لوله‌های فولادی مقاطع فلزی استوانه‌ای شکلی هستند که از فولاد ساخته می‌شوند. این لوله‌ها یکی از پرمصرف‌ترین محصولات فولادی بوده که از مواد اولیه گوناگونی مانند آهن، کربن، منگنز یا وانادیوم ساخته می‌شوند. بسته به اینکه از این مواد چه میزان در ساخت لوله استفاده شود، کاربرد آن متفاوت خواهد بود. مثلاً از لوله‌های فولادی ساخته شده از کربن برای کاربری‌هایی که با حرارت بالا سروکار دارند استفاده می‌شود.
لوله مانیسمان چیست؟
لوله‌های به دو دسته کلی درزدار و بدون درز تقسیم می‌شوند. بسته به نوع لوله و روش تولید، لوله‌های فولادی چند مدل هستند که پرکاربردترین آن‌ها لوله‌های گالوانیزه، گازی، مبلی، مانیسمان داربستی و جدار چاه می‌باشند. لوله مانیسمان (Seamless Pipe) از نوع بدون درز و بدون جوش است که با روش‌های مختلف تولید می‌شود. برای تولید این لوله ابتدا فولاد خام در قالب ریخته‌گری قرار می‌گیرد، سپس یک فرم فشار روی آن قرار می‌گیرد. پس از آن لوله مانیسمان تحت فرآیند اکستروژن قرار می‌گیرد تا قطر داخلی آن افزایش و قطر خارجی آن کاهش یابد.
همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم لوله‌های از مواد اولیه مختلفی ساخته می‌شوند. اصلی‌ترین متریال‌هایی که برای ساخت لوله مانیسمان مورد استفاده قرار می‌گیرند، عبارتند از:
- استیل کربن یا همان فولاد معمولی
- فولاد آلیاژی (مانند استنلس و داپلکس)
- آلیاژهای غیرآهنی (مانند اینکنل و مونل)
- پلی اتیلن
- مس
- CPVC
- CPVC
- HDPE
از لوله مانیسمان برای حمل و نقل سیالاتی مانند آب، گاز و هوا استفاده می‌شود. علاوه‌براین در محیط‌های پرفشار و خورنده مانند نفت و گاز و تولید برق و صنایع داروسازی نیز از این لوله استفاده می‌شود.
قیمت لوله مانیسمان به دلیل آنکه بدون درز طراحی می‌شود و دارای استحکام خوبی بوده، بالا است. کارخانه مانیسمان در ایران اولین واردکننده این لوله در کشور بود. بسته به رده، قطر و ضخامت این لوله به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود. قطر لوله‌های مانیسمان از ۱ تا ۲۴ اینچ متغیر است. این لوله در رده‌های ۱۰، ۲۰، ۳۰، ۴۰، ۶۰، ۸۰، ۱۲۰ و ۱۶۰ تولید می‌شود.
رده ۲۰ کوچکترین رده لوله‌های مانیسمان است که سبک بوده و ضخامتی بین ۲ تا ۶ میلیمتر و قطر ۱ تا ۱۲ اینچ دارد. این لوله در مواردی که فشار و تنش کم بوده مانند لوله‌های گازرسانی توکار ساختمانی و یا سیستم لوله‌کشی موتورخانه‌ها استفاده می‌کنند. طبیعتاً هرچه رده لوله‌های مانیسمان بالاتر برود، این لوله‌های سنگین و ضخیم‌تر شده و کاربرد جدی‌تری دارند. به عنوان مثال رده ۴۰ که یکی از پرکاربردترین رده‌ها به حساب می‌آید دارای قطر ۲ تا ۱۲ میلیمتر با ضخامت ۱ تا ۱۲ اینچ است و از آن در صنایع دارویی و غذایی، خطوط آتش‌نشانی، ساخت مخازن تحت فشار، صنایع پتروشیمی، نفت و گاز و پروژه‌های انتقال گاز استفاده می‌شود.
جدا از رده ۴۰، رده ۸۰ نیز بسیار کاربرد است. این لوله در مقایسه با رده ۴۰ دارای وزن بیشتری بوده و . با وجود قطر داخلی کوچکتر ضخامت آن بیشتر است. لوله مانیسمان رده ۸۰ استحکام بالاتری دارد و اگر برای انتقال به تحمل فشار بالاتری نیاز باشد از آن استفاده می‌کنند. اگر هم برای جاگذاری لوله بر روی سطح نیاز به قدرت زیادی باشد از رده ۸۰ و در غیر این‌صورت از رده ۴۰ استفاده می‌شود. در نهایت دانستن این نکته نیز ضروری است که چون در ساخت لوله رده ۸۰ از مواد اولیه بیشتری استفاده شده، قیمت آن نیز بالاتر خواهد بود.
کارخانه‌های محدودی در ایران اقدام به تولید لوله مانیسمان می‌کنند. لوله و نورد اهواز، کاوه ایرانیان، ساوه، لوله مانیسمان گستر اسفراین، فولاد صنعت، پروفیل فولادی اصفهان و گروه ملی صنعتی فولاد ایران شناخته‌شده‌ترین‌ها در این بازار به حساب می‌آیند. مانند دیگر مقاطع فولادی، قیمت لوله نیز به عوامل زیادی بستگی دارد و تحت تأثیر عوامل مختلف دستخوش تغییر می‌شود. عواملی مانند نرخ ارز، نرخ انرژی، قیمت نفت، میزان عرضه و تقاضا، هزینه‌های حمل و نقل، نوع لوله تولیدشده و کارخانه تولیدکننده آن از جمله مهم‌ترین فاکتورهای تعیین کننده قیمت در این بازار به حساب می‌آیند.
در نظر داشته باشید که خرید لوله‌های فولادی مستلزم رعایت نکاتی است که باید به آن‌ها توجه کرد. وزن لوله یکی از آن‌ها است. برای محاسبه وزن لوله‌ها روش‌های مختلفی وجود دارد، اما ساده‌ترین راه مراجعه به جدول وزنی آن‌ها است. البته با استفاده از فرمول و جدول اشتال نیز می‌توانید وزن لوله‌ها را به دست بیاورید. با این حال، اگر تخصصی در این زمینه ندارید، بهتر است قبل از آنکه اقدام به خرید کنید، از طریق وبسایت‌هایی مانند شرکت آهن ملل وزن و قیمت این محصولات را مشاهده کنید و در صورت نیاز با مشاورین آن‌ها در این رابطه گفتگو کنید.