چطور فیلم نت با محتوا گوی سبقت را ربود؟
به نظر میرسد که حاشیه به جز جداناشدنی اکران نوروزی سال ۹۸ تبدیل شده است و قرار نیست که امسال اکران نوروزی سینماهای کشور به سلامت چند هفته باقی مانده را سپری کرده و به پایان برسد.
این حواشی از چگونگی انتخاب هفت فیلم برای اکران به دلیل تفاوت سلیقهها آغاز، سپس با تاخیر در شروع اکران همراه و پس از گذر از اتفاقاتی چون سانسور فیلمها و همچنین تعداد متفاوت سالنهای هر فیلم، در تازهترین نمونه به توقف اکران یک فیلم ختم شد، آن هم پرفروشترین فیلم روی پرده، «رحمان ۱۴۰۰».
رحمان ۱۴۰۰ چه مسیری را برای اکران طی کرد؟
«رحمان ۱۴۰۰» تازهترین ساخته هادی در حوزه سینما به شمار میآید، کارگردانی که در تلویزیون و شبکه نمایش خانگی هم مانند سینما بسیار پرکار است. از همان روزهای نخست که اخبار ساخت این فیلم دهان به دهان شد، عنوان یک فیلم پربحث به «رحمان ۱۴۰۰» اتلاق شد و دلیل آن هم جدای از مضمون کمدی سیاسی و اجتماعی آن، حضور بازیگرانی چون مهران مدیری و محمدرضا گلزار در کنار هم بود.
حواشی این فیلم به همین جا ختم نشد و یک بام و دو هوای سازندگان فیلم برای حضور در سی و هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر هم بار دیگر این فیلم را به کانون توجهات بازگرداند که البته تصمیم سازندگان به حضور نداشتن در جشنواره منتهی شد. پس از جشنواره نوبت به اکران نوروزی رسید و نام این فیلم هم به عنوان گزینههای احتمالی به میان آمد، در نهایت هم قرعه به نام تازهترین ساخته هادی افتاد و نمایش «رحمان ۱۴۰۰» از ۲۵ اسفندماه در سینماهای سراسر کشور به سرگروهی سینما ایران آغاز شد.
فیلم هادی به دلیل بازیگران و همچنین مضمون کمدی که داشت خیلی زود توانست صدر گیشه را از آن خود کرده و نام خود را به عنوان پرفروشترین فیلم اکران نوروزی امسال مطرح کند.
این فیلم در یک ماهی از اکرانش سپری شده در ۱۴۵ سالن به نمایش درآمده و توانسته به فروش ۲۲ میلیارد و ۳۲۳ میلیون تومانی دست پیدا کند و عنوان پرفروشترین و پرمخاطبترین فیلم سال ۹۸ را داشته باشد. حال پس از گذشت یک ماه با عنوان نمایش نسخه غیرقانونی، اکران این فیلم متوقف شده است که به بررسی زوایای مختلف آن میپردازیم.
چه شد که رحمان ۱۴۰۰ از روی پرده پایین آمد؟
طبق پیگیریها،معاونت نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی اصلاحات فیلم «رحمان ۱۴۰۰» را به تهیهکننده این فیلم که علی سرتیپی است، اعلام و او نیز این اصلاحیهها را به منوچهر هادی منتقل میکند. اما هادی پس از انجام اصلاحیههای مدنظر سازمان سینمایی، برای چند سالن سینما نسخهای غیر از نسخه مدنظر معاون نظارت و ارزشیابی ارسال میکند و همین مسئله کافی است که برچسب غیرقانونی بودن به پیشانی سازندگان «رحمان ۱۴۰۰» بخورد.
در واقع اقدام نابخردانه و ناشیانه هادی که خود او اذعان کرده بدون اطلاع علی سرتیپی انجام شده است باعث شده تا سرنوشت تازهترین ساخته سینماییاش در هالهای از ابهام فرو برود. این کارگردان احساس کرده بهتر است چند پلان کوتاه حذف شده در برخی از نسخههای فیلم که برای نمایش در اختیار سینماداران قرار میدهد باشد و اینچنین فیلم خود را دچار بحران کرد.
نکته دیگری که حائز اهمیت است، شیوه نسخههای ارسالی فیلمها برای سینماداران است که فارغ از هر گونه نکات امنیتی است و به صورت یک دیویدی باز و قابل دسترستی در اختیار سینماداران قرار میگیرد.
پیگیریهای ما حاکی از آن است که این نسخه در سینما کورش، ایران و چند سینمای دیگر به صورت محدود به نمایش درآمده است و در سایر سینماها نسخه اصلی این فیلم که مجوز سازمان سینمایی را هم دارد اکران شده است.
نکته جالب توجه دیگر این است که حوزه هنری در سینماهای خود چون پردیس سینمایی آزادی، سینما هویزه مشهد، سینما استقلال و... «رحمان ۱۴۰۰» را به صورت خودسرانه حدود هفت دقیقه کوتاه کرده است و نسخه مختص خود را برای مخاطبان به نمایش گذاشته است که این مسئله نیز برساس ماده ۱۸ قانون تخلف محسوب میشود.
تعهدی که برای نخستین بار زیر پا گذاشته شد
نکته حائز اهمیت درباره این موضوع، زیر پا گذاشتن تعهدی است که تهیهکننده و پخش کننده فیلمها همواره در تمام این سال ها به نسخه اصلاح شده فیلم هایشان توسط معاونت نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی داشتند، در واقع اقدام صورت گرفته توسط سازندگان «رحمان ۱۴۰۰» و وفادار نبودن به نسخه اصلاح شده سازمان سینمایی برای نخستین بار رخ داده است و تا به امروز در سینمای ایران شاهد چنین اتفاقی نبودهایم.
همانطور که محمدرضا فرجی مدیر سینمای حرفه ای سازمان سینمایی هم اعلام کرد، تا به امروز معیار صدور پروانه نمایش بر حرفهای بودن تهیهکننده و پخش کننده و تعهدشان بوده است و هیچ یک از تهیهکنندگان یا پخشکنندگان تا به امروز دست به چنین اقدامی نزده بودند.
ضمن آنکه در مقابل حجم گسترده سینماها در کشور، همچنین تعدد سانسها و فیلمهای روی پرده، اینکه معاونت نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی کارشناسان خود را هر روز به همه سینماها فرستاده تا نسخه به نمایش درآمده فیلم را مورد ارزیابی قرار دهند، شدنی نیست و اقدام بسیار غیرقابل انجامی به شمار میآید.
با این حال اقدام قاطعانه سریع و موثر سازمان سینمایی در توقف اکران فیلم سینمایی «رحمان ۱۴۰۰» به دلیل تخلف در نمایش نسخه غیرقانونی پرفروش و پرمخاطبترین فیلم امسال باعث میشود تا از این پس دیگر سینماگران وسوسه نشوند که نسخهای غیر از نسخه مورد تایید سازمان سینمایی را در سینماها به نمایش درآورند و بدین ترتیب از فراگیر شدن این تفکر و اشاعه آن جلوگیری کرده است.
سازندگانی که ضرر نکردند و سینماگرانی که متضرر شدند
در نهایت نکتهای که بسیار باید به آن توجه کرد، متضرر شدن سینمادارانی است که فیلم سینمایی «رحمان ۱۴۰۰» که پرفروش هم بوده است را باید از جدول نمایش خود کنار بگذارند و بدین ترتیب بخش قابل توجهی از فروش خود را از دست خواهند داد، در واقع اقدام غیرحرفهای و خطای منوچهر هادی بدون آنکه ضرری را متوجه او و صاحبان فیلم کند، سینماداران را متضرر کرد.
صاحبان فیلم «رحمان ۱۴۰۰» با توجه به فروشی که این فیلم در طی یک ماه اکران به دست آورده است، یعنی بیش از ۲۲ میلیارد تومان، نه تنها ضرری نکردند بلکه اصل پولشان که برای این فیلم هزینه کرده بودند (حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از فروش فیلم) نیز بازگشته و در واقع نمیتوانند مدعی این باشند که توقف اکران آنها را متضرر کرده است.
البته در میان هستند کسانی که از توقف اکران این فیلم سود بردهاند و آن صاحبان سایر فیلمهای روی پرده هستند چرا که طبق اعلام سخنگوی شورای صنفی نمایش سالنهایی که در اختیار این فیلم بودهاند، در میان شش فیلم دیگر روی پرده توزیع میشوند، به همین دلیل «متری شیش و نیم» به کارگردانی سعید روستایی که نزدیکترین تعقیب کننده «رحمان ۱۴۰۰» تا به امروز بوده است با خروج این فیلم از چرخه اکران فرصت خوبی را در اختیار دارد تا فروشش را افزایش بدهد و حتی عنوان پرفروش ترین فیلم امسال را هم از آن خود کند.
«چهار انگشت» به کارگردانی حامد محمدی دیگر فیلمی است که می تواند از فرصت کنار رفتن «رحمان ۱۴۰۰» بهره ببرد، چرا که دومین فیلم کمدی پرفروش اکران نوروز به شمار میآید و با خارج شدن پرفروشترین فیلم کمدی چرخه اکران، این فرصت را پیدا میکند تا علاقهمندان به سینمای طنز و کمدی را به سمت خود کشانده و از ظرفیت آنها برای افزایش فروش خود بهره ببرد.
در این میان فیلم فاخر و ارزشمند «غلامرضا تختی» ساخته بهرام توکلی هم با در اختیار گرفتن بخشی از سالنهای «رحمان ۱۴۰۰» این فرصت را پیدا میکند تا اوضاع نه چندان مساعد فروش خود را بهبود ببخشد.