مدتی است که در بین مردم و در فضاهای مجازی بحثی ایجاد شده که تزریق واکسن‌های کووید-۱۹ منجر به مغناطیسی شدن بدن می‌شود. این امر سبب ایجاد نگرانی هایی در جامعه شده است.

بررسی کمیته ساماندهی تحقیقات کووید-۱۹ وزارت بهداشت در گزاره برگ شماره ۲۸ نشان می‌دهد، اگر این واکسن‌ها قابلیت ایجاد یک میدان مغناطیسی را در بدن داشته باشند یا باید محتویات خود واکسن‌ها خواص مغناطیسی داشته باشند یا اینکه خاصیت مغناطیسی را در بدن القا کنند. پس ابتدا به بررسی ترکیبات تشکیل دهنده تعدادی از واکسن‌های رایج کووید- ۱۹ می‌پردازیم که از منابع معتبر جهانی نظیر CDC و FDA قابل استعلام هستند.

از آنجا که این موضوع در خصوص همه واکسن‌ها و در همه جای دنیا بیان می‌شود، به ترکیبات همین چهار واکسن اکتفا می‌شود.

همان طور که در فرمولاسیون واکسن‌های فوق دیده می‌شود، هیچ ماده‌ای که بتواند خواص مغناطیسی مؤثری داشته باشد، وجود ندارد.

درواقع، ترکیبات این واکسن‌ها شامل مولکول‌های زیستی، نوکلئیک اسیدها، لیپیدها، قندها و بافرهایی هستند که در بسیاری از داروهای دیگر و گاهی حتی در مواد غذایی نیز وجود دارند. واضح است که این ترکیبات به تنهایی یا در ترکیب با یکدیگر نیز قادر به ایجاد میدان مغناطیسی در بدن انسان نیستند و اصولاً ماهیت این ترکیبات ارتباطی با القای میدان‌های مغناطیسی ندارد.

البته لازم به ذکر این واقعیت است که در بدن انسان هر سلولی میدان مغناطیسی خاص خودش را دارد، اما شدت میدان مغناطیسی ایجادشده توسط کل بدن یک انسان بسیار ناچیز و در حدود ۹ - ۱۰ گاوس است. برای درک میزان کوچکی این میدان مغناطیسی باید گفت که این میزان تقریباً یک میلیاردم میدان مغناطیسی کره زمین است.

همان گونه که همه می‌دانیم، میدان مغناطیسی زمین به زحمت می‌تواند آهنربای موجود در قطب‌نماها را حرکت دهد. همچنین، شدت میدان مغناطیسی آهنرباهای کوچکی که بر روی یخچال‌ها برای نصب یادداشت‌های روزانه خود می‌چسبانیم، در حدود ۱۰ گاوس است.

پس میدان مغناطیسی موجود در بدن انسان به هیچ وجه قابلیت جذب فلزات را ندارد. ما حتی اگر ده‌ها عدد از این آهنرباهای یخچالی را نیز در بدن خود داشته باشیم، باز نمی‌توانند یک قاشق فلزی یا حتی یک آهنربای دیگر را از ورای پوست و عضلات و بافت همبند جذب کنند.

بر این اساس می‌توان گفت که «مغناطیسی شدن بدن بر اثر تزریق واکسن» موضوع درستی نیست.

بررسی شواهد علمی ادعا

این ادعا نمی‌تواند صحیح باشد، چون در صورت صحت مشکلات اساسی و آنی برای بدن ایجاد می‌کند. اگرچه، این ادعا با اصول و واقعیت‌های علمی دیگری نیز در تضاد است.

همان‌گونه که می‌دانیم که سیستم عصبی انسان و نیز سیستم ضربان ساز طبیعی قلب بر اساس اختلاف پتانسیل‌های الکتریکی در دو سوی غشاهای سلولی خود کار می‌کنند و این پتانسیل‌ها و اختلاف بارها به شدت و در حد میلی ولت کنترل می‌شوند.

تصور کنید بدن ما در اثر تزریق یک واکسن تا حدی خاصیت مغناطیسی پیدا کند که قادر به جذب فلزات باشد. آن‌گاه حتما فرایندهای عصبی و قلبی تحت تأثیر قرار می‌گرفتند و در نتیجه حیات فرد دریافت کننده واکسن به سرعت و به شدت و با ایجاد عوارض وخیم تحت تاثیر قرار می‌گرفتند.

همچنین، اگر مواد فلزی و دارای خاصیت مغناطیسی به این میزان در بدن منتشر می‌شدند که قابلیت جذب فلز را در بدن انسان ایجاد کنند، اندام‌ها و بافت‌های حیاتی بدن دچار سمیت شدید با مواد فلزی مذکور می‌شدند و فرد دریافت کننده واکسن از نظر سلامت دچار عوارض وخیمی می‌شود.

ایجاد این میزان خاصیت مغناطیسی در بدن با استمرار فعالیت‌های طبیعی سلول‌های بدن از نظر فیزیولوژیک منافات دارد.

منشاء ادعای مغناطیسی شدن بدن در اثر تزریق واکسن

درواقع، این ادعا یا شایعه ابتدا از کاربران فضای مجازی در کشورهای دیگر آغاز شد و به تدریج فراگیر شد. اگرچه، پیرو پیگیری‌هایی که توسط تیم حقیقت یاب خبرگزاری رویترز در این زمینه انجام شد، شرکت‌های تولیدکننده واکسن‌های کووید- ۱۹ قویاً استفاده از مواد فلزی و مغناطیسی را در واکسن‌های خود رد کردند.

به جز موارد محدودی که در برخی از واکسن‌های کووید در حد بسیار ناچیزی از نمک‌های آلومینیوم استفاده شده است که در تولید واکسن‌های مختلف ماده‌ای رایج است و ده ‌ا سال است از آن استفاده می‌شود.

درواقع، افراد حمایت کننده از این ادعا و شایعه بر هیچ واقعیت علمی و مدارک قابل اتکایی استناد نکرده‌اند و به بیان ادعایی گنگ و مبهم بدون ارائه شواهد کافی اقدام کرده‌اند.

بیشتر نیز ادعا شد که شرکت مایکروسافت و در رأس آن بیل گیتس با همکاری دولت‌های جهانی قصد دارند ریزتراشه‌های دیجیتالی را از طریق واکسن در بدن افراد قرار دهند تا همیشه و همه جا تحت کنترل و قابل رهگیری باشند؛ اما آیا می‌شود وجود ریزتراشه‌ها یا مواد مغناطیسی را به این سادگی در درون این واکسن‌ها پنهان کرد.

با وجود تجهیزات شیمی تجزیه نظیر کروماتوگرافی‌های پیشرفته و دستگاه‌های طیف سنج جرمی که امروزه تقریباً در هر شهری وجود دارند، پنهان کردن چنین مواردی غیر ممکن و غیرقابل باور است. تمامی این ادعاها و شایعات همیشه از سوی منابع رسمی و معتبر با تکیه بر واقعیت‌های علمی و عینی رد شده‌اند.

توصیه‌ها

پیشنهاد می‌شود در زمان برخورد با این ادعاها برای دریافت پاسخ سؤالات و نگرانی‌ها به منابع معتبر علمی و متخصصین حوزه سلامت اعتماد شود و به شایعات و ادعاهای بی اساس که گاهی به آن‌ها جلوه علمی نیز داده می‌شود، توجهی نکرد.

با پیشرفت‌های گسترده تجهیزات علمی و نیز فراگیر شدن رسانه‌های جمعی امکان فریب مردم و تزریق واکسن با اهداف غیردرمانی و پشت پرده وجود ندارد. افراد هر جامعه‌ای با افزایش آگاهی و اعتماد به متخصصین حوزه سلامت می‌توانند از چنین شایعاتی دور بمانند و از جان خود و عزیزانشان محافظت کنند.

کدام سوی این قضایا را باور کنیم؟ در مواجهه با اخبار این چنینی در شبکه‌های اجتماعی چه رویکردی داشته باشیم؟

به نظر می‌رسد که منابع این شایعات بخشی از سوی جنبش‌های ضد واکسن و بخشی نیز از سوی سایت‌ها و منابعی فرصت طلب برای جذب مخاطب بیشتر باشد.

در ادامه گزاره برگ شماره ۲۸ کمیته ساماندهی تحقیقات کووید-۱۹ وزارت بهداشت آمده است: تلاش می کنیم نکاتی را جهت مواجهه علمی با این موضوع و موارد مشابه مطرح کنیم. چرا که ادعاهای عجیب و غریب درست و نادرست در شبکه‌های اجتماعی نه تنها کاهش نمی‌یابد، بلکه رو به افزایش است.

اگر با چنین مواردی مواجه شدیم، فارغ از تایید یا انکارش، باید مسیر درست مواجهه رو طی کنیم و نتیجه هر چه شد، بی طرفانه بپذیریم. جهت راستی آزمایی ادعاهای عمومی، توصیه متدولوژیست‌ها طی کردن گام‌های سه گانه به شرح ذیل است:

گام اول: بطور واضح و شفاف، ببینیم ادعای مطرح شده چیست و آن را روی کاغذ بنویسیم؟

گام دوم: دلایل و مستندات ارائه شده دقیقا چه چیزهایی هستند؟ مواردی که مستقیم و یا غیر مستقیم اظهار شده‌اند، را استخراج کرده و جهت بررسی شفاف یادداشت برداریم.

گام سوم: اعتبار ادعا و همچنین اسناد ارائه شده را به دقت بررسی کنیم تا ببینیم در چه سطحی بوده و تکیه‌گاهشان چیست؟

اجازه دهید مسئله واکسن و مغناطیس را با همین گام‌ها به عنوان یک مصداق بررسی کنیم.

گام اول: در کلیپ‌های منتشر شده، به‌طور شفاف چه موضوعی ادعا شده است؟ ادعای مطرح شده در شبکه اجتماعی این است که واکسن زدن باعث ایجاد خاصیت مغناطیسی در بدن فرد مذکور می‌شود.

گام دوم: دقیقا برای اثبات این ادعا چه مستنداتی ارائه شده است؟ برای بررسی مستندات و چند کلیپ با انتشار گسترده انتخاب شدند. مرد میانسالی که چندین قاشق را به ناحیه سینه‌اش می‌چسباند. خانمی که آهن ربای گرد کوچکی را به بازوی چپش چسباند و مرد سالمندی که کلید و سپس قاشقی رو به بازوی چپش چسباند.

گام سوم: این گام مهمترین گام محسوب می‌شود. اعتبار ادعا و مستندات در چه وضعیتی است؟

۱) آیا سند معتبری برای واکسن زدن ارائه شد؟ یا صرفا ادعای کلامی بود؟

۲) آیا افراد مذکور به منظور شفاف کردن هویت حقیقی خود به مسائلی مانند نام خود، کشور و شهرشان، مرکزی که واکسن زده‌اند و نوع واکسن به صراحت اشاره کردند؟

۳) آیا انسجام کافی در ادعای مطرح شده وجود داشت؟ محل ایجاد مغناطیس در یکی از افراد ناحیه سینه و دو نفر دیگر ناحیه بازو بود.

۴) آیا علت چسبیدن شی مانند قاشق به سینه صرفا به دلیل مغناطیس است؟

۵) آیا ادعاکنندگان به‌جز بازویی که ادعا می‌شد واکسینه شده، بازوی مقابل را هم به عنوان کنترل تست کردند؟

۶) آیا بعد از پخش شدن این کلیپ، فردی قبل از واکسیناسیون تست منفی مغناطیس را روی بازویش نشان داد؟ تا ثابت کند بعد از واکسیناسیون مغناطیس ایجاد شده باشد؟

۷) آیا یکنواختی و انسجام در اسناد وجود داشت؟ یکی ادعای تزریق آهن داشت که آهن ربا به بازویش می‌چسبید و یکی ادعای تزریق آهن ربا داشت که آهن به بدن می‌چسبید.

۸) آیا چنانچه فرض کنیم ادعای مغناطیسی شدن اثبات شود، چطور میکروچیپ بودن از این مسئله نتیجه‌گیری می‌شود؟ آیا میکروچیپ این خاصیت را دارد؟

۹) آیا تعداد کلیپ‌های گزارش شده در مقایسه با جمعیت چند صد میلیونی واکسینه شده، در حدی هست که اثر را به واکسن نسبت بدهیم؟

نتیجه گیری نهایی

مهمترین مداخله و اساسی‌ترین راه برون رفت از بحران پاندمی کووید ۱۹ واکسیناسیون عمومی است. عدم تزریق واکسن با توجه به شایعاتی که علیه واکسن کووید ۱۹ وجود دارد، نتیجه‌ای جز به مخاطره انداختن سلامت مردم و جامعه نخواهد داشت.

این ادعا یک شایعه است و باقی ماندن اجسام روی بدن در مواردی که ادعا می‌شود به دلیل ایجاد خاصیت مغناطیسی توسط واکسن نیست. بر اساس شواهد علمی موجود، اصولا این واکسن‌ها هیچ خاصیت مغناطیسی در بدن ایجاد نمی‌کنند.

به نقل از معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، آرمان رحیمی، دانشجوی دکتری تخصصی رشته پزشکی مولکولی دانشگاه علوم پزشکی کردستان و دکتر مهدی هدایتی، رئیس مرکز تحقیقات علوم سلولی و مولکولی غدد، پژوهشکده علوم غدد درون ریز و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی این گزاره برگ را تهیه کرده‌اند.