بر اساس محاسبات مقدماتی و اولیه اداره حساب های اقتصادی این بانک، تولید ناخالص داخلی کشور به قیمت پایه و (به قیمت های ثابت سال ۱۳۹۰) در سه ماهه اول سال ۱۳۹۷ به ۱۶۷۶.۷ هزار میلیارد ریال رسید که نسبت به رقم مشابه سال قبل به میزان ۱.۸ درصد افزایش یافته است. البته تولید ناخالص داخلی در سه ماهه اول سال 1396 نسبت به دوره مشابه سال قبل معادل 4.6 درصد افزایش یافته بود.

سهم بخش‌های مختلف اقتصاد از رشد اقتصادی

در این میان، بررسی سهم فعالیت‌‌های مختلف اقتصادی در افزایش تولید ناخالص داخلی نشان می‌دهد که در فصل اول سال 1397 ارزش افزوده فعالیت‌های «نفت»، «حمل‌ونقل و انبارداری و ارتباطات»، «برق، گاز و آب»، «خدمات مستغلات و خدمات حرفه‌ای و تخصصی» به ترتیب با سهمی معادل 1.2، 0.5، 0.1 و 0.1 واحد درصد از رشد اقتصادی، نقش موثری در افزایش روند رشد تولید ناخالص داخلی ایفا کرده‌اند.

در مقابل، ارزش افزوده فعالیت‌های «صنعت»، «بازرگانی و رستوران و هتل‌داری» با سهمی معادل 0.2- و 0.1- واحد درصد از رشد اقتصادی، نقش کاهنده‌ای در تولید ناخالص داخلی طی دوره زمانی مورد نظر داشته‌اند.

آمار و اطلاعات مقدماتی دریافت شده از وزارت جهادکشاورزی نشان می‌دهد که برآورد مقادیر تولید محصولات زراعی، باغی و دامی در سال 1397 نسبت به سال قبل به ترتیب از رشدی معادل 2.1، 3.6 و 5 درصد برخوردار بوده است. بر این اساس، در سه ماهه اول سال 1397 و برمبنای محاسبات فصلی، ارزش افزوده گروه کشاورزی نسبت به دوره مشابه سال قبل 0.1 درصد افزایش یافته است.

براساس محاسبات اولیه، ارزش افزوده گروه نفت در سه ماهه اول سال 1397 به میزان 401.1 هزار میلیارد ریال برآورد شد که گویای 5.2 درصد رشد نسبت به دوره مشابه سال قبل است. نتایج حاصل از محاسبات اولیه در این زمینه نشان‌دهنده آن است که افزایش نرخ رشد ارزش افزوده این گروه به طور عمده ناشی از افزایش صادرات نفت‌خام، تولید میعانات گازی و نیز افزایش تولید و صادرات گاز طبیعی نسبت به دوره مشابه سال قبل بوده است.

در بخش صنعت، شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی که حدود 70 درصد ارزش افزوده بخش صنعت را پوشش می‌دهد، در سه ماهه اول سال 1397 نسبت به دوره مشابه سال قبل 0.5 درصد کاهش یافته است. از مجموع 24 رشته فعالیت عمده صنعتی در سه ماهه اول سال جاری، 11 رشته فعالیت صنعتی با ضریب اهمیت (49 درصدی) دارای رشد مثبت بوده است. همچنین بیشترین سهم از افزایش شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی در سه ماهه اول سال جاری به ترتیب مربوط به فعالیت تولید صنایع فلزات اساسی، صنایع تولید وسایل نقلیه موتوری تریلر و صنایع تولید موادغذایی بوده است.

در بخش ساختمان ارزش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در ساختمان مناطق شهری به قیمت‌های جاری طی بهار امسال نسبت به دوره مشابه سال قبل 18.9 درصد افزایش یافته است. با اعمال شاخص‌های قیمت متناظر و تعدیل رقم مذکور، نرخ رشد ارزش افزوده ساختمان بخش خصوصی به قیمت‌های ثابت سال 1390 معادل 2- درصد برآورد شده است. در نهایت با احتساب این رقم و نیز با در نظر گرفتن ارزش افزوده ساختمان دولتی، نرخ رشد بخش ساختمان معادل 0.1 درصد برآورد می‌شود.

وقتی فعالیت‌های ساختمانی کم شد

نگاهی به ارقام اجزای هزینه نهایی (طرف تقاضای اقتصاد) در بهار امسال نیز حاکی از آن است که اقلام مصرف خصوصی، مصرف دولتی، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص، صادرات و واردات کالاها و خدمات به ترتیب از نرخ رشدی معادل 0.3-، 3.9، 0.8-، 10 و 3.2 درصد برخوردار بوده‌اند.

رقم کل تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بهار امسال نسبت به دوره مشابه سال قبل 0.8 درصد کاهش یافته است. نرخ رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص بخش‌های ماشین‌آلات و ساختمان نیز به ترتیب 5.2- و 1.9 درصد هستند.

کاهش واردات کالاهای سرمایه‌ای و کاهش تولید کالاهای سرمایه‌ای در داخل کشور، علت کاهش تشکیل سرمایه در بخش ماشین‌آلات بوده است. همچنین با وجود افزایش هزینه‌های عمرانی دولت در مقابل اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای، به دلیل کاهش فعالیت‌های ساختمانی در بخش خصوصی، کل تشکیل سرمایه بخش ساختمان صرفا 1.9 درصد افزایش یافته است.

مالیات به کمک رشد اقتصادی آمد

براساس محاسبات صورت گرفته، صادرات کالاها و خدمات طی سه ماهه اول سال 1397 معادل 81.3 درصد افزایش یافته است. با توجه به شاخص بهای کالاهای صادراتی در این بازه زمانی، رشد صادرات کالاها و خدمات معادل 10 درصد بوده است. در این میان، طی بهار امسال رشد ارزش دلاری واردات کالاها و خدمات به ترتیب معادل 0.4 و 8.4 درصد است. همچنین با توجه به تغییرات نرخ ارز و سطح عمومی قیمت کالاهای وارداتی، واردات کالاها و خدمات به قیمت‌های جاری و ثابت سال 1390 به ترتیب معادل 45.4 و 3.2 درصد افزایش یافته است.

البته در فصل اول سال 1397 تفاوت نرخ رشد تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه 1.8 درصد و هزینه تولید ناخالص داخلی به قیمت بازار 2.5 درصد به دلیل افزایش خالص مالیات بر تولید و واردات (مالیات منهای یارانه) حالصل شده است.