امیر ساعد وکیل در گفت‌وگویی، در پی خروج آمریکا از برجام اظهار کرد: اولین پیامی که جمهوری اسلامی ایران با مذاکره و نهایتاً امضای موافقتنامه برجام به جامعه بین‌المللی مخابره کرد این بود که سیاست‌های خارجی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر تعامل، عدم انزواطلبی و سهیم بودن در همکاری‌های بین‌المللی است. در واقع ایران تلاش کرد با اعلام پایبندی به مفاد برجام این اطمینان خاطر را به دنیا بدهد که هرگز قصد انجام فعالیت‌های هسته‌ای نظامی را نداشته و به این ترتیب آمادگی دارد ماهیت صلح‌آمیز فعالیت‌های خود را شفاف‌سازی کند مشروط بر اینکه جامعه بین‌المللی هم از اعمال تحریم‌هایی که به واسطه فعالیت‌های هسته‌ای علیه ایران تحمیل شده بود دست بردارد.
وی افزود: در کنار این پیام مبنایی قطعاً برجام این فرصت را فراهم کرد که نمایندگان یا مقامات رسمی دولت ایران و 6 دولت طرف مذاکره یک مجرای رسمی دیپلماتیک برای نزدیک کردن ذهن‌ها و افکار همدیگر و ایجاد بستری برای همکاری بیشتر با هم پیدا کنند. علاوه بر آن شاهد بودیم که با از بین رفتن تحریم‌ها که برخی در عمل و برخی بر روی کاغذ برداشته شد شاهد بودیم که هرچند توقعات و انتظارات جمهوری اسلامی ایران به طور کامل برآورده نشد، اما زمینه‌ای فراهم شد تا امکان سرمایه گذاری خارجی در شکل محدود آن، انعقاد قراردادهای بین‌المللی در حوزه نفت و سایر صنایع و بازپرداخت بخشی از وجوهی که ایالات متحده متعهد به استرداد آن به ایران بود، عملا برجام این بستر را فراهم کرد تا این اتفاق بیفتد و به لحاظ روانی و سیاسی هم در جامعه شرایط نسبتاً باثبات بیشتری حاصل شد که توانست تاثیر مستقیم بر روی اقتصاد داخلی بگذارد.
وکیل در خصوص شرایط حفظ برجام گفت: حقیقت این است که با خروج ایالات متحده از برجام پایه‌های این توافق به نحو چشمگیری متزلزل شده و پیش بینی می‌شود به رغم اینکه اتحادیه اروپا به دنبال حفظ هویت مستقل خود و عدم تبعیت محض از سیاست‌های افراطی آمریکا است، با این حال بر اساس قانون بازار و عدم امکان تحمیل سیاست‌های کلان اقتصادی به بخش خصوصی اقتصادی و تجاری در کشورهای اروپایی عملاً شرکت‌های اروپایی منافع سرشار در بازارهای آمریکا را به حمایت از ایران و ادامه حضور خود در بازارهای ایران ترجیح نخواهند داد. به این ترتیب می‌توانیم امیدوار باشیم که ایران همچنان به توافق برجام خود را متعهد بداند که تضمین‌های موثری از طرف کشورهای اروپایی برای حفظ منافع جمهوری اسلامی ایران پیش بینی شود.
وی تأکید کرد: مذاکرات ایران با کشورهای اروپایی برای اخذ تضمین‌های مناسب و کافی حتی اگر به نتیجه مطلوب نرسد با این حال هرگز خروج ایران از برجام به منزله شروع فعالیت‌های غیرمتعارف از ناحیه جمهوری اسلامی ایران در امور هسته‌ای نیست. به عبارت دیگر این مساله به منزله این نیست که ایران با خروج از برجام قصد دارد به سراغ تولید سلاح‌های هسته‌ای برود؛ بلکه صرفاً همچنان ایران خود را پایبند به مقررات عام بین‌المللی در حوزه فعالیت‌های هسته‌ای در چارچوب کنوانسیون منع اشاعه هسته‌ای و همینطور موافقتنامه پادمان متعهد خواهد دانست و صرفاً با خروج از برجام ترتیبات ویژه نظارتی که ایران به صورت داوطلبانه پذیرفته بود، مورد اجرا قرار نخواهد گرفت.
این استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه در رابطه با تدابیر لازم برای مقابله با رفتارهای تندروانه داخلی یا خارجی در خصوص خروج آمریکا از برجام، اظهار کرد: بدون تردید برجام نقطه عطف وحدت ملی باید شناخته شود چه با حضور آمریکا و چه بدون حضور آن. اقدام خودسرانه آمریکا مبنی بر خروج از برجام را نباید به پای اهمال یا نبود حسن نیت از طرف مقامات ایرانی در این مذاکرات دانست. در واقع خروج آمریکا از برجام بیش از اینکه دارای مقاصد بین‌المللی باشد، تولید داخلی برای رئیس جمهور آمریکا دارد و البته سند گویایی از بدعهدی ایالات متحده نسبت به تعهدات بین‌المللی خود بوده و طبیعی است که همواره ایران به واسطه این اقدام تندروانه آمریکا و فاقد وجاهت حقوقی باید آگاهانه از ظرفیت‌های حقوقی و غیرحقوقی در سطح بین‌المللی برای احقاق حقوق خود بهره‌مند شود.
وکیل گفت: با توجه به اینکه مذاکرات در چارچوب مجوزها و تأییدات مجلس شورای اسلامی و شورای عالی امنیت ملی پیش رفته و نهایتاً توافقنامه برجام به امضا رسیده، مذاکره و انعقاد برجام را باید یک تصمیم ملی تلقی کرد و هر واکنشی نسبت به دیگر طرف‌های برجام، احقاق حقوق ایران در مقابل این دولت‌ها و هر تصمیمی برای ادامه یا عدم ادامه پایبندی به برجام هم یک تصمیم ملی بدون هیچ انشعاب، انشقاق و تفرقه افکنی در این مسیر خواهد بود.
وی در خصوص ضرورت شکایت علیه اقدام آمریکا در خروج از برجام به سازمان ملل، اظهار کرد: شکایت اروپایی‌ها از ایالات متحده در سازمان ملل متحد صرفاً یکی از راهکارهای حقوقی برای مقابله با اقدام آمریکا مبنی بر خروج از برجام به واسطه ظرفیت‌های حقوقی بین‌المللی است. هر چند این راهکار معین مبنی بر شکایت اروپایی‌ها از آمریکا در سازمان ملل و مشخصاً در شورای امنیت سازمان ملل منتهی به طرح موضوع در شورای امنیت می‌شود که قطعاً با رأی منفی آمریکا یا همان حق وتو راه به جایی نمی‌برد و تصمیم عینی و ملموسی اتخاذ نخواهد شد، اما از یک طرف برای ثبت در تاریخ که آمریکا در ادامه اجرای برجام مانع تراشی کرد و از طرف دیگر این حقیقت که ایران بدون اینکه در ایفای تعهدات خود به موجب برجام، قصور و تخلفی داشته باشد و پایبندی آن توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد تصریح قرار گرفت را اثبات می‌کند؛ بنابراین لازم است این سند تاریخی ثبت شود که ایران نهایت تلاش خود را برای حفظ برجام و پایبندی و وفادار ماندن به تعهدات در آن انجام داد.
این استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه به ارائه راهکارهایی در رابطه با ضرورت شکایت علیه اقدام آمریکا در خروج از برجام پرداخت و گفت: با توجه به اینکه ملاحظاتی وجود دارد اما نظراتی نیز هست که می‌توان به واسطه نقض عهدنامه مودت بین ایران و آمریکا در دیوان بین‌المللی دادگستری طرح دعوا کرد.
وی افزود: راهکار دیگر که می‌شود در رابطه با ضرورت شکایت علیه اقدام خروج آمریکا از برجام مطرح کرد اقامه دعوای جبران خسارت توسط اشخاص حقیقی و شرکت‌های خصوصی در محاکم داخلی اروپا به واسطه عدم امکان اجرای تعهدات برجام و صدور حکم محکومیت علیه اموال آمریکایی است.
وکیل در پایان راهکار دیگر را اقدام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر اخذ نظریه مشورتی از دیوان بین‌المللی دادگستری مبنی بر مشروعیت اقدام آمریکا در خروج از برجام دانست.
انتهای پیام