عوارض مخرب آلودگی هوا و دستگاه‌های بی‌تاثیر تصفیه
استاد پیشکسوت بیماری‌های داخلی - ریه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به مساله آلودگی هوا در شهرهای بزرگ کشور و عوارض و خطرات جدی آن بر سلامت، اکثر دستگاه‌های تصفیه هوای موجود در بازار را در کاهش میزان آلودگی فضای منازل بی‌تاثیر خواند و به خانواده‌ها توصیه کرد که در زمان آلودگی هوا در بیرون از خانه تردد نکنند و در و پنجره منازل را کمتر باز کنند.
کد خبر: ۲۱۳۹۷۶
تاریخ: ۲۵ آبان ۱۳۹۷ - ۱۲:۲۹
دکتر محمدرضا مسجدی - فوق تخصص بیماری‌های ریوی و دستگاه تنفس و استاد پیشکسوت بیماری‌های داخلی – ریه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: زمانی که درباره آلودگی هوا صحبت می‌شود، مساله آلودگی هوا در دو فضای بسته و فضای باز مطرح می‌شود که این دو باهم تفاوت دارند.
وی با برشمردن مشتقات گوگرد، ازت، CO2، مونوکسید کربن، ازن و ذرات معلق به عنوان برخی از آلاینده‌های هوا، اظهار کرد: زمانی که غلظت این آلاینده‌ها از میزان خاصی بالاتر رود، خطرناک است؛ چراکه این آلاینده‌ها عمدتا از طریق دستگاه تنفسی، مخاط چشم، بینی و همچنین از طریق گلو وارد راه‌های هوایی شده و تمامی این نواحی را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
مهم‌ترین عارضه آلودگی هوا بر دستگاه تنفس
وی با اشاره به برخی از عوارض جدی آلودگی هوا، عنوان کرد: تحت تاثیر قرار دادن دستگاه تنفس به عنوان سدی در برابر عوامل خارجی و ایجاد شکاف‌هایی در این ناحیه یکی از این عوارض بوده که سبب می‌شود لایه زیرمخاطی دستگاه تنفس در معرض هوای بیرونی قرار گرفته و حساس‌تر شود. در این صورت هم میکروب‌ها به راحتی وارد بدن می‌شوند و هم عامل بیرونی، سطوح زیرمخاطی را تحت تاثیر قرار داده و باعث بروز خارش، عطسه، آبریزش، ترشحات و سرفه‌های تحریکی می‌شود. این مساله به خصوص در افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای و نقص ایمنی می‌تواند عارضه‌های جدی به دنبال داشته باشد.
انتقاد از نبود اقدامی جدی و موثر برای کاهش آلودگی هوا
دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران با تاکید بر اینکه آلودگی هوا در بروز عفونت‌های تنفسی دخالت داشته و همچنین سبب تشدید عفونت‌ها می‌شود، اظهار کرد: اگرچه در این رابطه مطالعات مختلفی انجام شده و در پی آن توصیه‌ها و راهکارهای مثمر ثمر و کاربردی به مسئولین پیشنهاد شده، ولی متاسفانه هیچ اقدام جدی و موثری برای کنترل آلودگی هوا انجام نمی‌شود.
وی با اشاره به اقدامات تکراری و بدون نتیجه سال‌های گذشته در این رابطه، به طرح‌های ترافیک یا زوج و فرد و تاثیر آن بر میزان کاهش آلودگی هوا اشاره کرد و گفت: اجرای این طرح ها تاکنون تاثیری جدی در کاهش آلودگی هوا نداشته است. از طرف دیگر متاسفانه هر روز در تهران تعداد زیادی ماشین جدید شماره می‌شود و در سطح شهر تردد می‌کند؛ به گونه‌ای که شهر تهران در طی ساعات مشخصی از روز به یک پارکینگ بزرگ تبدیل می‌شود که تمامی این عوامل آلودگی هوا را تشدید می‌کنند.
بیش از 70 درصد آلودگی شهر تهران مربوط به وسایل نقلیه است
وی با اشاره به انجام برخی مطالعات در این رابطه، تصریح کرد: نتایج این تحقیقات نشان داده که در پاییز به خصوص آذر ماه بیش از 70 درصد آلودگی شهر تهران مربوط به وسایل نقلیه و از همه بدتر موتورسیکلت، اتوبوس، مینی بوس، کامیون و ماشین‌های شخصی بوده است. در حالیکه با استفاده از تجربیات شهرهایی مانند توکیو، میلان و لندن که زمانی از آلوده‌ترین شهرها بوده‌اند، می‌توان بخش زیادی از مشکلات موجود را مرتفع کرد.
وی ادامه داد: به عنوان نمونه در لندن با نزدیکی به مرکز شهر، تنها اتوبوس و سایر وسایل نقلیه عمومی دیده شده و از تاکسی و ماشین شخصی خبری نیست؛ درحالیکه در ایران خلاف این مساله را شاهدیم. بنابراین برنامه‌ریزی برای افزایش وسایل نقلیه عمومی و اصلاح سوخت برخی از راهکارهای موثر برای کاهش آلودگی هواست.
فوت 600 هزار کودک به علت عوارض آلودگی هوا
وی با بیان اینکه آلودگی هوا عوارض بسیار جدی به دنبال دارد، گفت: بر اساس آخرین آمار سازمان بهداشت جهانی، سالانه بیش از 600 هزار کودک در دنیا به علت عوارض آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند.
وی با بیان اینکه بیش از70 درصد مرگ و میرها در کشور مربوط به بیماری‌های غیرواگیر است، افزود: بیماری‌های قلب و عروقی شامل سکته‌های قلبی و مغزی، سرطان‌ها، بیماری‌های مزمن تنفسی، دیابت و اخیرا هم اختلالات روانی جزو بیماری‌های غیرواگیر است که متاسفانه در کشور ما بعد از بیماری‌های قلب و عروق و سرطان، تصادفات و سوانح سومین علت مرگ و میر محسوب می‌شوند.
عوامل مشترک بروز بیماری‌های غیرواگیر
وی با بیان اینکه این پنج بیماری پنج عامل مشترک هم دارند، گفت: استعمال دخانیات، مصرف الکل، فعالیت فیزیکی ناکافی، رژیم غذایی نامناسب و آلودگی هوا از عوامل مشترک بروز بیماری‌های غیرواگیر است که باید برای اطلاع رسانی و آگاه سازی‌های عمومی در این راستا برنامه‌ریزی‌های مدونی داشته باشیم.
مدیرگروه ریه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید مجدد بر اهمیت توجه به مبحث آلودگی هوا، گفت: بر اساس آمارهای جهانی سالانه حدود 5 میلیون نفر به علت عوارض مصرف دخانیات در دنیا فوت می‌کنند؛ در حالیکه بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی سالانه 6 میلیون نفر به علت عوارض ناشی از آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند.
ریزگردها و عوارض جدی آن
وی با بیان اینکه در کشور ما متاسفانه به غیر از آلودگی هوا، مساله ریزگردها در بخش‌های جنوب و غرب کشور و همچنین در شرق در سیستان و بلوچستان نیز مطرح است، عنوان کرد: مساله ریزگردها گاهی چندین استان کشور را تحت تاثیر قرار داده و مشکلات خاص خود را در پی دارد. بنابراین حل این مساله نیازمند اقدامات بسیار جدی و کاربردی‌تر است.
ضرورت بکارگیری تجربیات سایر کشورها برای حل معضلات کشور
وی با اشاره به برخی تجربیات در سایر کشورها، عنوان کرد: به عنوان نمونه در شهری مثل پاریس مساله‌ای با عنوان آلودگی هوا اصلا وجود ندارد، با این حال در فصل پاییز و برخی ماه‌های زمستان که احتمال آلودگی هوا وجود دارد، شهرداری از چند روز قبل تردد وسایل نقلیه شخصی را ممنوع کرده و استفاده از وسایل نقلیه عمومی را رایگان می‌کند. مردم نیز خدمات و تسهیلات ارایه شده از سوی مسئولین را به وضوح لمس کرده و مشارکت می‌کنند. فرهنگ کشور ما نیز آمادگی پذیرش این خدمات را دارد؛ زمانیکه خدمات و وسایل نقلیه عمومی با زمانبندی دقیق و به وفور در دسترس مردم باشد، دیگر هیچ کس از وسیله شخصی استفاده نمی‌کند.
ماسک‌ها از عوارض آلودگی هوا پیشگیری نمی‌کنند
وی در رابطه با اقدامات موثر فردی در روزهای آلوده، با اشاره به تبلیغات استفاده از ماسک در روزهای آلوده، گفت: هیچ کدام از ماسک‌های موجود در بازار بجز ماسک‌های "هپافیلتردار" از عوارض ناشی از آلودگی هوا پیشگیری نمی‌کنند که متاسفانه این نوع ماسک به دلیل تحریم وارد نمی‌شود. البته استفاده از ماسک‌های معمولی نیز تنها برای افراد دارای ناراحتی تنفسی این حسن را دارد که فرد هوای بازدمی خود که کمی رطوب داشته و آلودگی کمتری دارد را وارد دستگاه تنفسی می‌کند. همچنین ماسک‌های معمولی تنها تا حدودی ورود ذرات معلق در هوا به دستگاه تنفس را کمتر می‌کنند، ولی برای گاز NO2 حتی در صورت فیلتردار بودن نیز موثر نیست.
از دستگاه‌های تصفیه هوا استفاده کنیم؟
وی همچنین در رابطه با دستگاه‌های تصفیه هوا، گفت: تنها برخی دستگاه‌های تصفیه دارای فیلتر هپا و استاندارد کیفیت، برای تصفیه هوای داخل فضاهای بسته موثر است، در حالیکه اکثر دستگاه‌های تصفیه هوای موجود در بازار بی‌تاثیر بوده و فایده‌ای ندارند. بنابراین توصیه ما به خانواده‌ها این است که در زمان آلودگی هوا در بیرون از خانه تردد نکنند و در و پنجره را کمتر باز کنند.
سالم‌ترین انرژی برای سوخت و گرما در داخل منازل
وی در ادامه سالم‌ترین انرژی برای سوخت و گرما در داخل منازل را الکتریسیته دانست و افزود: گاز، نفت، چوب و ذغال هیچ کدام برای استفاده به عنوان سوخت، سالم نیستند. پیشنهادی که بارها از سوی ما مطرح شده این است که به جای گازرسانی به شهرها و روستاها، در کنار هر شهری یک ایستگاه تولید برق ایجاد شود. الکتریسیته هم سوخت سالمی است و هم عوارض دیگری مانند گازگرفتگی و مرگ‌های خاموش را به دنبال خود نخواهد داشت. علاوه بر این سوخت گاز در داخل خانه مشتقات زیادی به ویژه اکسیدهای ازت در هوا پراکنده می‌کند که در ترکیب با سایر گازها همچون دود سیگار عوارض بسیار جدی مانند آسیب‌ها و عفونت‌های تنفسی به خصوص برای کودکان و سالمندان را به دنبال دارد.
مسجدی در پایان با تاکید بر اهمیت آگاه‌سازی عموم جامعه در رابطه با نحوه صحیح استفاده از سوخت، اقدامات ضروری در زمان‌های آلودگی هوا و همچنین پیشگیری از بروز عفونت‌های تنفسی، خاطرنشان کرد: حاکمیت نیز باید به صورت جدی برای کنترل آلودگی هوا برنامه‌ریزی کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت داشته باشد و کاری کند که مردم با لمس این خدمات برای کمک به کاهش آلودگی هوا مشارکت کنند.
انتهای پیام
وی با برشمردن مشتقات گوگرد، ازت، CO2، مونوکسید کربن، ازن و ذرات معلق به عنوان برخی از آلاینده‌های هوا، اظهار کرد: زمانی که غلظت این آلاینده‌ها از میزان خاصی بالاتر رود، خطرناک است؛ چراکه این آلاینده‌ها عمدتا از طریق دستگاه تنفسی، مخاط چشم، بینی و همچنین از طریق گلو وارد راه‌های هوایی شده و تمامی این نواحی را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
مهم‌ترین عارضه آلودگی هوا بر دستگاه تنفس
وی با اشاره به برخی از عوارض جدی آلودگی هوا، عنوان کرد: تحت تاثیر قرار دادن دستگاه تنفس به عنوان سدی در برابر عوامل خارجی و ایجاد شکاف‌هایی در این ناحیه یکی از این عوارض بوده که سبب می‌شود لایه زیرمخاطی دستگاه تنفس در معرض هوای بیرونی قرار گرفته و حساس‌تر شود. در این صورت هم میکروب‌ها به راحتی وارد بدن می‌شوند و هم عامل بیرونی، سطوح زیرمخاطی را تحت تاثیر قرار داده و باعث بروز خارش، عطسه، آبریزش، ترشحات و سرفه‌های تحریکی می‌شود. این مساله به خصوص در افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای و نقص ایمنی می‌تواند عارضه‌های جدی به دنبال داشته باشد.
انتقاد از نبود اقدامی جدی و موثر برای کاهش آلودگی هوا
دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران با تاکید بر اینکه آلودگی هوا در بروز عفونت‌های تنفسی دخالت داشته و همچنین سبب تشدید عفونت‌ها می‌شود، اظهار کرد: اگرچه در این رابطه مطالعات مختلفی انجام شده و در پی آن توصیه‌ها و راهکارهای مثمر ثمر و کاربردی به مسئولین پیشنهاد شده، ولی متاسفانه هیچ اقدام جدی و موثری برای کنترل آلودگی هوا انجام نمی‌شود.
وی با اشاره به اقدامات تکراری و بدون نتیجه سال‌های گذشته در این رابطه، به طرح‌های ترافیک یا زوج و فرد و تاثیر آن بر میزان کاهش آلودگی هوا اشاره کرد و گفت: اجرای این طرح ها تاکنون تاثیری جدی در کاهش آلودگی هوا نداشته است. از طرف دیگر متاسفانه هر روز در تهران تعداد زیادی ماشین جدید شماره می‌شود و در سطح شهر تردد می‌کند؛ به گونه‌ای که شهر تهران در طی ساعات مشخصی از روز به یک پارکینگ بزرگ تبدیل می‌شود که تمامی این عوامل آلودگی هوا را تشدید می‌کنند.
بیش از 70 درصد آلودگی شهر تهران مربوط به وسایل نقلیه است
وی با اشاره به انجام برخی مطالعات در این رابطه، تصریح کرد: نتایج این تحقیقات نشان داده که در پاییز به خصوص آذر ماه بیش از 70 درصد آلودگی شهر تهران مربوط به وسایل نقلیه و از همه بدتر موتورسیکلت، اتوبوس، مینی بوس، کامیون و ماشین‌های شخصی بوده است. در حالیکه با استفاده از تجربیات شهرهایی مانند توکیو، میلان و لندن که زمانی از آلوده‌ترین شهرها بوده‌اند، می‌توان بخش زیادی از مشکلات موجود را مرتفع کرد.
وی ادامه داد: به عنوان نمونه در لندن با نزدیکی به مرکز شهر، تنها اتوبوس و سایر وسایل نقلیه عمومی دیده شده و از تاکسی و ماشین شخصی خبری نیست؛ درحالیکه در ایران خلاف این مساله را شاهدیم. بنابراین برنامه‌ریزی برای افزایش وسایل نقلیه عمومی و اصلاح سوخت برخی از راهکارهای موثر برای کاهش آلودگی هواست.
فوت 600 هزار کودک به علت عوارض آلودگی هوا
وی با بیان اینکه آلودگی هوا عوارض بسیار جدی به دنبال دارد، گفت: بر اساس آخرین آمار سازمان بهداشت جهانی، سالانه بیش از 600 هزار کودک در دنیا به علت عوارض آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند.
وی با بیان اینکه بیش از70 درصد مرگ و میرها در کشور مربوط به بیماری‌های غیرواگیر است، افزود: بیماری‌های قلب و عروقی شامل سکته‌های قلبی و مغزی، سرطان‌ها، بیماری‌های مزمن تنفسی، دیابت و اخیرا هم اختلالات روانی جزو بیماری‌های غیرواگیر است که متاسفانه در کشور ما بعد از بیماری‌های قلب و عروق و سرطان، تصادفات و سوانح سومین علت مرگ و میر محسوب می‌شوند.
عوامل مشترک بروز بیماری‌های غیرواگیر
وی با بیان اینکه این پنج بیماری پنج عامل مشترک هم دارند، گفت: استعمال دخانیات، مصرف الکل، فعالیت فیزیکی ناکافی، رژیم غذایی نامناسب و آلودگی هوا از عوامل مشترک بروز بیماری‌های غیرواگیر است که باید برای اطلاع رسانی و آگاه سازی‌های عمومی در این راستا برنامه‌ریزی‌های مدونی داشته باشیم.
مدیرگروه ریه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید مجدد بر اهمیت توجه به مبحث آلودگی هوا، گفت: بر اساس آمارهای جهانی سالانه حدود 5 میلیون نفر به علت عوارض مصرف دخانیات در دنیا فوت می‌کنند؛ در حالیکه بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی سالانه 6 میلیون نفر به علت عوارض ناشی از آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند.
ریزگردها و عوارض جدی آن
وی با بیان اینکه در کشور ما متاسفانه به غیر از آلودگی هوا، مساله ریزگردها در بخش‌های جنوب و غرب کشور و همچنین در شرق در سیستان و بلوچستان نیز مطرح است، عنوان کرد: مساله ریزگردها گاهی چندین استان کشور را تحت تاثیر قرار داده و مشکلات خاص خود را در پی دارد. بنابراین حل این مساله نیازمند اقدامات بسیار جدی و کاربردی‌تر است.
ضرورت بکارگیری تجربیات سایر کشورها برای حل معضلات کشور
وی با اشاره به برخی تجربیات در سایر کشورها، عنوان کرد: به عنوان نمونه در شهری مثل پاریس مساله‌ای با عنوان آلودگی هوا اصلا وجود ندارد، با این حال در فصل پاییز و برخی ماه‌های زمستان که احتمال آلودگی هوا وجود دارد، شهرداری از چند روز قبل تردد وسایل نقلیه شخصی را ممنوع کرده و استفاده از وسایل نقلیه عمومی را رایگان می‌کند. مردم نیز خدمات و تسهیلات ارایه شده از سوی مسئولین را به وضوح لمس کرده و مشارکت می‌کنند. فرهنگ کشور ما نیز آمادگی پذیرش این خدمات را دارد؛ زمانیکه خدمات و وسایل نقلیه عمومی با زمانبندی دقیق و به وفور در دسترس مردم باشد، دیگر هیچ کس از وسیله شخصی استفاده نمی‌کند.
ماسک‌ها از عوارض آلودگی هوا پیشگیری نمی‌کنند
وی در رابطه با اقدامات موثر فردی در روزهای آلوده، با اشاره به تبلیغات استفاده از ماسک در روزهای آلوده، گفت: هیچ کدام از ماسک‌های موجود در بازار بجز ماسک‌های "هپافیلتردار" از عوارض ناشی از آلودگی هوا پیشگیری نمی‌کنند که متاسفانه این نوع ماسک به دلیل تحریم وارد نمی‌شود. البته استفاده از ماسک‌های معمولی نیز تنها برای افراد دارای ناراحتی تنفسی این حسن را دارد که فرد هوای بازدمی خود که کمی رطوب داشته و آلودگی کمتری دارد را وارد دستگاه تنفسی می‌کند. همچنین ماسک‌های معمولی تنها تا حدودی ورود ذرات معلق در هوا به دستگاه تنفس را کمتر می‌کنند، ولی برای گاز NO2 حتی در صورت فیلتردار بودن نیز موثر نیست.
از دستگاه‌های تصفیه هوا استفاده کنیم؟
وی همچنین در رابطه با دستگاه‌های تصفیه هوا، گفت: تنها برخی دستگاه‌های تصفیه دارای فیلتر هپا و استاندارد کیفیت، برای تصفیه هوای داخل فضاهای بسته موثر است، در حالیکه اکثر دستگاه‌های تصفیه هوای موجود در بازار بی‌تاثیر بوده و فایده‌ای ندارند. بنابراین توصیه ما به خانواده‌ها این است که در زمان آلودگی هوا در بیرون از خانه تردد نکنند و در و پنجره را کمتر باز کنند.
سالم‌ترین انرژی برای سوخت و گرما در داخل منازل
وی در ادامه سالم‌ترین انرژی برای سوخت و گرما در داخل منازل را الکتریسیته دانست و افزود: گاز، نفت، چوب و ذغال هیچ کدام برای استفاده به عنوان سوخت، سالم نیستند. پیشنهادی که بارها از سوی ما مطرح شده این است که به جای گازرسانی به شهرها و روستاها، در کنار هر شهری یک ایستگاه تولید برق ایجاد شود. الکتریسیته هم سوخت سالمی است و هم عوارض دیگری مانند گازگرفتگی و مرگ‌های خاموش را به دنبال خود نخواهد داشت. علاوه بر این سوخت گاز در داخل خانه مشتقات زیادی به ویژه اکسیدهای ازت در هوا پراکنده می‌کند که در ترکیب با سایر گازها همچون دود سیگار عوارض بسیار جدی مانند آسیب‌ها و عفونت‌های تنفسی به خصوص برای کودکان و سالمندان را به دنبال دارد.
مسجدی در پایان با تاکید بر اهمیت آگاه‌سازی عموم جامعه در رابطه با نحوه صحیح استفاده از سوخت، اقدامات ضروری در زمان‌های آلودگی هوا و همچنین پیشگیری از بروز عفونت‌های تنفسی، خاطرنشان کرد: حاکمیت نیز باید به صورت جدی برای کنترل آلودگی هوا برنامه‌ریزی کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت داشته باشد و کاری کند که مردم با لمس این خدمات برای کمک به کاهش آلودگی هوا مشارکت کنند.
انتهای پیام