاقی محقق می‌شود. او آزادی اخلاقی را زیربنای همه آزادی‌ها می‌دانست. او که خود فقیه مُبَرَز و اسلام‌شناسی بزرگ بود می‌فرمود «باید جان انسان از هر قید و بندی آزاد باشد تا مراتب انسانیت و آزادی خویش را حفظ کند» مرحوم آیت‌الله شیخ حسن‌علی نخودکی یکی از نوادر و اوتاد آن روزگار که هم حجره مدرس بود می‌گوید «مدرس اهل تهجد و نماز شب بود. تمامی ایامی که من با او بودم نماز شبش ترک نشد. از جمله اکثر شب‌ها در پشت‌بام مدرسه صدر به سر می‌بردیم او اهل نماز، دعا و مطالعه بود» و میرزای شیرازی بزرگ می‌گوید «او پاکدامنی اجدادش را داراست. قوه قضاوت او در حد کمال و نهایت درستکاری و تقواست».
وی خاطرنشان کرد: نکته دوم در تفکر مدرس این است که عامل استحکام مجلس را حضور عقاید گوناگون و رعایت حقوق آنان می‌دانست و فرمود «من عقیده دارم که مجلس شورای ملی، مجلس انس نیست. در مجلس تمام عقاید و مطالب باید گفته شود و حلاجی شود و حل شود.» در جای دیگر می‌گوید «هر کس باید عقاید سیاسی خودش را بگوید اما به عقیده دیگری نباید تعرض داشته باشد» مدرس واقعا باور داشت، مجلس جای عقاید مختلف و باید تحمل آن را داشت لذا خود می‌گوید «من خود صاحب عقیده خلاف بودم، در قرارداد وثوق‌الدوله آقایان بودند که مخالفت کردند، صاحبان عقاید مختلف بودند لکن خدا شاهد که من یک لفظ توهین‌آمیز نسبت به موافقت قرارداد نگفتم زیرا این یک نقطه نظر سیاسی بود».
نماینده مردم قم در مجلس افزود: نکته سوم، مدرس تفکر راهبردی داشت و به شدت با مردم‌فریبی و ظاهرسازی مخالف بود، چه در دوره قاجار و چه در دوره رضاخان. پس از افتتاح کارخانه وطن مدرس از بخش‌های مختلف آن بازدید کرد و شوتمان مهندس آلمانی توضیحاتی داد و در پایان از مدرس اجازه خواست مجسمه‌اش را طراحی و نصب کنند. شهید مدرس گفت «آقا مجسمه من خوب است در قلوب مردم باشد» و اصولا پیشوایان مذهبی ما هر گونه تظاهر را منع کرده‌اند.
لاریجانی ادامه داد: او بسیاری از فعالیتهای عمرانی را پایه‌گذاری کرد ولی اسمی از خود را در میان نمی‌آورد. مثلا اندیشه انتقال آب شرب شهر اصفهان از منطقه کوهرنگ از ابتکارات شهید مدرس بود. او در سال ۱۳۴۴ قمری وقتی که نماینده مجلس بود و می‌خواست بعد از مدتها از تهران به اصفهان برگردد چند مهندس را نیز همراه خود آورد تا درباره چگونگی انتقال آب کوهرنگ به اصفهان، مطالعه و طراحی کنند. مهندسان منطقه رفتند و نقشه اولیه را تهیه کردند که بعدها به اجرا درآمد. به قول ملک‌الشعرای بهار «حقایق در افکار مدرس بسیار متمرکز بود، تا ظاهرسازی و عوام فریبی و او به هیچ وجه هتاک، بی‌نزاکت و مُفتری نبود.«
رییس مجلس یادآور شد: این همان نکته‌ای است که در اصالت مجلس روی آن تاکید داشتند و فرمودند «مجلس باید مسائل را طرح بکند و رد و بدل و انتقال صحیح و بدون جار و جنجال، بدون هیاهو مسائل را بگویند. کسی که مخالف است مخالفتش را بدون هیاهو بگوید و کسی که موافق است موافقتش را بدون جار و جنجال بگوید و بعد هم رای بگیرند» به نظر مدرس و امام مجلس جای مباحثه عقلانی است که نمایندگان متقاعد شوند و از سر تکلیف رای دهند. جنجال، هیاهو، تهمت، افترا و تهدید رویه کسانی است که می‌خواهند کمبود منطق عقلانی را با این ابزارها جبران کنند که همان عوام‌فریبی در عرصه سیاست است.
وی خاطرنشان کرد: نکته چهارم در تفکر و عمل مرحوم مدرس «گذشت» بود. در عالم سیاست اشتباهات و اظهارات غیردقیق کم نیست مخصوصا اگر افراد کمتر مراقب خویش باشند و دچار نسیان از روز رستاخیز شوند، غفلت از این معانی آنان را به اشتباهاتی سوق می‌دهد و کدورت‌ها، سرمایه‌های کشور را هدر می‌دهد. حادثه‌ای نشان می‌دهد که شهید مدرس چقدر به این امر توجه داشت. عشقی شاعر در دوره چهارم مجلس اشعاری علیه مدرس سرود بعد متوجه اشتباهش شد و از مرحوم ملک‌الشعرای بهار خواست تا همراه او به نزد مدرس بیاید. عشقی به محض ورود به منزل مدرس خواست اظهار ندامت و شرمندگی کند مدرس دستی به سر و صورت او کشید و فرمود «پسر عموجان بیا نوبت صلح است و دوستی و سلامت به شرط آنکه نگویی از آنچه رفت، حکایت گذشته را فراموش کنید و همین الان فریاد کنید علیه این دیکتاتور که دارد می‌آید.«
لاریجانی خطاب به همکارانش در مجلس با بیان اینکه این نکته کوچکی نیست در شرایطی که آمریکا و متحدان او به طور واضح علیه ملت ایران صف‌آرایی کرده‌اند بیش از گذشته لازم است به این منش مدرس توجه کنیم، گفت: نکته پنجم توجه به اتحاد ملی است که در منظومه فکر مدرس جایگاه مهم دارد. مدرس به اتحاد و همگرایی در میان ملت ایران و در مرحله بعد در جهان اسلام باور عمیق داشت. توجه اصلی مدرس به مسائل اصولی کشور بود نه امور جزیی و فرعی و فرمود «من به عینه می‌بینم که دستی در کار است تا بین مردم اختلاف بیندازد و علما را خانه‌نشین کند» در جلسه ۲۰۲ دوره دوم فرمود «حفظ کشور و مجلس را موقوف به کلمه جامع «اتحاد» یعنی اتحاد در غرض نه اتحاد در سلیقه، می‌دانم. شان موکلان اجل از این است که از روی غرض و خدای نکرده از روی عمد اقدامی که موجب ضعف و سستی این اساس باشد، بکنند. بنده خواهشمندم که به عقد اخوت و یک جهتی از رییس و مرئوس و کلیه کسانی که عاشق این مشروطیت هستند این جزییات را متارکه به اصل غرض و اصل مقصودی که برای تمام مسلمانان است بپردازید و ابدا نکته گیری از همدیگر نکنید» و فرمود «اگر آقایان صلاح بدانند نحوی رفتار کنند که خودمان را تقلیل نکنیم، تکثیر بکنیم و دسته دسته از خودمان جدا نکنیم«.
رییس مجلس شورای اسلامی متذکر شد: مدرس حزب‌بازی افراطی و باندبازی را عامل تفرقه می‌دانست و هشدارهایی را هم به برخی احزاب مثل حزب دمکرات داده است البته مدرس موافق حزب بود، مخالفت او با باندبازی بود. می‌گوید «در این ۲۰ سال مشروطیت متاسفانه حزبی وجود پیدا نکرد. هر چه بود اسم بلارسم بود و زود از بین رفته است. این یک بدبختی است که دامن جامعه ما را گرفته است. بر هر ذی حسی لازم است که بذل جهد کرده و حزبی از روی عقیده و اساس به نام حزب وطنی تشکیل و در تشریح مبانی آن کوشش کند و من هم حاضرم که رسما عضویت چنین حزبی را قبول و به طور اجماع و هماهنگ به مردم و وطن خدمت کنیم«.
وی گفت: معلوم است برخی از این مشکلات برادران و خواهران در کشور ما ریشه صد ساله دارد. بعد از این همه سال امروز هم ریشه یکی از مشکلات سیاسی کشور همان است که مدرس آن روز نگران آن بود و رفع هم نشده است.
رییس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: نکته ششم، تفکر راهبردی مدرس در سیاست خارجی است. همه همکاران می‌دانند که مدرس نماد مبارزه با استبداد داخلی رضاخانی و استعمار و سلطه اجانب بود و در این مبارزه گاه یک تنه در مقابل خصم ایستادگی می‌کرد. ایستادگی او در برابر توافق وثوق‌الدوله و اولتیماتوم روس نمونه‌هایی از موثر بودن این شخصیت در صحنه‌های مهم سیاست خارجی و داخلی کشور را نشان می‌دهد. او همچنین موسس تفکر مساوقت سیاست و دیانت و تئوری توازن عدمی است و بیان داشت «من از هر کسی که بر ضدمان باشد می‌ترسم از هر دولتی که بخواهد ذره‌ای دخالت در امور ما بکند می‌ترسم. باید توازن عدمی را نسبت به همه مراعات کرد نه توازن وجودی را»
لاریجانی ادامه داد: او در شجاعت و استقامت در منافع ملت هم یکی از شاخص‌ترین رجال تاریخ ایران است و چند توصیه مهم در سیاست خارجی دارد. یک، «چون از ناحیه ما زیانی نیست چه زیان سیاسی یا پولتیکی نسبت تمام دول، خصوص دول همسایه، لازم است همیشه در سیاست و در اقتصاد روابط حسنه داشته باشیم. بلااستثنا از غرب، شرق، شمال و جنوب». دوم، مدرس پیشرفت پایدار ایران را در پرتو همبستگی جهان اسلام می‌دانست نه اینکه نسبت به تحولات جهان اسلام بی‌تفاوت باشیم لذا در ماجرای دخالت انگلیس در عراق نطق صریحی داشت و در آنجا گفت «اغلب مسلمانان دنیا به خصوص ایرانیان قلبشان متوجه بین‌النهرین است. ما روحا و جسما از هر جهت به آن زمین و اهالی آن علاقمندیم و نسبت به دخالت انگلیس اظهار تنفر می‌کنیم» و در فتنه وهابیت و تخریب اماکن مقدسه در مکه و مدینه در سال ۱۳۰۴ سخنرانی کرد و فرمود «این اتفاقی که امروز افتاد، ویرانی شهر مدینه و حرکت به سوی عراق برای ویرانی قبور ائمه اطهار، ظایعه بزرگی است» و دستوراتی به دولت داد.
رییس مجلس شورای اسلامی خطرنشان کرد: سوم، مرحوم مدرس صحنه سیاسی را صحنه قدرت‌طلبی و بی‌عدالتی می‌دانست لذا مصلحت سیاست خارجی ایران را حفظ ایران و منابع آن می‌دانست و فرمود «سیاست ما ایرانیان باید سیاست بز کوهی باشد. سیاست بز کوهی آن است که همیشه بین‌الطلوعین چِرا می‌کند که به قدری هوا روشن باشد که علف را ببیند اما به قدری روشن نباشد که صیاد او را صید کند. ما ایرانی‌ها باید سیاستمان طوری باشد که زندگی کنیم اما صیاد ما را صید نکند»
نماینده مردم قم در مجلس ادامه داد: چهار، به نظر مدرس «بعد از جنگ جهانی سیاست دنیا بر محور اقتصاد شده است و برای ما اصل این اصل باید حاکم باشد» می‌گوید «تقریبا از اول دوره چهارم مجلس که در حقیقت بعد از جنگ عمومی دنیا باشد در همه دنیا مسئله اقتصاد یک اهمیت فوق‌العاده پیدا کرده است و به خصوص در ایران چه در میان مردم و چه در مجلس، مسئله اقتصاد اهمیت فوق‌العاده دارد و حق هم هست و همیشه دولتهایی که تشکیل شد اهتمام داشتند که در این زمینه خدماتی بکنند لکن متاسفانه تا امروز تمامش به حرف گذشته است» که باز نشان می‌دهد برخی بیماری‌های سیاستی در ایران به اندازه صد سال مزمن است اما توجه شهید مدرس به سمتگیری دنیا در دیپلماسی بر محور اقتصاد فوق‌العاده مهم است.
لاریجانی تصریح کرد: نکته هفتم، مرحوم مدرس برای توسعه اقتصادی کشور چند محور قائل بود. یک، حراست از مالکیت و فرمود «آبادانی کشور و آبادانی در تولید مشروط به محترم شمردن کسی است که زحمت کشیده و محصول به دست آورده» دو امنیت سرمایه، سه کاهش تصدی‌گری دولت و می‌گوید «مطابق تجربیاتی که در مملکت به خصوص دیدیم حالا شاید در ممالک دیگر هم این طور باشد، این است که دولت نه ملاکی می‌تواند بکند، نه تجارت، نه چاروداری و نه اتومبیلرانی و تاکنون هرچه کرده دیدم که ضرر کرده است» چهار، مساعدت دولت با سرمایه‌گذاری دولت و گفت «عقیده‌ام این است که بایستی تحریص و ترغیب کنیم تا هر کسی پول دارد ببرد کارخانه بسازد تا هم خودش منفعت ببرد و هم اهل ایران و از او نباید مالیات گرفت بلکه باید مساعدتی هم بشود، اگر کمبود دارد دولت باید قرض بدهد»
رییس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: پنجم، عِرق ملی برای خرید کالای وطنی که در جاهای مختلف مرحوم مدرس به آن پرداخت و مرحوم امام هم جاهایی این مطلب را گفت که «او (مدرس) لباس کرباس می‌پوشید». شش، توجه به صادرات و گفت «مملکت ما محتاج است، محتاج است صادراتش زیاد شود و از صادرات محصولات نباید گمرک بسته شود. باید کاری کرد که واردات بر صادرات افزایش نیابد.» هفتم، توازن در بودجه و گفت «امروز که پروگرام هیات دولت را آوردند بنده دو اصل را تصدیق کردم یکی اینکه مخارج مملکت حتما باید از داخل مملکت تامین شود و یکی اینکه جلوی مخارج زاید گرفته شود» و خود مرحوم مدرس با زندگی ساده خود این تفکر را راهبری می‌کرد.
نماینده مردم قم در مجلس افزود: هشتم، تاکید بر تولید مایحتاج کشاورزی در داخل. نهم، انتظام امور مالیاتی و فرمود «باید از تحمیل مالیاتهای سنگین جلوگیری کرد. مالیات باید بر بَرج تعیین شود نه بر خرج. مالیات بر عواید باشد نه بر مخارج. تا آنجا که ممکن است نباید از ارزاق عمومی مالیات گرفت مثلا در گندم و برنج و نخود ولی از چای و بلورآلات و خراطی و بنزین مالیات باید گرفته شود». دهم، دولت باید به دیون مردم متعهد باشد و فرمود «همانگونه که دولت طلب‌هایش را می‌گیرد دیونش را باید بدهد و این مطلب اساسی است که باعث اطمینان خاطر مردم به دولت می‌شود». یازده، سرمایه‌گذاری در صنایع و فرمود «باید امروز در ذوب آهن و هواپیماسازی باید سرمایه‌گذاری کنیم» ملاحظه بفرمایید که تفکر این مرد چقدر اصولی، دقیق، همه جانبه و آینده‌نگرانه بود.
لاریجانی ادامه داد: در همین بحث بودجه مدرس حرف دقیق خود را همراه با مزاحی در یکی از روزها که رضاخان لایحه بودجه را به مجلس ارائه کرد. در آنجا در زمینه بودجه نظامی بود. برای اسبهای قشون چندین تن آهن می‌خواستند وارد کنند از خارج و همچنین برای هر سرباز یک لحاف خریداری شود. مدرس گفت «مخالفم چون باید معلوم شود چه تعداد اسب کاری داریم و هر اسب چه مقدار نعل لازم دارد و حساب آن مشخص باشد. بی‌حساب و کتاب نمی‌شود آهن وارد کرد. ثانیا، آن موقع که من در مدرسه حاج عبدالحمید قمشه بودم یک لحاف داشتم زمستان‌ها روانداز بود و تابستانها زیرانداز، پس از سه سال آن لحاف را به طلبه دیگری دادم، سال قبل برای سربازان لحاف خریدیم این لحاف‌ها چه شد؟» در ضمن سخنان مدرس چند نفر خندیدند مدرس گفت «نمی‌دانم وقتی صحبت از لحاف می‌شود همه می‌خندید. معلوم می‌شود که همه دعواها بر سر لحاف است» و لایحه سردار سپه رد شد.
رییس مجلس شورای اسلامی با خواندن این شعر که «این کاخ که می‌بینی گاه از تو گاه از من / جاوید نخواهد ماند، خواه از تو خواه از من»، گفت: این بیت شعری بود که در شب هنگام که این مرد بزرگ را دستگیر و تبعید کردند بر زبان این مرد بزرگ جاری شد. بر روح مطهر آن بزگوار درود می‌فرستیم که تفکری بنیادین برای مجلس به یادگار گذاشت. حفظ حرمت آن شهید پیمودن راه اوست.
منبع: ایسنا
لینک کپی شد
گزارش خطا
آهن ملل
ارسال نظر
جدیدترین اخبار
دیگران چه می‌خوانند؟
برچسب های منتخب
پرطرفدارترین
