دکتر کتایون نجفی‌زاده در نشست خبری انجمن اهدای عضو ایرانیان با بیان اینکه هنوز هم مهم‌ترین علت عدم احیای عضو، اطلاع نداشتن خانواده‌ها از این مقوله است، گفت: بر همین اساس ما مجبوریم اطلاعات علمی را در همان زمان سخت به خانوادهها ارائه کنیم و آنها در آن زمان ظرفیت پذیرش این موضوع را ندارند. البته مردم ما بسیار فهیماند و به خوبی در همان شرایط هم تصمیم‌گیری می‌کنند، اما بهتر است از قبل در زمینه اهدای عضو اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی کنیم تا خانواده‌ها بتوانند در آن شرایط سخت بهترین تصمیم را بگیرند.

وی با اشاره به روند بروز مرگ مغزی گفت: برای تپیدن قلب، یک جریان الکتریکی لازم است که این جریان را نقطه کوچکی در مغز ایجاد می‌کند. برای ایجاد این تپش، مغز نیاز به اکسیژن دارد و فرمان نفس کشیدن از ساقه مغز زاده می‌شود؛ حال زمانی که فرد ضربه شدیدی بخورد، مغز نمی‌تواند از بیرون ورم کند. بنابراین فشار زیادی به درون مغز وارد می‌شود و رگ‌ها در اثر این فشار بسته شده و خونرسانی قطع می‌شود. بعد از این اتفاق در عرض هشت دقیقه سلول‌های مغز شروع به مردن می‌کنند و بعد از مدتی مغز یک ماده متلاشی شده و فاسد محسوب می‌شود. به همین دلیل امکان بازگشت فرد مرگ مغزی به هیچ عنوان وجود ندارد.

نجفی‌زاده ادامه داد: حال مغز می‌تواند بدون اکسیژن بین ۶ تا ۸ دقیقه جریان الکتریکی و تپش قلب را ادامه دهد. به همین دلیل اگر اورژانس به سرعت به فرد مرگ مغزی شده برسد و تنفس مصنوعی را برقرار کند، قلب تپش را ادامه می‌دهد. اما نمی‌توان فرد مرگ مغزی را برای همیشه نگه داشت؛ چراکه هر بافت مرده‌ای موادی را ترشح کرده و به خون وارد می‌کند و به همین دلیل سایر ارگان‌ها به تدریج از بین می‌روند. براین اساس با بهترین مراقبت‌ها فقط دو هفته می‌توان فرد مرگ مغزی شده را نگه داشت. البته در این دو هفته هم کیفیت ارگان‌ها کاهش می‌یابد. باید توجه کرد که یک فرد مرگ مغزی به طور بالقوه می‌تواند بین یک تا ۸ نفر را نجات دهد. حال اینکه بتواند چند نفر را نجات دهد به سلامت فرد و زمان رضایت دهی خانواده بستگی دارد.

وی گفت: خانواده برایش سخت است که باور کند عزیزش با وجود اینکه نفس می‌کشد، فوت کرده است، اما واقعیت این است که ما به او تنفس مصنوعی می‌دهیم.

نجفی‌زاده با تاکید بر لزوم فرهنگ‌سازی بر روی مفهوم مرگ مغزی گفت: در این صورت خانواده‌ها اطلاع پیدا می‌کنند و می‌توانند در شرایط سخت به خوبی تصمیم‌گیری کنند. البته این تصمیم‌گیری بسیار دشوار است، اما اگر فرهنگ‌سازی درستی انجام شود، می‌توان بیماران نیازمند عضو را نجات داد. باید بدانید که کمبود عضو اهدایی با فرهنگ‌سازی صحیح و انسجام در سیستم بهداشتی کشور رفع می‌شود. این اقدام وظیفه یک یا دو نفر نیست، بلکه تلاش همه را می‌طلبد تا بتوانیم کاری کنیم که مردم درباره مرگ مغزی اطلاعات داشته باشند و درباره‌اش با یکدیگر صحبت کنند. اهدای عضو تصمیم‌گیری بین مرگ و زندگی نیست؛ بلکه تصمیم‌گیری بین این است که آیا اعضای فردی به خاک سپرده شود یا اهدا شود.

مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایرانیان با بیان اینکه سالانه ۱۶ هزار مرگ ناشی از تصادفات در کشور رخ می‌دهد، گفت: همچنین سالانه ۵ تا ۸ هزار نفر در کشور دچار مرگ مغزی می‌شوند که نیمی از آنها یعنی بین ۲۵۰۰ تا ۴۰۰۰ نفر قابلیت اهدای عضو دارند. این در حالی است که در سال گذشته فقط ۹۲۶ نفر به اهدای عضو رضایت دادند یعنی کمتر از یک سوم افراد مرگ مغزی.

 وی با بیان اینکه بیش از ۲۵ هزار بیمار نیازمند پیوند عضو در کشور وجود دارد، گفت: متاسفانه روزانه بین ۷ تا ۱۰ نفر از این بیماران فوت می‌شوند. در دنیا شاخصی به عنوان pmp به معنای تعداد اهدای عضو دریک میلیون نفر وجود دارد و این رقم برای ایران ۱۱.۵۷ است. میزان قابل قبول آن در کشور باید ۳۰ و میزان ایده‌آلش ۴۸ باشد. در سال گذشته باتوجه به اهدای عضوی که داشتیم برای ۱۲۸۱ نفر پیوند کلیه،   ۷۶۵ نفر پیوند کبد، ۱۳۱ نفر پیوند قلب، ۱۰ نفر پیوند ریه و ۲۱ نفر پیوند لوزالمعده انجام شد و مجموعا ۲۲۰۸ نفر نجات پیدا کردند.

وی افزود: حال اگر فرض کنیم از  ۳هزار نفر مرگ مغزی، هزار نفرشان به اهدا برسند، یعنی ۲۰۰ هزار نفر اعضای‌شان اهدا نشده است. اگر به طور متوسط بگوییم که سه ارگان از این ۲۰۰۰ نفر قابل استفاده بوده اما اهدا نشده، یعنی ۶ هزار ارگان قابل اهدا به خاک سپرده شده‌اند. در عین حال باید توجه کنیم که حدود ۳هزار نفر در سال به دلیل نرسیدن عضو از بین می‌روند و اگر نصف این ارگان به خاک سپرده نمی‌شد، همه این ۳۰۰۰ نفر نجات پیدا می‌کردند.

وی تاکید کرد: متاسفانه مشکل اصلی ما این است که جامعه مرگ مغزی را به عنوان نوعی مرگ نمی‌شناسد. حتی اگر تمام امکانات هم وجود داشته باشد اما بدون رضایت خانواده‌ها اهدایی صورت نمی‌گیرد. در کشور ما اهدای عضو و تخصیص اعضا بر عهده وزارت بهداشت بوده و به صورت کاملا دولتی انجام می‌شود.  

نجفی‌زاده با بیان اینکه ۳۸ درصد افراد مرگ مغزی شده، سرپرست خانواده بوده‌اند، گفت: باید پرسید خانواده این افراد چه می‌شوند. یکی از اهداف این انجمن حمایت از خانواده‌ها و توانمند کردن آنها است و از طرفی ما به طور مکرر مراکز فراهم‌آوری اعضا را آموزش می‌دهیم؛ چراکه صحبت با خانواده مرگ مغزی نوعی علم است و فرد باید بتواند دغدغه خانواده را درک کرده و پاسخی داشته باشد.

وی با اشاره به راه‌اندازی انجمن اهدای عضو ایرانیان در سال ۹۴ گفت: این انجمن را در راستای فرهنگسازی، حمایت از خانواده‌های دهنده و گیرنده عضو، آموزش ملی وفراملی، کمک به پژوهش‌ها در زمینه اهدای عضو ‌وکمک به وزارت بهداشت راه‌اندازی کردیم.

نجفی‌زاده با اشاره به زحمات تیم‌های پیوند گفت: در ایران تیم‌های اهدا و پیوند نه تنها درآمد بهتری ندارند، بلکه حاضرند چیزی ‌هم بدهند تا  از سختی‌های این حوزه کم شود، اما به دلیل وجدان بیداری که دارند، در این حوزه کار کرده و سختی می‌کشند و زندگی‌شان را برای بیماران گذاشته‌اند.

وی از ورود مسائل مرتبط با اهدای عضو در کتاب‌های درسی خبر داد و گفت: ‌این مباحث در چهار کتاب درسی در مقاطع نهم و یازدهم وارد شده است.

نجفی زاده با تاکید بر آنکه باید بدانیم کما با مرگ مغزی متفاوت است، گفت: کما نوعی بی‌هوشی است که سلو ل عملکردش را از دست داده و ممکن است این عملکرد بازگردد، اما در مرگ مغزی بازگشتی وجود ندارد و باید در این زمینه اطلاع‌رسانی شود.

وی تاکید کرد: در مقوله اهدای عضو، پارتی بازی وجود ندارد و فیلمی که نشان می‌دهد دراین حوزه پارتی بازی نقش دارد، فقط اثرات منفی دراین حوزه به جای می گذارد؛ چرا که چنین چیزی اصلا وجود ندارد. ما در انجمن می‌خواهیم کاری کنیم که هر فرد یک کارت اهدای عضو داشته باشد؛ زیرا خانواده‌ها اجازه اهدای عضو می‌دهند تا عزیزشان آرامش داشته باشد.

وی با اشاره به سختگیری‌های متعدد در تایید مرگ مغزی، گفت: درایران چهارنفر باید مرگ مغزی را تایید کنند. این چهار تن نیز ابلاغیه‌شان را از وزیر می‌گیرند و معتمد وزارت بهداشت هستند. بنابراین امکان اشتباهی در این حوزه وجود ندارد. بنابراین از داشتن کارت اهدای عضو نترسید. مردم می‌توانند برای دریافت کارت اهدای عضو در سامانه  EHDA.CENTER وارد شده و با ذخیره اطلاعات‌شان، کارت‌شان را دریافت کنند.

نجفی‌زاده از برگزاری برنامه‌ای یک ماهه در طول ماه مبارک رمضان برای فرهنگ‌سازی در راستای اهدای عضوی با همکاری شهرداری خبر داد و گفت: دراین ماه قرار است بیلبوردهای خیابان‌ها، تلویزیون‌های شهری و غیره در زمینه اهدای عضو اطلاع‌رسانی کنند.

 در بخش دیگری از این نشست ثریا قاسمی - بازیگر سینما و تلویزیون کشورمان به عنوان سفیر اهدای عضو گفت: اگر روزی فرا برسد که همه ما یک کارت اهدای عضو داشته باشیم،   بسیار عالی است. امیدوارم روزی برسد که هر فرد یک کارت اهدای عضو در جیبش داشته باشد.