آب سخت می‌تواند مشکلات زیادی را بالأخص در امور شستشو ایجاد کند و در مقایسه با آب سبک، قدرت پاک‌کنندگی به‌مراتب کمتری هم دارد. در دوران شیوع ویروس کرونا، شستشوی مناسب دست، وسایل و مواد خوراکی اهمیت بسیار زیادی در پیشگیری از ابتلا به این بیماری دارد و شستشوی مناسب، تا حد زیادی به کیفیت آب بستگی دارد. آب سخت نه‌تنها امر شستشو را با مشکل مواجه می‌کند بلکه معایب دیگری هم دارد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.

آب سخت چیست؟

اگر تجربه دوش گرفتن زیر آب سبک را داشته باشید، قطعاً متوجه شده‌اید که استفاده از کمی صابون یا شامپو، کف کافی و فراوانی تولید می‌کند و این امر درباره شوینده‌های دیگری هم که از آن‌ها برای شستشوی ظروف و لباس‌ها استفاده می‌کنیم، صدق می‌کند. اما حین شستشو با آب سخت، باید میزان استفاده از مواد شوینده را بیشتر کنیم تا همان‌قدر کف، تولید شود. حالا این سؤال مطرح می‌شود چرا آب سخت در مقایسه با آب سبک، قدرت شویندگی کمتری دارد؟ برای پاسخ به این سؤال بد نیست به ساختار شیمیایی آب سخت نگاهی داشته باشیم.

به‌طورکلی به آبی که حاوی مقادیر زیادی از یون‌های کلسیم (Ca) و منیزیم (Mg) باشد، آب سخت می‌گویند و عدم کارایی این آب در شستشو، به دلیل وجود این دو ماده در ترکیب آن است. هنگام مواجهه‌ی مولکول‌های صابون و مواد شوینده با منیزیم و کلسیم، نوعی واکنش شیمیایی رخ می‌دهد و دو نوع نمک به نام‌های استئارات کربنات تشکیل می‌شوند و همین واکنش شیمیایی از تولید کف کافی جلوگیری می‌کند.

اما آب سبک حکایت دیگری دارد. این نوع آب، فاقد مقادیر زیادی از کلسیم و منیزیم است و به همین دلیل در تماس آن با مواد شوینده و صابون‌ها، واکنشی مشابه با آنچه در آب سخت رخ می‌داد، روی نمی‌دهد. آب سبک طبیعی یا آبی که با استفاده از دستگاه‌های تصفیه و نرم‌کننده آب، سبک شده باشد، به‌جای کلسیم و منیزیم، حاوی سدیم و پتاسیم است که این دو ماده در اثر تماس با مولکول‌های صابون و مواد شوینده واکنش نامطلوبی از خود نشان نمی‌دهند. به همین دلیل استفاده از کمی صابون یا مواد شوینده‌های دیگر در آب نرم، کف فراوانی تولید می‌کند.

چرا تولید کف زیاد هنگام شستشو مهم است؟

هنگام شستشو، اگر کف بیشتری تولید شود، قدرت شویندگی نیز بیشتر است. به‌طور مشخص در ارتباط با ویروس کرونا، کف بیشتر، سطح بدن، مواد خوراکی و اجسام را لیز می‌کند و به‌این‌ترتیب، ویروس با از دست دادن قابلیت چسبندگی بالایی که دارد، از سطح جدا شده و با آب شسته می‌شود و می‌رود. وقتی از آب سخت برای شستشوی بدن، مواد خوراکی یا وسایل استفاده می‌کنیم، به دلیل وقوع همان واکنش شیمیایی که در قسمت قبل توضیح دادیم، کف کافی ایجاد نمی‌شود و باعث می‌شود که کل سطح، به‌طور یکنواخت یا به‌اندازه کافی لیز نشده و ویروس روی سطح باقی بماند و به همین دلیل به‌ناچار باید از مواد شوینده بیشتری برای تولید کف استفاده کنیم. اما اگر از آب سبک برای شستشو استفاده کنیم، مقدار کمی صابون یا مایع شوینده، کف زیادی تولید می‌کند و این امر، احتمال باقی ماندن ویروس کرونا روی سطوح را به صفر می‌رساند.

معایب استفاده از آب سخت

آب سخت علاوه بر ناکارآمدی در شستشو، معایب دیگری هم دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

افزایش مصرف آب: وقتی برای شستشو با آب سخت، به مواد شوینده بیشتری نیاز باشد، طبعاً برای شستن و پاک کردن سطح اجسام از کف ایجادشده، باید آب بیشتری هم مصرف کنیم. به همین دلیل، برای شستشوی درست و اصولی سطوح با آب سخت، به چند برابر آب بیشتر در مقایسه با شرایط عادی نیاز داریم. ضمناً استفاده از آب سبک، باعث می‌شود لازم نباشد برای شستشوی لباس‌ها در ماشین لباس‌شویی، از آب داغ استفاده کنیم که این نکته نیز به‌ صرفه‌جویی بیشتر در استفاده از حامل‌های انرژی، کمک زیادی می‌کند.

آسیب زدن به لباس‌ها: شستشوی لباس‌ها با آب سبک، لباس‌ها را بی‌رنگ، خشن و زمخت می‌کند و اگر سختی آب، بیش‌ازحد، بالا باشد حتی می‌تواند باعث ایجاد خاکه در لباس‌ها شود. ایجاد خطوط سفید یا خاکستری روی لباس‌های رنگی و تیره، از دیگر معایب شستشوی آن‌ها با آب سخت است. ضمناً آب سخت الیاف لباس‌ها را ضعیف کرده و باعث می‌شود به‌راحتی پاره شوند.

ناراحتی‌های پوستی: شستش لباس‌ها با آب سخت می‌تواند برای پوست هم تبعات ناخوشایندی داشته باشد؛ مخصوصاً اگر پوستتان حساس باشد یا سابقه ابتلا به اگزمای پوستی را داشته باشید. استفاده از لباس‌هایی که با آب سخت شسته می‌شوند عوارضی مثل قرمزی، التهاب، لایه‌لایه شدن و خشکی پوست را در پی خواهد داشت. به همین دلیل خیلی‌ها علی‌رغم استفاده از انواع لوسیون‌ها، کرم‌ها و صابون‌های مخصوص برای رفع مشکلات پوستی، باز هم نتیجه‌ای نمی‌گیرند. چون مشکل در جایی ریشه دارد که حتی فکرش را هم نمی‌کنند!

خطر باقی ماندن شوینده‌ها روی مواد غذایی

ازآنجاکه برای شستن مواد خوراکی مثل میوه‌ها و سبزی‌ها با آب سخت به استفاده از مواد شوینده بیشتری نیاز است، احتمال باقی ماندن این مواد روی سطوح نیز افزایش می‌یابد. ضمناً چون غلظت کف تولیدشده در اثر شستشو با آب سخت، کمتر است، شستن آن‌ها حوصله و دقت بیشتری می‌طلبد و ممکن است به هنگام شستشو به علت ندیدن کف متوجه مواد شوینده باقی مانده بر سطوح نشویم.

ازآنجاکه این روزها روی شستشو به‌عنوان یکی از اقدامات مهم در پیشگیری از گسترش ویروس کرونا تأکید می‌شود، باید دانست که عدم آب‌کشی مناسب و کافیِ میوه‌ها و سبزی‌ها باعث می‌شود مواد شوینده روی سطح آن‌ها باقی بمانند. استفاده از خوراکی‌ها درحالی‌که کاملاً از مواد شوینده پاک نشده‌اند، موجب ورود این مواد شیمیایی به بدن می‌شود که این برای سلامتی افراد، اعم از خردسالان و بزرگ‌سالان، بسیار مُضر و خطرناک است. بنابراین شستن باحوصله و کامل مواد خوراکی، چه با آب سبک و چه با آب سخت، نکته‌ای بسیار مهم است که باید به آن توجه کنید. هرچند ضرورت توجه به این نکته، هنگام شستشو با آب سخت، بیشتر می‌شود.

منابع مورد استفاده:

https://www.raynewater.com/blog/why-is-detergent-more-effective-in-soft-water/

https://www.water-rightgroup.com/blog/hard-water-ruining-laundry/

https://www.ariel.co.uk/en-gb/how-to-wash/how-to-do-laundry/washing-in-hard-water