قلع و قمع در دانشگاهی که آزاد بود
یک استاد دانشگاه گفت: ««ما نمونه‌هایی از این قبیل پاکسازی‌ها که در دانشگاه آزاد صورت می‌گیرد را قبلا هم داشتیم. مثلا در همان سال‌های نخست پیروزی انقلاب بود که بسیاری از اساتید به نام انقلاب فرهنگی کنار گذاشته شدند. بعد از آن در دوره‌ای که آقای احمدی نژاد زمام امور را در دست گرفتند، یک سری تغییر و تحول این چنینی صورت گرفت. پاکسازی دوم بعد از ماجرا‌های سال ۸۸ اتفاق افتاد. اما نکته مهم این است که آنچه امروز در دانشگاه آزاد رخ داده به مراتب گسترده‌تر از سال ۸۸ است. یعنی اصلا پاکسازی که در آن دوره صورت گرفت به گردپای آنچه امروز آقای ولایتی و دوستانشان انجام می‌دهند، نمی‌رسد.»
کد خبر: ۲۱۶۰۸۱
تاریخ: ۰۱ آذر ۱۳۹۷ - ۱۸:۵۰
فرهاد کیانفرید: بعد انتصاب علی اکبر ولایتی به عنوان رئیس هیات امنای دانشگاه آزاد نوعی پاکسازی در این دانشگاه کلید خورد که بهترین گزینه برای این کار فردی جز فرهاد رهبر رئیس برکنار شده دانشگاه تهران نبود. او که کارنامه عجیبی در دانشگاه تهران داشت و حتی در دوره ریاست او برخورد فیزیکی با دانشجویان صورت گرفته بود و استادان بسیاری از تدریس محروم شده بودند با حکم ولایتی بر صندلی ریاست دانشگاه آزاد تکیه زد. بعد از آن ابتدا حذف نزدیکان مرحوم آیت الله هاشمی در دستور کار قرار گرفت و به نوعی هاشمی زدایی آغاز شد؛ بنابراین فرزندان آیت‌الله که سال‌ها در آنجا فعالیت داشتند، یکی پس از دیگری کنار گذاشته شدند.
در پی این اتفاقات آرام آرام شرایط برای حضور افرادی مانند سید حسن خمینی و ناطق نوری تغییر کرد و آن‌ها به نوعی ترجیح دادند که خود را از ماجرا و هیات امنای این دانشگاه کنار بکشند. اما اقدامات سیاسی ولایتی و فرهاد رهبر به همین جا خلاصه نشد. آن‌ها به خوبی می‌دانستند که مرحله بعدی حذف اساتید دگراندیش است. افرادی که از لحاظ تفکر سیاسی تفاوت چشمگیری با آن‌ها دارند و حتی در نقطه مقابل دیدگاه رهبر و ولایتی قرار داشتند؛ بنابراین پروژه بازنشستگی اساتید کلید خورد. در آن دوره استادان بسیاری مانند صادق زیباکلام بدون اطلاع قبلی کنار گذاشته شدند و به نظر می‌رسید صاحبان جدید دانشگاه جدا از اینکه قصد حذف این افراد را داشتند، تمایلی به اجرا این پروژه با رعایت اصول اخلاقی و حرفه‌ای هم نداشتند؛ بنابراین استادان حذف شدند و صدایشان به جایی نرسید.
حالا به نظر می‌رسد فاز دوم تصفیه اساتید دانشگاه آزاد نیز کلید خورده است. حوریه دهقانشاد استاد ارتباطات دانشگاه آزاد از جمله همین افراد است که اخیر بعد از یک مدت تعلیق غیرقانونی، حالا از اخراج خود مطلع شده است. او در گفتگو با فرارو عنوان کرد: «ابتدای ترم بعد از اینکه واحد‌های تدریس من اعلام شد به من به صورت شفاهی اعلام کردند تعلیق شده ام و علیرغم حذف برنامه تدریس از روی سایت دانشگاه هیچگونه حکم کتبی تاکنون داده نشده است. به دنبال پیگیری فراوان من در دانشگاه گفته شد تعدادی دانشجو بدون هیچ سند و مدرکی ادعا‌های نخ نما شده سیاسی را علیه من طرح کرده اند و با وجود حمایت نزدیک به ۴۰۰ نفر از دانشجویان با نگرش‌های متفاوت مستقل، ولایی، چپ و راست این موضوع با بی توجهی مسئولان دانشگاه مواجه شد.»
این استاد دانشگاه تاکید کرد: «به نظر می‌رسد تصمیم برنبودن من گرفته اند من به عنوان یک دانشگاهی تعجب می‌کنم که می‌بینم دانشگاه حتی حاضر نیست در تأیید انجام عمل خود یک کاغذ به من بدهد، اما عملاً از اول ترم جاری کلاس‌ها و پایان نامه‌ها از من گرفته شده است و هیچکدام از مسئولان دانشگاه هم پاسخگوی این مسئله نبوده اند.» این همان اتفاقی بود که در سال گذشته در خصوص اساتید دیگر هم اتفاق افتاد. ان‌ها بدون هیچ اطلاع کتبی و رسمی از کار برکنار شدند و هیچ کدام از مسئولان دانشگاه یا وزارت علوم نیز پاسخگو نشد.
در همین خصوص صادق زیبا کلام که خود جزو اساتید بازنشست شده از دانشگاه آزاد است و معتقد است اقدام دانشگاه آزاد در قبال وی بیشتر حالت اخراج داشته تا بازنشستگی طی گفتگو با فرارو عنوان کرد: «اولین و مهمترین نکته‌ای که باید درباره دانشگاه آزاد گفته شود، این است که یک نهاد خصوصی بود. یعنی نهادی بود که به هیچ وجه با پول دولت اداره نمی‌شد و عمده منبع درآمدش شهریه دانشجویان بود. یعنی مرحوم آیت الله هاشمی که سنگ بنای این دانشگاه را در اوایل دهه ۶۰ گذاشتند و آقای دکتر جاسبی رئیس این دانشگاه شدند، هیچ پولی از دولت دریافت نمی‌کردند. البته از برخی امتیازات دولتی استفاده می‌کردند. مثلا برخی معافیت‌ها که برای واردات لوازم آزمایشگاهی و بیمارستانی بود یا واگذاری زمین که بعضا از سوی خیرین یا سازمان زمین شهری انجام می‌شد. اعطای وام که هم آن‌ها بازپرداخت شدند یا اینکه برخی فارغ‌التحصیلان دکترا مانند باقی دانشگاه‌ها می‌توانستند مدت سربازی خود را در این دانشگاه سپری کنند از جمله این امتیازات بود.»
وی ادامه داد: «اما حتی یک ریال از بودجه دولت دریافت نمی‌کرد؛ بنابراین اینکه بعد از فوت آیت‌الله یک عده آمدند و دانشگاه آزاد را مصادره کردند و واقعا این یک اقدام غیرقانونی بود. دقیقا مثل این است که یک ملک خصوصی را دولت بر روی آن دست بگذارد بخواهد آن را مصادره کند. در این میان، اما متاسفانه تنها اتفاق غیرقانونی و عجیب این نبود. ظرف سی و چند سالی که مرحوم آیت‌الله هاشمی و نزدیکان به ایشان، دانشگاه آزاد را اداره می‌کردند، با وجود اینکه خط و خطوط سیاسی داشتند، ولی هیچ وقت این داستان رخ نداد که اعلام کنند، فلان استاد را به دلیل گرایش‌های سیاسی یا نگاه انتقادی اخراج شود. زیرا همانطور که می‌دانید مثلا آقای جاسبی عضو حزب موتلفه است که کاملا یک تشکیلات اصولگرا محسوب می‌شود یا آیت الله هاشمی به جریان اصلاحات نزدیک بودند. اما به شدت با اینکه هیات علمی به دلیل گرایشات سیاسی گلچین شوند، مخالف بودند.»
او افزود: «البته آن‌ها معتقد بودند که بهتر است فعالیت‌های دانشجویی مثل دفتر تحکیم وحدت در دانشگاه آزاد انجام نشود. یعنی ما مثل دانشگاه‌های پلی تکنیک یا شریف و تهران شاهد فعالیت‌های دانشجویی نبودیم. اما در عین حال ما شاهد این هم نبودیم که اساتید به جرم داشتن اندیشه‌ها و نگاه متفاوت سیاسی تصفیه شوند. بلکه تاکید مدیران دانشگاه این بود که اگر استادی نگاه منتقد یا متفاوت سیاسی دارد، اما یک استاد سرشناس و تاثیرگذار و موفق است، باید به دانشگاه آزاد بیاید. اما متاسفانه از سال گذشته که به نوعی حاکمیت دانشگاه آزاد را مصادره کرد و عملا روی دانشگاه آزاد دست گذاشتند، ما شاهد یک جور تصفیه خیلی جدی اساتید هستیم.»
این استاد دانشگاه تاکید کرد: «البته آن‌ها این مسئله را حاشا می‌کنند، اما اگر پیگیری کنید و یک آمار دقیق به دست بیاورید، می‌بینید که از زمانی که آقای ولایتی رئیس هیات امنا شدند، چه تعداد زیادی از اساتید تمام وقت یا پاره وقت و حتی قراردادی‌ها و حق‌التدریسی‌ها، کنار گذاشته شدند. این آمار قطعا بسیار هولناک خواهد بود. واقعیت این است که آقای ولایتی و افرادی که توسط ایشان به روی کار آمدند یک قلع و قمع خطی و جناحی کردند. البته الان تاثیر این اقدامات آن‌ها دیده نمی‌شود، اما شک نکنید که چند سال دیگر مشخص می‌شود که این آقایان چه بلایی سر دانشگاه آزاد آوردند.»
او در خصوص اخراج اخیر حوریه دهقانشاد از دانشگاه آزاد گفت: «موضوع این است که بسیاری از این اساتید در حوزه خودشان جزو بهترین‌ها بودند و نه تنها کلاس‌های خوبی برگزار می‌کردند بلکه سطح رضایت میان دانشجویان نسبت به آن‌ها هم بسیار بالا بود. حالا با حذف این افراد سطح علمی دانشگاه تا حد زیادی کاهش پیدا خواهد کرد و آرام آرام روی کیفیت دانش‌آموختگان آینده هم تاثیر می‌گذارد. زیرا آقای جاسبی یک نگرشی داشتند که اساتید تراز اول را چه بعد از اینکه بازنشسته می‌شدند یا حتی قبل از بازنشستگی وقتی در دانشگاه‌های مطرح کشور مثل تهران و شریف و بهشتی و... تدریس داشتند را جذب دانشگاه آزاد می‌کردند؛ بنابراین قلع و قمعی که توسط آقای ولایتی و دوستانشان انجام می‌شود طی چند سال آینده باعث خواهد شد که دانشگاه آزاد دچار افت کیفی علمی شود و بعد هم آرام آرام سقوط کند. یعنی دور نیست زمانی که سطح کیفی دانشگاه‌های علمی کاربردی در دورترین شهر‌ها از دانشگاه آزاد بیشتر شود.»
وی ادامه داد: «حتی مطمئن باشید رشته‌هایی که الان با مشکل مواجه نیستند در ادامه این روند با معضلات بسیاری مواجه خواهند شد. زیرا می‌دانید که الان بسیاری از رشته‌های دانشگاه آزاد با بحران مواجه شده اند و دلیلش این است که داوطلب کافی برای ان‌ها وجود ندارد. زیرا مثلا برای رشته‌های مختلف علوم سیاسی یا تاریخ و... حداقل باید ۳۰ داوطلب سال اول باشد الان بیشتر از ۱۵ داوطلب ندارند و با رویه‌ای که روسای جدید این دانشگاه در پیش گرفته‌اند این مشکل گسترش پیدا خواهد کرد. به نظر من هر انچه که مرحوم آیت الله هاشمی و آقای جاسبی طی حدود ۴ دهه ساختند، الان با سرعت بسیار توسط آقای ولایتی به سمت نابودی می‌رود و حتی ممکن است به سمت تعطیلی برود. زیرا موضوع صرفا این نیست که آقای ولایتی و دوستانشان، اساتید خوب را اخراج می‌کنند بلکه آن‌ها با این کار سعی دارند جریان تندرو را بر دانشگاه در سطوح اساتید حاکم کنند. زیرا وقتی اساتیدی که گرایش اصلوگرایانه چه تندرو و چه میانه رو ندارند اخراج می‌شوند، پس قاعدتا حدس اینکه چه کسانی جایگزین آن‌ها می‌شوند سخت نیست و نکته مهم این است که اکثرا این استخدام‌ها خوب از آب درنیامده‌اند.»
زیبا کلام در پایان تاکید کرد: «ما نمونه‌هایی از این قبیل پاکسازی‌ها که در دانشگاه آزاد صورت می‌گیرد را قبلا هم داشتیم. مثلا در همان سال‌های نخست پیروزی انقلاب بود که بسیاری از اساتید به نام انقلاب فرهنگی کنار گذاشته شدند. بعد از آن در دوره‌ای که آقای احمدی نژاد زمام امور را در دست گرفتند، یک سری تغییر و تحول این چنینی صورت گرفت. پاکسازی بعدی پس از ماجرا‌های سال ۸۸ اتفاق افتاد. اما نکته مهم این است که آنچه امروز در دانشگاه آزاد رخ داده به مراتب گسترده‌تر از سال ۸۸ است. یعنی اصلا پاکسازی که در آن دوره صورت گرفت به گردپای آنچه امروز آقای ولایتی و دوستانشان انجام می‌دهند، نمی‌رسد.»
در پی این اتفاقات آرام آرام شرایط برای حضور افرادی مانند سید حسن خمینی و ناطق نوری تغییر کرد و آن‌ها به نوعی ترجیح دادند که خود را از ماجرا و هیات امنای این دانشگاه کنار بکشند. اما اقدامات سیاسی ولایتی و فرهاد رهبر به همین جا خلاصه نشد. آن‌ها به خوبی می‌دانستند که مرحله بعدی حذف اساتید دگراندیش است. افرادی که از لحاظ تفکر سیاسی تفاوت چشمگیری با آن‌ها دارند و حتی در نقطه مقابل دیدگاه رهبر و ولایتی قرار داشتند؛ بنابراین پروژه بازنشستگی اساتید کلید خورد. در آن دوره استادان بسیاری مانند صادق زیباکلام بدون اطلاع قبلی کنار گذاشته شدند و به نظر می‌رسید صاحبان جدید دانشگاه جدا از اینکه قصد حذف این افراد را داشتند، تمایلی به اجرا این پروژه با رعایت اصول اخلاقی و حرفه‌ای هم نداشتند؛ بنابراین استادان حذف شدند و صدایشان به جایی نرسید.
حالا به نظر می‌رسد فاز دوم تصفیه اساتید دانشگاه آزاد نیز کلید خورده است. حوریه دهقانشاد استاد ارتباطات دانشگاه آزاد از جمله همین افراد است که اخیر بعد از یک مدت تعلیق غیرقانونی، حالا از اخراج خود مطلع شده است. او در گفتگو با فرارو عنوان کرد: «ابتدای ترم بعد از اینکه واحد‌های تدریس من اعلام شد به من به صورت شفاهی اعلام کردند تعلیق شده ام و علیرغم حذف برنامه تدریس از روی سایت دانشگاه هیچگونه حکم کتبی تاکنون داده نشده است. به دنبال پیگیری فراوان من در دانشگاه گفته شد تعدادی دانشجو بدون هیچ سند و مدرکی ادعا‌های نخ نما شده سیاسی را علیه من طرح کرده اند و با وجود حمایت نزدیک به ۴۰۰ نفر از دانشجویان با نگرش‌های متفاوت مستقل، ولایی، چپ و راست این موضوع با بی توجهی مسئولان دانشگاه مواجه شد.»
این استاد دانشگاه تاکید کرد: «به نظر می‌رسد تصمیم برنبودن من گرفته اند من به عنوان یک دانشگاهی تعجب می‌کنم که می‌بینم دانشگاه حتی حاضر نیست در تأیید انجام عمل خود یک کاغذ به من بدهد، اما عملاً از اول ترم جاری کلاس‌ها و پایان نامه‌ها از من گرفته شده است و هیچکدام از مسئولان دانشگاه هم پاسخگوی این مسئله نبوده اند.» این همان اتفاقی بود که در سال گذشته در خصوص اساتید دیگر هم اتفاق افتاد. ان‌ها بدون هیچ اطلاع کتبی و رسمی از کار برکنار شدند و هیچ کدام از مسئولان دانشگاه یا وزارت علوم نیز پاسخگو نشد.
در همین خصوص صادق زیبا کلام که خود جزو اساتید بازنشست شده از دانشگاه آزاد است و معتقد است اقدام دانشگاه آزاد در قبال وی بیشتر حالت اخراج داشته تا بازنشستگی طی گفتگو با فرارو عنوان کرد: «اولین و مهمترین نکته‌ای که باید درباره دانشگاه آزاد گفته شود، این است که یک نهاد خصوصی بود. یعنی نهادی بود که به هیچ وجه با پول دولت اداره نمی‌شد و عمده منبع درآمدش شهریه دانشجویان بود. یعنی مرحوم آیت الله هاشمی که سنگ بنای این دانشگاه را در اوایل دهه ۶۰ گذاشتند و آقای دکتر جاسبی رئیس این دانشگاه شدند، هیچ پولی از دولت دریافت نمی‌کردند. البته از برخی امتیازات دولتی استفاده می‌کردند. مثلا برخی معافیت‌ها که برای واردات لوازم آزمایشگاهی و بیمارستانی بود یا واگذاری زمین که بعضا از سوی خیرین یا سازمان زمین شهری انجام می‌شد. اعطای وام که هم آن‌ها بازپرداخت شدند یا اینکه برخی فارغ‌التحصیلان دکترا مانند باقی دانشگاه‌ها می‌توانستند مدت سربازی خود را در این دانشگاه سپری کنند از جمله این امتیازات بود.»
وی ادامه داد: «اما حتی یک ریال از بودجه دولت دریافت نمی‌کرد؛ بنابراین اینکه بعد از فوت آیت‌الله یک عده آمدند و دانشگاه آزاد را مصادره کردند و واقعا این یک اقدام غیرقانونی بود. دقیقا مثل این است که یک ملک خصوصی را دولت بر روی آن دست بگذارد بخواهد آن را مصادره کند. در این میان، اما متاسفانه تنها اتفاق غیرقانونی و عجیب این نبود. ظرف سی و چند سالی که مرحوم آیت‌الله هاشمی و نزدیکان به ایشان، دانشگاه آزاد را اداره می‌کردند، با وجود اینکه خط و خطوط سیاسی داشتند، ولی هیچ وقت این داستان رخ نداد که اعلام کنند، فلان استاد را به دلیل گرایش‌های سیاسی یا نگاه انتقادی اخراج شود. زیرا همانطور که می‌دانید مثلا آقای جاسبی عضو حزب موتلفه است که کاملا یک تشکیلات اصولگرا محسوب می‌شود یا آیت الله هاشمی به جریان اصلاحات نزدیک بودند. اما به شدت با اینکه هیات علمی به دلیل گرایشات سیاسی گلچین شوند، مخالف بودند.»
او افزود: «البته آن‌ها معتقد بودند که بهتر است فعالیت‌های دانشجویی مثل دفتر تحکیم وحدت در دانشگاه آزاد انجام نشود. یعنی ما مثل دانشگاه‌های پلی تکنیک یا شریف و تهران شاهد فعالیت‌های دانشجویی نبودیم. اما در عین حال ما شاهد این هم نبودیم که اساتید به جرم داشتن اندیشه‌ها و نگاه متفاوت سیاسی تصفیه شوند. بلکه تاکید مدیران دانشگاه این بود که اگر استادی نگاه منتقد یا متفاوت سیاسی دارد، اما یک استاد سرشناس و تاثیرگذار و موفق است، باید به دانشگاه آزاد بیاید. اما متاسفانه از سال گذشته که به نوعی حاکمیت دانشگاه آزاد را مصادره کرد و عملا روی دانشگاه آزاد دست گذاشتند، ما شاهد یک جور تصفیه خیلی جدی اساتید هستیم.»
این استاد دانشگاه تاکید کرد: «البته آن‌ها این مسئله را حاشا می‌کنند، اما اگر پیگیری کنید و یک آمار دقیق به دست بیاورید، می‌بینید که از زمانی که آقای ولایتی رئیس هیات امنا شدند، چه تعداد زیادی از اساتید تمام وقت یا پاره وقت و حتی قراردادی‌ها و حق‌التدریسی‌ها، کنار گذاشته شدند. این آمار قطعا بسیار هولناک خواهد بود. واقعیت این است که آقای ولایتی و افرادی که توسط ایشان به روی کار آمدند یک قلع و قمع خطی و جناحی کردند. البته الان تاثیر این اقدامات آن‌ها دیده نمی‌شود، اما شک نکنید که چند سال دیگر مشخص می‌شود که این آقایان چه بلایی سر دانشگاه آزاد آوردند.»
او در خصوص اخراج اخیر حوریه دهقانشاد از دانشگاه آزاد گفت: «موضوع این است که بسیاری از این اساتید در حوزه خودشان جزو بهترین‌ها بودند و نه تنها کلاس‌های خوبی برگزار می‌کردند بلکه سطح رضایت میان دانشجویان نسبت به آن‌ها هم بسیار بالا بود. حالا با حذف این افراد سطح علمی دانشگاه تا حد زیادی کاهش پیدا خواهد کرد و آرام آرام روی کیفیت دانش‌آموختگان آینده هم تاثیر می‌گذارد. زیرا آقای جاسبی یک نگرشی داشتند که اساتید تراز اول را چه بعد از اینکه بازنشسته می‌شدند یا حتی قبل از بازنشستگی وقتی در دانشگاه‌های مطرح کشور مثل تهران و شریف و بهشتی و... تدریس داشتند را جذب دانشگاه آزاد می‌کردند؛ بنابراین قلع و قمعی که توسط آقای ولایتی و دوستانشان انجام می‌شود طی چند سال آینده باعث خواهد شد که دانشگاه آزاد دچار افت کیفی علمی شود و بعد هم آرام آرام سقوط کند. یعنی دور نیست زمانی که سطح کیفی دانشگاه‌های علمی کاربردی در دورترین شهر‌ها از دانشگاه آزاد بیشتر شود.»
وی ادامه داد: «حتی مطمئن باشید رشته‌هایی که الان با مشکل مواجه نیستند در ادامه این روند با معضلات بسیاری مواجه خواهند شد. زیرا می‌دانید که الان بسیاری از رشته‌های دانشگاه آزاد با بحران مواجه شده اند و دلیلش این است که داوطلب کافی برای ان‌ها وجود ندارد. زیرا مثلا برای رشته‌های مختلف علوم سیاسی یا تاریخ و... حداقل باید ۳۰ داوطلب سال اول باشد الان بیشتر از ۱۵ داوطلب ندارند و با رویه‌ای که روسای جدید این دانشگاه در پیش گرفته‌اند این مشکل گسترش پیدا خواهد کرد. به نظر من هر انچه که مرحوم آیت الله هاشمی و آقای جاسبی طی حدود ۴ دهه ساختند، الان با سرعت بسیار توسط آقای ولایتی به سمت نابودی می‌رود و حتی ممکن است به سمت تعطیلی برود. زیرا موضوع صرفا این نیست که آقای ولایتی و دوستانشان، اساتید خوب را اخراج می‌کنند بلکه آن‌ها با این کار سعی دارند جریان تندرو را بر دانشگاه در سطوح اساتید حاکم کنند. زیرا وقتی اساتیدی که گرایش اصلوگرایانه چه تندرو و چه میانه رو ندارند اخراج می‌شوند، پس قاعدتا حدس اینکه چه کسانی جایگزین آن‌ها می‌شوند سخت نیست و نکته مهم این است که اکثرا این استخدام‌ها خوب از آب درنیامده‌اند.»
زیبا کلام در پایان تاکید کرد: «ما نمونه‌هایی از این قبیل پاکسازی‌ها که در دانشگاه آزاد صورت می‌گیرد را قبلا هم داشتیم. مثلا در همان سال‌های نخست پیروزی انقلاب بود که بسیاری از اساتید به نام انقلاب فرهنگی کنار گذاشته شدند. بعد از آن در دوره‌ای که آقای احمدی نژاد زمام امور را در دست گرفتند، یک سری تغییر و تحول این چنینی صورت گرفت. پاکسازی بعدی پس از ماجرا‌های سال ۸۸ اتفاق افتاد. اما نکته مهم این است که آنچه امروز در دانشگاه آزاد رخ داده به مراتب گسترده‌تر از سال ۸۸ است. یعنی اصلا پاکسازی که در آن دوره صورت گرفت به گردپای آنچه امروز آقای ولایتی و دوستانشان انجام می‌دهند، نمی‌رسد.»