جوانان کدام استان‌ها بیکارتر از بقیه‌اند؟

بررسی آخرین گزارش سازمان مدیریت صنعتی ایران که بهمن‌ماه سال جاری با عنوان گزارش رتبه‌بندی ۱۰۰ شرکت برتر کشور منتشر شده است، نشان می‌دهد به‌جز بانک‌ها و سازمان‌های بیمه‌گر که در همه استان‌های کشور شعبه دارند، از ۴۷۲ شرکت برتر کشور یا همان غول‌های اقتصادی ایران در سال مالی ۱۳۹۶ محل احداث و مکان ۲۵۰ شرکت (۵۳ درصد از کل) در استان تهران قرار دارد و ۲۲۸ شرکت برتر دیگر در ۲۷ استان ایران قرار دارند و دو استان ایلام و کهگیلویه‌وبویراحمد سهمی در شرکت‌های برتر و غول‌های اقتصادی ندارند. پس از تهران، استان اصفهان با ۳۴ غول اقتصادی در رتبه دوم و استان خوزستان با ۲۰ غول اقتصادی در رتبه سوم قرار دارد. همچنین استان‌های کرمانشاه، خراسان‌شمالی، سیستان‌وبلوچستان و خراسان‌جنوبی هرکدام با یک شرکت یا غول برتر اقتصادی در رتبه‌های پایانی قرار دارند.

۸۱ درصد سپرده‌های بانکی در ۷ استان

براساس آخرین آمارهای اعلام‌شده از سوی بانک مرکزی که مربوط به آبان‌ماه سال جاری است، در آبان سال ۹۷ حجم کل سپرده‌های ریالی و ارزی بانکی پس از کسر سپرده قانونی حدود ۱۷۱۵ هزار و ۴۴۳ میلیارد تومان است که ۵۷ درصد آن (۹۸۱ هزار و ۳۱۸ میلیارد تومان) مربوط به استان تهران است. پس از تهران، استان اصفهان با سهم ۵،۱ درصدی خود (۸۸ هزار میلیارد تومان) در رتبه دوم و استان خراسان‌رضوی با سهم ۴.۴ درصدی خود (۷۵ هزار و ۸۶۴ میلیارد تومان) در جایگاه سوم قرار دارد. همچنین در حالی که هفت استان کشور شامل تهران، اصفهان، خراسان‌رضوی، فارس، خوزستان، آذربایجان‌شرقی، مازندران و البرز در مجموع بیش از ۸۱ درصد سپرده‌های بانکی کشور را دارند، مجموع سهم ۲۳ استان دیگر از کل سپرده‌های بانکی کشور حدود ۱۹ درصد است.

۶۵ درصد تسهیلات بانکی کشور در استان تهران

به‌رغم جریان پرشتاب نقدینگی در بخش‌های غیرمولد و سوداگر اقتصاد ایران، یکی از مشکلات بخش مولد اقتصاد کمبود نقدینگی است. اگرچه نمی‌توان گفت: همه تسهیلات بانکی به بخش مولد اقتصاد تزریق می‌شود، اما اگر فرض کنیم بخش قابل‌توجهی از تسهیلات بانکی در قالب سرمایه در گردش به بخش‌های مولد رسیده است، می‌توان گفت: میزان برخورداری استان‌ها و مناطق کشور از تسهیلات بانکی می‌تواند معیاری برای ارزیابی شکاف و عدم تعادل در استفاده از توان‌های محیطی و انسانی مناطق یا استان‌ها باشد.

در همین زمینه براساس آخرین داده‌های آماری بانک مرکزی ایران، در آبان‌ماه سال ۹۷ مجموع تسهیلات جاری و غیرجاری نظام بانکی کشور حدود ۱۴۰۰ هزار و ۹۸۸ میلیارد تومان بوده که از این میزان، بیش از ۶۵ درصد تسهیلات بانکی (۹۱۵ هزار میلیارد تومان) مربوط به استان تهران است. پس از استان تهران، استان اصفهان با سهم ۳،۸ درصدی (۵۳ هزار میلیارد تومان) در رتبه دوم و استان خراسان‌رضوی با سهم ۳.۱ درصدی (۴۳ هزار میلیارد تومان) در رتبه سوم قرار دارد. نکته قابل‌تامل در بررسی داده‌های آماری مربوط به تسهیلات بانکی این است که ۱۴ استان با بالاترین میزان دریافت تسهیلات بانکی ۹۰ درصد تسهیلات را دریافت کرده و سهم ۱۷ استان دیگر از کل تسهیلات بانکی کشور فقط ۱۰ درصد است. همچنین سهم ۶۵ درصدی استان تهران از کل تسهیلات بانکی در حالی است که ۱۵ استان کشور هرکدام کمتر از یک‌درصد از تسهیلات بانکی کشور سهم دارند.

۵۱ درصد از تولید ناخالص داخلی در ۵ استان

حجم تولید ناخالص داخلی (GDP) یکی دیگر از مولفه‌های بسیار خوب برای ارزیابی نابرابری و عدم تعادل در بهره‌گیری از ظرفیت‌های مناطق و استان‌های کشور است. تولید ناخالص داخلی یک استان به معنی برآورد ریالی ارزش کل کالاها و خدمات نهایی تولیدشده در هریک از استان‌های کشور برای یک دوره زمانی معین (سالانه) است که نشان می‌دهد هر استان چقدر در تولید سهم دارد. بررسی استانی و منطقه‌ای این شاخص می‌تواند تصویری واقعی از قدرت تولید و زایندگی یک اقتصاد و البته میزان بهره‌گیری از توان‌های انسانی و طبیعی مناطق را ارائه کند. محاسبات استانی و منطقه‌ای این شاخص بسیار سخت و زمان‌بر است و معمولاً با تأخیر چندساله منتشر می‌شود.

براساس آخرین داده‌های منتشرشده از سوی آماری مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت کار که مربوط به سال ۱۳۹۴ است، در تولید ناخالص داخلی شکاف بسیار عمیقی بین استان‌های کشور وجود دارد، به‌طوری که از مجموع ۱۰۶۸ هزار میلیارد تومان حجم تولید ناخالص داخلی بدون نفت، ۲۶ درصد آن در تهران متمرکز شده و سهم ۳۰ استان دیگر ۷۴ درصد است. نکته قابل‌تأمل این است که سهم ۲۶ درصدی تهران از تولید ناخالص داخلی تقریبا برابر با مجموع سهم ۲۰ استان پایانی انتهایی است. همچنین بیش از ۵۰ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور در پنج استان تهران، اصفهان، خراسان‌رضوی، خوزستان و فارس متمرکز شده است. سهم ۵۰ درصدی پنج استان با بالاترین حجم تولید ناخالص داخلی در حالی است که پنج استان با کمترین حجم تولید ناخالص داخلی همگی کمتر از یک‌درصد از تولید ناخالص داخلی سهم دارند (ایلام ۰،۵۷ درصد، کهگیلویه‌وبویراحمد ۰.۵۸ درصد، خراسان‌جنوبی ۰.۶۳ درصد، چهارمحال‌وبختیاری ۰.۸۱ درصد).