وانانیوز-شمار زیادی از مربیان خارجی در طول سال‌های اخیر در ورزش ایران حضور پیدا کرده‌اند که تعدادی از آنها به موفقیت‌های چشم‌گیری نیز دست پیدا کرده‌اند و البته برخی نیز نتایج ناامید کننده‌ای را کسب کرده‌اند.
حضور مربیان غیربومی روالی عادی است که در همه کشورهای جهان به چشم می‌خورد و بسیاری از موفق‌ترین ورزشکارن و تیم‌های ورزشی در جهان از مربی خارجی بهره می‌برند اما در ایران، شرایط حضور مربیان خارجی همواره به گونه‌ای دیگر مورد چالش بوده است. حضور مربیان خارجی در این سالها در ورزش ایران سبب شده تا دو طیف مخالفین و موافقین شکل بگیرند و در این میان برخی بدون در نظر گرفتن نتایج بدست آمده، صرفا ساز مخالف و موافق با مربی خارجی را می‌زنند.
موافقان مربیان خارجی
موافقان حضور مربیان خارجی معتقدند، مربیان داخلی در برخی از رشته‌های ورزشی پتانسیل هدایت ورزشکاران آن رشته را ندارند. این افراد می‌گوید در این رشته‌ها نیازمند حضور مربیانی هستیم که در طراز بالای جهانی قرار دارند و می‌توانند هدایت آن رشته ورزشی را به خوبی بر عهده بگیرند.
حضور مربیان موفقی چون خولیو ولاسکو و اسلوبودان کواچ در تیم ملی والیبال ایران و موفقیت‌های آنان در سطح جهانی، جزو مواردی است که موافقان به آن اشاره دارند. البته بیشتر موافقان معتقدند در رشته‌های گروهی حضور یک مربی خارجی می‌تواند بیشتر تاثیر گذار باشد و در رشته‌های انفرادی نیازی به حضور مربیان خارجی نداریم.
مخالفان مربیان خارجی
مخالفان، معتقدند حضور هر مربی خارجی سبب می‌شود ظرفیت مربیان داخلی نادیده گرفته شود و جایگاه آنان در ورزش ایران به مخاطره بیفتد. آنها می‌گویند باید با فراهم آوردن شرایط برای مربیان داخلی، زمینه پیشرفت آنها را فراهم آوریم، حتی اگر این فرصت برای مدتی سبب بدست آمدن نتایج ضعیف باشد، باید به مربیان ایران فرصت حضور در ورزش ایران داده شود.
موضع‌گیری مربیان داخلی علیه مربیان خارجی امری نیست که به تازگی رخ داده باشد. در این میان مربیان فوتبال بیش از هر رشته دیگری علیه حضور مربیان خارجی موضع‌گیری‌های تندی دارند. اما برخی از اتفاقات در حضور مربیان خارجی سبب شده تا دیدگاه‌هایی منفی نسبت به حضور آنها ایجاد شود. واسطه‌گری‌های برخی و البته نتایج ضعیف بدست آمده، سبب شده تا انتقاداتی در مورد عملکرد برخی از مربیان خارجی مطرح شود.
در این میان تیغ تند انتقادات، همواره به باشگا‌ه‌های فوتبال بوده که برخی از مربیان خارجی را با اما و اگرهای بسیار به ایران می‌آورند.
مربیان خارجی و پتانسل‌های بالقوه
عدم بهره بردن از ظرفیت حضور مربیان خارجی در ورزش ایران، یکی از انتقادات جدی است که به مربیان داخلی وارد می‌شود. شکی نیست که مربیان ایرانی در بسیاری از رشته‌های ورزشی از توانایی‌های بالایی برخوردارند، ولی اینکه چرا برخی مربیان و البته برخی مدیران ورزشی ایرانی تمایلی به استفاده از تجربیات و علم مربیان مطرح خارجی ندارد، سوالی مطرح است.
فدراسیون‌هایی که با مربیان خارجی همکاری می‌کنند نیز می‌توانند با برپایی جلسات آموزشی و استفاده از نظر این مربیان در تیم‌های پایه حداکثر استفاده را از حضور این مربیان داشته باشند. ولی اینکه چرا بسیاری از مربیان ایرانی حاضر نیستند از فرصت حضور مربیان توانمند خارجی در ایران بهره ببرند، مساله‌ای جدی و قابل بررسی است.
مربیان خارجی و امید به تحول
برخی از مربیان خارجی نیز در این میان بودند که تحولی عظیم را در یک رشته ورزشی بوجود آوردند. برای مثال یکی از رشته‌هایی که در آن شاهد تغییرات گسترده با حضور مربی خارجی بودیم، وزنه برداری است که ایوانف بلغاری توانست در آن تحولی قابل توجه بوجود آورد. پس از آن نیز شاگردان این مربی توانستند در پیشرفت وزنه‌برداری ایران موثر باشند و شاهد مدال آوری وزنه برداران ایران در رقابت‌های جهانی باشیم.
مربیان داخلی و کم تجربگی
متاسفانه این مهم یک واقعیت است که برخی از مربیان ایرانی که داعیه توانایی هدایت تیم‌ها و یا رشته‌های ورزشی مختلف را دارند، از حداقل‌های مربی‌گری بی‌بهره هستند. مربیانی که گاهی دوره‌های درجه دوم و یا سوم و یا پایین‌تر در مربی‌گری را نگذرانده‌اند و انتظار دارند از آنها در هدایت تیم‌های مختلف ورزشی استفاده شود. این مربیان همواره مشغول انتقاد از شرایط هستند، بدون آنکه خود مسیری پیشرفت در مربی‌گری را طی کنند یا تلاشی برای دانش افزایی داشته باشند.
مربیان توانمند ایرانی
شماری زیادی از مربیان ایرانی نیز از توانمندی بالایی برای هدایت تیم‌های باشگاهی و یا ملی در عرصه ورزش ایران برخوردارند. برای مثال شماری از رشته‌های رزمی نظیر تکواندو در بالاترین سطح جهانی با حضور مربیان ایران درخشیده‌اند و یا رشته‌ای چون فوتسال که سالها پیش با حضور یک مربی ایران توانست بسیار موفق عمل کند. در این میان حتی برخی از مربیان ایرانی نیز خود توانسته‌اند در دیگر کشورها به عنوان یک مربی غیر بومی فعالیت خود را دنبال کنند و به سطح بالایی از مربی‌گری در ورزش برسند. برای مثال جمشید خیرآبادی یکی از مربیان موفق ایرانی است که در حال حاضر در تیم ملی کشتی فرنگی آذربایجان به عنوان سرمربی حضور دارد. او چندی پیش موفق شد آذربایجان را به مقام قهرمانی رقابت‌های جام‌جهانی کشتی فرنگی برساند.
خیرآبادی پیش از حضور به عنوان سرمربی تیم ملی کشتی فرنگی آذربایجان، به عنوان کمک مربی در کنار محمد بنا در تیم ملی کشتی فرنگی ایران حضور داشت.
وحید هاشمیان هم که با طی کردن مدارج مربی‌گری در آلمان توانسته خود را به عنوان یکی از با دانش‌ترین مریبان ایرانی فوتبال مطرح کند.
نظارت بر مربیان برعهده کیست
علاوه بر فدراسیون‌های ورزشی، کمیته نظارت بر مربیان خارجی در وزارت ورزش و جوانان نیز بر روی حضور مربیان خارجی در ایران تصمیم‌گیری می‌کند و صلاحیت آنها را تایید و یا رد می‌کند. این کمیته قبلا تحت عنوان کمیسیون مربیان در کمیته ملی المپیک مستقر بوده است. در نهایت آنکه حضور و یا عدم حضور مربیان خارجی در ورزش ایران امری نیست که بتوان به صورت مطلق به آن نگاه کرد. کارنامه موفق شماری از مربیان خارجی در ایران و همچنین ناکامی‌های برخی دیگر از مربیان خارجی و البته اتفاقات رخ داه در واسطه‌گری‌هایی برای حضور برخی از مربیان،سبب شده تا این امر به صورت نسبی مورد طرح و بررسی قرار گیرد.
بی‌شک هم اهالی ورزش و هم مسوولان از حضور مربیان خارجی با کارنامه‌های موفق در ایران استقبال می‌کنند. در حال حاضر در رده تیم‌های ملی شاهد حضور کارلوس کی‌روش پرتغالی در فوتبال، ماریو اوکتاوی برزیلی در فوتبال ساحلی، اسلوبودان کواچ صربستانی در والیبال، ژانگ یو جیه چینی در ووشو، عرفان اسماعیلاجیچ کروات در هندبال، لازلو ماچک مجارستانی در تیراندازی با تفنگ، هری هنریکس هلندی در دوچرخه‌سواری کوهستان، ولودیمیر وینیکو اوکراینی در بوکس و به زودی لوکا پاویچویچ صربستانی در بسکتبال هستیم.
به نظر نمی‌رسد اینکه واقعا مربیان خوب خارجی و یا مربیان ایرانی برای ورزش کشور مفیدند بحثی باشد که روزی تمام شده تلقی شود اما به نظر می‌رسد که یک بار برای همیشه باید به این چالش پرحاشیه با تکیه بر توانمندی و کارنامه مربیان پایان داد تا حداقل در ورای این بحث‌ها دردی از ورزش کشور دوا شده و ورزش ایران در سایه حضور مربیان موفق، شریط موفقی را در آسیا، المپیک یا رقابت‌های جهانی داشته باشد.