از این رو، طرح اصلاح ماده 38 آیین‌نامه داخلی روز گذشته به صحن مجلس آمد.
طبق ماده ۳۸ آیین‌نامه داخلی، مجلس دارای کمیسیونهای تخصصی و کمیسیونهای خاص با محدوده وظایف مشخص در آیین‌نامه داخلی مجلس است. تعداد اعضای کمیسیونهای تخصصی، حداقل ۱۹ و حداکثر ۲۳ نفر است .
اما این همه ماجرا نبود و نکته قابل توجه صحن علنی مجلس این بود که 11 نماینده‌ای بودند که هنوز هیچ کمیسیونی ندارند، چرا که اولویت آنها لحاظ نشده و با توجه به تخصص و سابقه اجرایی مرتبطی که دارند، در هیچ یک از کمیسیونهای تخصصی به عنوان عضو گنجانده نشده‌اند.
منتقدان این اتفاق را ناشی از سوگیری یا مهندسی کمیسیون‌ها توسط هیات رییسه مجلس می‌دانند و معتقدند اعضای هیات رییسه باید از عضویت در کمیسیونهای تخصصی و اصلی انرژی، صنایع و برنامه و بودجه انصراف بدهند و به کمیسیونهای دیگر بروند تا جا برای عضویت آنها باز شود. از این رو در انتقاد به وضع موجود در گفت‌وگو با «اعتماد» انتقاد و اعتراض خود را بیان کردند.
عبدالوحید فیاضی، نماینده محمودآباد در مجلس دوازدهم در خصوص طرح اصلاح ماده 38 آیین‌نامه داخلی مجلس که به دلیل انتقادات و اعتراضات برخی نمایندگان بازمانده از عضویت در کمیسیونهای تخصصی، در صحن مجلس به رای گذاشته شد، گفت: «اصلاح آیین‌نامه داخلی در این باره تاثیر مثبتی ندارد و مقطعی است و جواب نمی‌دهد؛ چرا که کلیت کار ایراد دارد.» او ادامه داد: «مجلس از نظر تخصص‌ها متوازن نیست و مکانیزمی هم برای آن پیش‌بینی نشده است. مثلا در یک مجلس 20 حقوقدان داریم و 90 پزشک و 40 روحانی و... پس توازن در تخصص‌ها وجود ندارد. بنابراین گاهی بر اساس تخصص نمایندگان کمیسیون خود را انتخاب می‌کنند و گاهی بر اساس منطقه و حوزه انتخابیه. یعنی به این صورت که اگر نماینده پزشک هم باشد تصور می‌کند چون حوزه انتخابیه او جنوب کشور است باید عضو کمیسیون انرژی باشد. همین مسائل باعث به هم ریختگی می‌شود.
نماینده محمودآباد در مجلس دوازدهم دلیل استقبال بالا برای عضویت در برخی کمیسیون‌ها را بر اساس امتیازات آن کمیسیون‌ها دانست و گفت: برخی بر اساس منافع خود کمیسیونی را انتخاب می‌کنند. مثلا بر اساس امتیاز سفر خارجی اکثریت به دنبال عضویت در کمیسیون امنیت ملی هستند. یا گرفتن بودجه بیشتر برای حوزه انتخابیه، دلیل تقاضای زیاد نمایندگان برای عضویت در کمیسیون برنامه و بودجه است.
فیاضی اظهار کرد: «به اعتقاد من باید به دنبال این باشیم که بر اساس تخصص خود برای کمیسیون نفع داشته باشیم، نه اینکه بسنجیم آن کمیسیون چه نفعی به ما می‌رساند!» این نماینده دو دوره مجلس با انتقاد از عدم استقبال از عضویت نمایندگان در کمیسیونهای فرهنگی و قضایی بیان کرد: «وقتی صحبت از فرهنگ می‌شود، همه مدعی فرهنگ هستیم و سخنرانی‌های زیبا می‌کنیم. اما از بین این همه علما و صلحای مجلس کسی عضو کمیسیون فرهنگی نمی‌شود! یا از میان این همه وکیل و قاضی کسی عضو کمیسیون حقوقی و قضایی نمی‌شود. دلیل آن هم این است که تصور می‌کنند این کمیسیون‌ها برای آنها نفعی ندارد.»
این عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس دوازدهم پیشنهاد داد: «به نظر من باید سقف سفرهای خارجی برای اعضای کمیسیون امنیت ملی برداشته شود و برخی امتیازدهی‌ها برای برخی کمیسیونهای پرمتقاضی مثل انرژی و برنامه و بودجه و عمران و صنایع برداشته شود، تا با توزیع عادلانه شرایط، نمایندگان به عضویت کمیسیونهای کم مشتری مثل فرهنگی و قضایی و شوراها دربیایند.»
اعضای هیات رییسه جای خود در کمیسیونهای تخصصی را به نمایندگان فاقد کمیسیون بدهند
سیدمرتضی محمودی، نماینده مردم تهران در مجلس دوازدهم که با وجود تخصص لازم موفق نشده به عضویت کمیسیون عمران که اولویت اول او بوده است در بیاید، با انتقاد از بلاتکلیفی خود و برخی نمایندگان دور اولی برای عضویت در کمیسیونهای تخصصی مجلس به «اعتماد» گفت: «به نظر می‌رسد تغیر روند آیین‌نامه داخلی مجلس در ادوار گذشته و خصوصا مجلس یازدهم در تعیین کف و سقف تعداد اعضای کمیسیون‌ها و ایجاد برخی امتیازات برای ورود نمایندگان به برخی کمیسیون‌ها، دارای اختلالات و معایبی است. این ایرادات باعث شده در دوره دوازدهم نمایندگان دور اولی برای عضویت در کمیسیونهای مدنظر خود، با مشکلاتی مواجه شوند.»
او با انتقاد از هیات رییسه مجلس در کمیسیون بندی نمایندگان ادامه داد: «در حالی که نمایندگان همه شأن مساوی دارند و باید مبنای عادلانه، عاقلانه و متخصصانه برای تشکیل کمیسیون‌ها پیش روی هیات رییسه و نمایندگان باشد، برخلاف آن روند کمیسیون بندی‌ها روند غیرتخصصی و ناعادلانه‌ای را طی کرده است.»
این نماینده دور اولی مجلس بیان کرد: «متاسفانه شاهدیم برخی نمایندگان که از نظر مدرک علمی و سوابق اجرایی تجربه لازم را در یک کمیسیون تخصصی ندارند، صرفا به دلیل داشتن امتیاز سابقه نمایندگی در کمیسیون تخصصی عضو شده‌اند و آن کمیسیون را از وزن کارشناسی خارج کرده‌اند.»
محمودی تصریح کرد: «متاسفانه کسانی که دارای وزن بالای علمی و تخصصی و کارشناسی هستند و مدرک و سابقه مرتبط دارند از عضویت در یک کمیسیون تخصصی بازمانده‌اند. در حالی که این تخصص و سابقه می‌تواند به درد کمیسیون مربوطه و مصوبات مجلس و در اصل کشور بخورد، اما از عضویت در آن کمیسیون تخصصی مرتبط بیرون مانده‌اند.»
این نماینده معترض به وضع پیش آمده بیان کرد: «بنا بود با ایجاد فرصتی برای هیات رییسه و اعمال تغییراتی درکف و سقف کمیسیون‌ها، امکان حضور متخصصان در کمیسیونهای مرتبط فراهم شود، اما برخی همکاران در این باره همکاری نکردند و با اختلاف حدود 10 رای این پیشنهاد به تصویب نرسید.»
محمودی همچنین تاکید کرد: «متاسفانه اکنون 11 نماینده از جمله خود من بدون کمیسیون مانده‌ایم. البته امکان عضویت در کمیسیونهای فرهنگی، قضایی و شوراها و امور داخلی کشور که به حدنصاب نرسیده وجود دارد، اما این روند درستی نیست و احساس می‌کنم در آن کمیسیونهای غیرمرتبط کارایی لازم را نداریم.»
این نماینده منتقد بیان کرد: «البته طبق مصوبه روز سه‌شنبه مجلس، امکان تعیین تکلیف در این باره وجود دارد. درست است جزییات رای نیاورد اما کلیات طرح اصلاح ماده 38 آیین‌نامه داخلی تصویب شده است و می‌توان این موضوع را تعیین تکلیف کرد و هیات رییسه باید راهی در این خصوص پیدا کند.» محمودی همچنین با انتقاد به اعضای هیات رییسه مجلس که به عضویت کمیسیونهای تخصصی درآمده‌اند، گفت: «در حالی که 11 نماینده هنوز کمیسیون ندارند، این نقد به اعضای هیات رییسه مجلس وجود دارد که به عضویت کمیسیونهای تخصصی و پرطرفدار عمران و انرژی و صنایع درآمده‌اند، در حالی که 11 نفر از همکاران‌شان هنوز کمیسیون ندارند.»
محمودی همچنین بیان کرد: «این زیاده‌خواهی است که اعضای هیات رییسه هم حداقل یک سال در هیات رییسه مجلس حضور داشته باشند و هم برای سه سال بعدی عضو کمیسیونهای تخصصی باشند که متقاضی بالایی دارند.» او در پایان تاکید کرد: «نماینده‌ای داریم که با مدرک دکترای اقتصاد و رزومه قوی در حوزه اعتبارات اقتصادی و وزارت اقتصاد و بانک مرکزی و همه صلاحیت‌های دینی و اعتقادی و تخصصی و علمی از کمیسیون اقتصادی بیرون مانده و شخصی که مدرک علوم انسانی غیرمرتبط ادبیات یا معارف به عضویت کمیسیون اقتصاد درآمده و ازقضا به عضویت هیات رییسه کمیسیون اقتصادی هم درآمده است که جای سوال دارد.
عضویت در کمیسیونهای تخصصی مهندسی شده است
بیت‌الله عبدالهی دیگر نماینده منتقدی است که از عضویت در کمیسیون تخصصی مرتبط به خود بیرون مانده است. او در گفت‌وگویی در نقد این شرایط گفت: «بخشی از این اتفاق به دلیل ضعف در آیین‌نامه داخلی مجلس و بخش دیگر آن به دلیل مهندسی عضوگیری در کمیسیونهای پرطرفدار مجلس است.»
عبدالهی همچنین اضافه کرد: «اعتراض من و سایر همکاران به این است که در این کمیسیون بندی‌ها عدالت از سوی هیات رییسه رعایت نشده است و سعی کرده‌اند دوستان‌شان را در کمیسیونهای تخصصی بدون هیچ تخصصی بگنجانند. در نتیجه سقف کمیسیون‌ها پر شده و جایی برای حضور متخصصان در کمیسیون‌ها ندارد.»