مهدی هادی‌لو، در یادداشتی با عنوان «مرگ در می‌زند؛ آیا مذاکرات استکهلم می‌تواند به این محنت نقطه پایانی بگذارد؟ » نوشت:
«آدم»[۱] اولین قربانی جنگ نبوده و نیست، هر دقیقه، ساعت و روز، مرگی تراژدیک در کوچه پس کوچه‌های نقاط مختلف یمن سرک می‌کشد، صحنههای تراژدیک کشتار، قحطی و بی‌خانمانی انسان‌ها، تصاویر متحرکی نیست که روی پرده نقره‌ای سینما افتاده باشد؛ اینها واقعیت‌های غم انگیز جهان ماست که دست کمی از هولوکاست قرن وحشت و جنگ جهانی ندارد و بیانگر این واقعیت است که جهان علیرغم پیشرفت‌های چشمگیر علمی، پیشرفت اخلاقی نکرده است.
پس از مدت‌ها سکوت خوفناک و تماشای خونسردانه بحران یمن، به نظر می‌رسد که کشورها و سازمان‌ها تحرکاتی را برای پایان دادن به خشونت ها شروع کرده‌اند. تاکنون طرحهای مختلفی برای حل و فصل مناقشات در یمن، مطرح شده که بسیاری از آنها نه مبتنی بر منافع گروه‌های متضاد مختلف در یمن، بلکه با در نظرداشت منافع ملت یمن است. یکی از طرحهای راهگشا که از آوریل ۲۰۱۵ همزمان با شروع بحران در یمن پیشنهاد شد، طرح چهار ماده‌ای ایران است. این طرح بیانگر نیات صلح جویانه و مبتنی بر خواسته‌های ملت یمن برای فائق آمدن بر مشکلات عمیق خود است. طرح ایران علاوه بر تقدم زمانی، به اذعان فعالان حقوق بشر، راهبردی‌ترین طرح را با تکیه بر عناصر محلی و فرهنگی برای خروج از بحران یمن ارائه کرده است. این طرح بر زمینه‌سازی برای شکل‌گیری فرایند طبیعی گفت‌وگو بین عناصر درگیر در یمن تاکید می‌کند. موضع ایران برای آماده سازی شرایط گفت‌وگوی یمنی -یمنی یک پیشنهاد نمایشی نیست.
شاخصه‌های کارآمد این طرح در توییت کوتاه وزیر خارجه ایران به خوبی مشهود است؛ محمد جواد ظریف چندی پیش در توییتی با اشاره به اظهارات خود در ۲۱ فروردین ۹۴( دهم آوریل ۲۰۱۵ ) بر قابل دوام و اعتماد بودن طرح چهار ماده‌ای ایران تاکید کرد. در این طرح ایران بر اعلام آتش‌بس و توقف جنگ در یمن، ارسال کمک‌های بشردوستانه، از سرگیری گفت‌وگوی ملی یمنی-یمنی تحت هدایت مردم یمن و با مشارکت نمایندگان تمام احزاب سیاسی و گروه های اجتماعی این کشور و همچنین تشکیل دولت فراگیر وحدت ملی یمن تاکید می‌کند.
وزیر امور خارجه ایران همچنین در فروردین ۹۴ در نامه‌ای به بان‌کی‌مون، دبیرکل وقت سازمان ملل ضمن هشدار درباره وضعیت یمن و تاکید ایران درباره غیر نظامی بودن راه حل این منازعه نوشت: «تنها راه برقراری صلح و ثبات، ایجاد شرایطی است که همه احزاب یمنی، بدون مداخله خارجی بتوانند دولت وحدت ملی و فراگیر خود را تشکیل دهند.»، وی در این نامه خواستار اجرای طرح چهار ماده‌ای فوق در چارچوب مفاد منشور ملل متحد و اصول اساسی حقوق انسان دوستانه بین المللی شد. در این طرح فرایند طبیعی گفت‌وگوی موثر برای پایان دادن به خشونت ها ترسیم شده است. قطعا نقش‌آفرینی کشورهای موثر برای پایان دادن به نزاع ضروری است؛ اما نکته قابل تامل این است که برخی از دولت‌های موثر دخالت را با نقش‌آفرینی اشتباه گرفته‌اند.
در یادداشت پیش‌رو اگر طرح ایران را مبنای مذاکرات برای حل بحران یمن فرض بگیریم، نقش‌آفرینی کشورهای موثر در بحران در دو ماده اول یعنی کمک به آتش بس و ارسال فوری کمک‌های انسان دوستانه ضروری و حیاتی است، اما دخالت این کشورها در دو ماده پایانی نه تنها کمکی به حل تعارضات نخواهد کرد، بلکه به معنای دمیدن در آتش اختلافاتی است که در طول سالیان متمادی شکل گرفته است. هرچند این کشورها می‌توانند و بایست به صورت غیر مستقیم از نفوذ خود برای شکل‌گیری فرایند طبیعی گفت‌وگوها بین عناصر محلی استفاده کنند. یک نکته اساسی در کمک به آتش بس و پایان دادن به خشونت‌ها این است که کنشگران عرصه سیاست خارجی، نبایست یمن را در سپهر سیاسی جهان دست کم بگیرند. هر کشوری به انضمام داشته هایش در تاریخ شناخته می‌شود. همانگونه که به اعتراف ابن‌خلدون، جامعه شناس بلند آوازه مسلمان، ایرانی‌ها به دلیل مدنیت تاریخی و استعداد قابلیت بیشتری برای دریافت اندیشه جدید اسلامی داشتند، با آنکه خاستگاه اندیشه جدید جای دیگری بود. یمن نیز در تمدن دیرپا و تاریخ پر افت و خیز خود، از چنین امتیازاتی برخوردار بوده است. جوامع نوپا در سیر تاریخی خود بافت ساده‌تری دارند، این درحالیست که جوامعی همچون یمن که ریشه‌های تاریخی دارند، از پیچیدگی‌های فرهنگی و قومی برخوردارند. شاید بخشی از نزاع کنونی در یمن ناشی از همین پیچیدگی تمدنی باشد.
در این پیچیدگی گفت‌وگو و مفاهمه فرهنگی بین ارکان مختلف جامعه کهن یمن، راهکاری سازنده برای شناخت نقاط مشترک وحدت بخش و تقویت آنها و به حاشیه راندن نقاط معارض و آشتی‌ناپذیر در کوتاه‌مدت است. بر همین اساس است که در طرح چهار ماده‌ای ایران، بر گفت‌وگوهای یمنی-یمنی متکی بر عناصر محلی، پیشینه فرهنگی و تاریخی یمن، پافشاری شده است. کشورهای مختلف در صورتی که بخواهند در فرایند طبیعی گفت‌وگو ابعاد مختلف و گروه های مختلف یمنی دخالت کنند، نه تنها هیچ گونه دستاوردی در پایان منازعات یمن نخواهند داشت، بلکه صداقت آنها نیز در سنجه واقعی زیر سوال خواهد رفت. تحرکات بین المللی برای حل و فصل بحران یمن را می توان به فال نیک گرفت، اگر همه طرف ها در نیات خود صادق باشند و یمنی ها را کمک کنند تا مذاکرات شکل گرفته و تداوم یابد.
[۱]- نام کودک ۱۰ ساله یمنی که به دلیل سوء تغذیه شدید ناشی از محاصره و ادامه جنگ در الحدیده واقع در غرب یمن، جان خود را از دست داد.»
انتهای پیام
