آنتی‌هیستامین‌ها دسته‌ای از داروها هستند که معمولا برای درمان علائم آلرژی استفاده می‌شوند. این داروها به درمان علائم ناشی از هیستامین بیش از حد که توسط سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌شود، کمک می‌کند. آنتی‌هیستامین‌ها بیشتر توسط افرادی استفاده می‌شود که واکنش‌های آلرژیک به گرده و سایر آلرژن‌ها دارند. آنها همچنین برای درمان انواع بیماری‌های دیگر مانند مشکلات معده، سرماخوردگی، اضطراب و غیره استفاده می‌شوند. در این مقاله با ما همراه باشید تا بدانید قرص آنتی هیستامین برای چیست و چگونه عمل می‌کند.
آلرژی چیست؟
در ابتدا باید بدانیم که بدن ما در برابر بسیاری از تهدیدات از خودش محافظت می‌کند؛ دنده‌ها از قلب و ریه‌ها در برابر آسیب محافظت می‌کند. پوست از بدن در برابر عوامل خارجی مانند خورشید، باد و باکتری‌هایی که می‌توانند باعث بیماری و عفونت شوند، محافظت می‌کند. مژه‌ها از چشمان ما در برابر مواد زائد محافظت می‌کند. و سیستم محافظت داخلی بدن ما که سیستم ایمنی نام دارد با موادی که وارد بدن شده و "خارجی" تلقی می‌شوند مبارزه می‌کند.
آلرژی زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن نسبت به ماده "خارجی" بیش از حد واکنش نشان دهد. در مورد آلرژی، موادی که معمولا بی‌ضرر هستند و برای برخی افراد آزاردهنده نیستند، مانند گرد و غبار یا شوره حیوانات، شما را آزار می‌دهد! بدن شما این مواد را به عنوان "خارجی" می‌بیند و سپس باعث واکنش بیش از حد سیستم دفاعی بدن می‌شود که شامل ترشح هیستامین است. موادی که باعث ایجاد واکنش بیش از حد می‌شوند، آلرژن نامیده می‌شوند و علائم ناشی از آن واکنش آلرژیک نام دارند. آلرژی یکی از شایع ترین بیماری‌های مزمن در جهان است. حدود 40 تا 50 میلیون نفر در ایالات متحده آنها را دارند.
هیستامین چیست؟
هیستامین یک ماده شیمیایی مهم است که در بسیاری از فرآیندهای مختلف بدن نقش دارد؛ ترشح اسید معده را تحریک می‌کند، در التهاب نقش دارد، رگ‌های خونی را گشاد می‌کند، بر انقباضات عضلانی روده‌ها و ریه‌ها و همچنین بر ضربان قلب تأثیر می‌گذارد. از طرفی به انتقال پیام‌ها بین سلول‌های عصبی و به حرکت مایعات از طریق دیواره رگ‌های خونی کمک می‌کند. در صورتی که بدن شما با تهدید یک آلرژن مواجه شود، هیستامین آزاد می‌شود. هیستامین باعث تورم و گشاد شدن عروق می‌شود که منجر به علائم آلرژی می‌شود.
چه موادی باعث ایجاد آلرژی می‌شوند؟
هشت مورد از رایج‌ترین مواردی که می‌توانند باعث واکنش آلرژیک در بسیاری از افراد شوند عبارتند از:
- غذا
- گرد و خاک
- گرده گل‌ها
- شوره، بزاق یا ادرار حیوانات خانگی
- کپک
- نیش حشرات
- لاتکس
- برخی داروها
هیستامین‌ها چه علائم آلرژیکی ایجاد می‌کنند؟
هیستامین زیادی که ناشی از حساسیت بدن و واکنش بیش از حد به یک آلرژن است، علائم مختلفی را ایجاد می‌کند. این علائم عبارتند از:
- گرفتگی بینی و سرفه
- خس خس سینه، تنگی نفس
- خستگی
- خارش پوست، کهیر و سایر بثورات پوستی
- خارش، قرمزی، آبریزش چشم
- آبریزش یا مسدود شدن بینی یا عطسه کردن
- بی‌خوابی
- تهوع و استفراغ
آنتی‌هیستامین چیست؟
آنتی‌هیستامین‌ها یک داروی تجویزی یا بدون نسخه هستند که علیه هیستامین‌ها عمل کرده یا آنها را مسدود می‌کنند.
انواع آنتی‌هیستامین‌ها
آنتی‌هیستامین‌ها به دو زیر گروه عمده تقسیم می‌شوند.
- آنتاگونیست‌های گیرنده H-1 یا مسدود کننده‌های H-1: که برای درمان علائم آلرژی استفاده می‌شود.
- آنتاگونیست‌های گیرنده H-2 یا مسدود کننده‌های H-2: که برای درمان بیماری‌های گوارشی، از جمله بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) به نام رفلاکس اسید، زخم معده، گاستریت، بیماری حرکت، تهوع و استفراغ استفاده می‌شوند.
ساختار نامگذاری (H-1 و H-2) به پزشکان و دانشمندان می‌گوید که نوع سلول محل گیرنده، هیستامینی است که داروی آنتی‌هیستامین مسدود می‌کند.
زیرگروه مسدود کننده H-1 خود به دو گروه آنتی‌هیستامین‌های نسل اول و آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم تقسیم می‌شود. نسل اول روی گیرنده هیستامین در مغز و نخاع همراه با انواع دیگر گیرنده‌ها کار می‌کنند. قابل توجه ترین در مورد این نسل از آنتی‌هیستامین‌ها عبور آنها از سد خونی مغزی است که منجر به خواب آلودگی می‌شود.
آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم توسط FDA تایید شدند و اولین بار در دهه 1980 وارد بازار شدند. آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم به اندازه نسل اول از سد خونی مغزی عبور نمی‌کنند و بنابراین در سطوح دوز استاندارد باعث خواب آلودگی نمی‌شوند. آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم ایمن تر از آنتی‌هیستامین‌های نسل اول هستند زیرا باعث خواب آلودگی نمی‌شوند و با داروهای کمتری تداخل دارند.
عوارض جانبی آنتی‌هیستامین‌ها چیست؟
شما باید با پزشکتان درباره آنتی‌هیستامین‌های خاص صحبت کنید و با هم تصمیم بگیرید که آیا مزایای بالقوه آنتی‌هیستامین بیشتر از عوارض جانبی بالقوه آن است یا خیر. برخی از عوارض جانبی رایج آنتی‌هیستامین‌های نسل اول عبارتند از:
- خواب آلودگی
- خشکی دهان، خشکی چشم
- تاری یا دوبینی
- سرگیجه و سردرد
- فشار خون پایین
- غلیظ شدن مخاط در راه‌های هوایی
- ضربان قلب سریع
- مشکل در ادرار کردن و یبوست
برخی از عوارض جانبی رایج آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم عبارتند از:
- سردرد
- سرفه
- خستگی
- گلو درد
- درد یا ناراحتی شکم
- حالت تهوع یا استفراغ
آنتی‌هیستامین‌ها در چه فرم‌های دارویی موجود هستند؟
آنتی‌هیستامین‌ها به اشکال مختلفی مثل شربت، لوسیون، ژل، قطره چشم، قرص، اسپری بینی، کرم، کپسول، شیاف و حتی تزریقی وجود دارند که بنا بر صلاحدید پزشک، فرم مناسب برای هر بیمار تجویز می‌شود. اما رایج‌ترین فرم آن که بدون نسخه هم قابل خریداری است، قرص آنتی‌هیستامین است.
چگونه بفهمم کدام آنتی‌هیستامین را مصرف کنم؟
از آنجایی که محصولات آنتی‌هیستامینی بسیار زیادی وجود دارد، چه بدون نسخه و چه با نسخه، و از آنجایی که آنها برای درمان بسیاری از شرایط مختلف استفاده می‌شوند، ممکن است به کمک نیاز داشته باشید تا بفهمید کدام دارو را مصرف کنید. برای بیماری‌های جزئی، احتمالاً می‌توانید از محصولات بدون نسخه استفاده کنید. می‌توانید برچسب بسته بندی را بخوانید و علائم خود را با علائم برچسب تطبیق دهید. همچنین هرگز در پرسیدن از داروساز تردید نکنید. آنها در مورد اعمال و اثرات و عوارض جانبی داروها شما را راهنمایی می‌کنند. ممکن است لازم باشد آنتی‌هیستامین‌های مختلف را امتحان کنید (اما نه بیشتر از یک بار در یک زمان مگر اینکه توسط پزشکتان تجویز شده باشد) تا بهترین دارو را برای کنترل علائم خود پیدا کنید.
بسیاری از داروها با آنتی‌هیستامین‌ها تداخل دارند، بنابراین پزشک شما باید بداند که چه شرایط پزشکی دارید و چه داروهایی که در حال حاضر مصرف می‌کنید. همچنین اگر باردار هستید، قصد بارداری دارید یا در حال شیردهی هستید حتما در مورد مصرف آنتی‌هیستامین احتیاط کنید. برخی از آنتی‌هیستامین‌ها در بارداری توصیه نمی‌شوند زیرا ممکن است در دوزهای بسیار بالا باعث نقص مادرزادی شوند. آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند وارد شیر مادر شوند، بنابراین در صورت شیردهی باید قبل از استفاده از آنتی‌هیستامین‌ها با پزشک خود مشورت کنید.
همچنین کودکان و سالمندان نسبت به اثرات آنتی‌هیستامین‌ها حساسیت بیشتری دارند. هرگز به کودکان زیر چهار سال آنتی‌هیستامین‌های سرفه و سرماخوردگی بدون نسخه ندهید. این داروها می‌توانند عوارض جانبی تهدید کننده زندگی ایجاد کنند.
کلام آخر
عملکرد اصلی هیستامین، کمک به قلب و ریه‌ها و محافظت از بدن شما در برابر آلرژن‌های خارجی است. اما اگر بیش از حد حساس باشد می‌تواند واکنش حساسیت ایجاد کند و اینجاست که آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند کمک کنند. اگر آلرژی، مشکلات معده یا هر یک از شرایط و علائم دیگر ذکر شده در این مقاله را دارید، نگران نباشید؛ چرا که به راحتی قابل درمان هستند. کافیست با پزشک خود صحبت کنید.
سوالات متداول
آیا آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند باعث تب شوند؟
خیر؛ تب از عوارض جانبی آنتی‌هیستامین‌ها نیست.
آیا آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند باعث یبوست شوند؟
بله؛ برخی از آنتی‌هیستامین‌ها، مانند دیفن هیدرامین، به عنوان یک عارضه جانبی یبوست ایجاد می‌کنند.
آیا آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند باعث سرگیجه شوند؟
بله؛ سرگیجه یکی از عوارض جانبی رایج برخی از آنتی‌هیستامین‌ها است.
آیا آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند باعث افسردگی شوند؟
یک مطالعه روی 92 فرد مبتلا به خارش مزمن نشان داد که بیمارانی که آنتی‌هیستامین‌های ستیریزین و هیدروکسیزین مصرف کرده بودند، افزایش افسردگی و اضطراب را گزارش کردند. اثرات تمام آنتی‌هیستامین‌ها بر اختلالات خلقی هنوز مورد مطالعه قرار نگرفته است.
آیا آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند باعث افزایش فشار خون شوند؟
اگر قبلاً برای فشار خون بالا دارو مصرف می‌کنید، ترکیب آن با آنتی‌هیستامین می‌تواند ضربان قلب را بالا برده و فشار خون شما را افزایش دهد.
آیا آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند باعث افزایش وزن شوند؟
بله؛ آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند باعث افزایش وزن شما شوند. هیستامین عاملی برای کاهش اشتها شناخته شده است، بنابراین آنتی‌هیستامین‌ها آن را خنثی می‌کنند.
چه آنتی‌هیستامین‌هایی را می‌توانید با هم مصرف کنید؟
آنتی‌هیستامین‌ها را نباید با هم ترکیب کرد، مگر اینکه توسط پزشک و با نظارت او انجام شود. آنتی‌هیستامین‌ها باید فقط طبق دستور مصرف شوند وگرنه ممکن است عوارض جانبی جدی داشته باشید. برچسب‌ها را با دقت بخوانید.
اگر آنتی‌هیستامین‌ها موثر نبودند چه باید بکنم؟
به پزشک یا داروساز اطلاع دهید یا به یک متخصص آلرژی مراجعه کنید تا به شما در یافتن راه‌هایی برای درمان آلرژی کمک کند. برخی از آلرژی‌ها را می‌توان با داروهای ضداحتقان یا ایمونوتراپی درمان کرد.
آیا آنتی‌هیستامین‌ها باعث زوال عقل می‌شوند؟
استفاده طولانی مدت از برخی آنتی‌هیستامین‌ها ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد. دیفن هیدرامین (Benadryl®) اثرات یک انتقال دهنده عصبی به نام استیل کولین را مسدود می‌کند. این انتقال دهنده عصبی برای حافظه و یادگیری حیاتی است. دیفن هیدرامین خطر ابتلا به زوال عقل را در یک مطالعه 3000 بیمار به مدت هفت سال افزایش داد.