مهمترین چالش‌های اقتصاد ایران چیست؟راه‌حل‌‌ها کدام است؟

در سال‎های اخیر اقتصاد ایران با چالش‌هایی روبرو بوده است. از نظر تورم در سال‌های اخیر شاهد افزایش چشمگیر سطح عمومی قیمت‌ها بوده‌ایم. رشد اقتصادی نیز در سال‌های اخیر تغییرات زیادی داشته است. علاوه بر این، تغییرات نرخ ارز هم اهمیت بالایی دارد. چنین مشکلاتی می‌تواند در سال جاری و سال آتی نیز ادامه پیدا کند. اما این چالش‌ها چیست و آیا راه‌حلی برای غلبه بر آنها وجود دارد؟

نرخ تورم ایران در سال جاری و آینده چقدر خواهد شد؟

از سال 1397 به این سو، نرخ تورم در کشور افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است. این اتفاق پس از خروج ایالات متحده از برجام و تحریم‌های مجدد ایران رخ داد. با وجود نرخ تورم بالای سال‌های اخیر، نرخ تورم در ماه‌های اخیر نسبتا معقول بوده است. بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران، تورم ماهانه کشور در 9 ماه ابتدایی سال 1403 بین 1.7 درصد تا 2.8 درصد تغییر کرده است. در آذر ماه امسال نرخ تورم ماهانه به 2 درصد و تورم نقطه به نقطه تا آذر 1403 به 31.4 درصد رسید. صندوق بین‌المللی پول نرخ تورم را برای سال جاری و آتی در محدوده نزدیک به 30 درصد برآورد کرده است.

این نرخ فاصله چندانی با تورم نقطه به نقطه فعلی ندارد. بانک جهانی نیز در آخرین گزارش خود تورم سال جاری را 31.9 درصد برآورد کرده است. این نهاد معتبر تورم سال آینده را نیز برای ایران 30 درصد تخمین زده است. بنابراین، اگر این سناریو برقرار باشد، تورم در محدوده نسبتا معقولی نسبت به سال‌های اخیر قرار خواهد داشت. البته این نرخ تورم همچنان بالا محسوب می‌شود و برای افراد عادی دشوار خواهد بود اما به اندازه‌ای نیست که چالشی شدید محسوب شود.

نرخ رشد اقتصادی ایران در سال 1403 و 1404

نرخ رشد اقتصادی در سال‌های اخیر نوسانات زیادی داشته و همین موضوع روی اقتصاد کشور تاثیر گذاشته است. رشد اقتصادی در سال‌های 1397، 1398 و فصل بهار سال 1399 پس از خروج آمریکا از برجام و شیوع ویروس کرونا در کشور منفی شد اما از ادامه سال 1399 توانست مثبت شود. نرخ رشد اقتصادی ایران طبق آخرین برآورد بانک جهانی در سال سال جاری 3.7 درصد است و در سال آینده به 2.9 درصد خواهد رسید. از سوی دیگر، صندوق بین‌المللی پول نیز نرخ رشد اقتصادی حقیقی را برای سال آینده 3.1 درصد تخمین زده است.

رشد اقتصادی در صورتی که همین مسیر را طی کند، چندان مثبت نیست و برای یک کشور در حال توسعه چندان مطلوب به نظر نمی‌رسد اما چندان هم نامناسب نیست. با این حال، نرخ رشد اقتصادی ایران تا اندازه نسبتا زیادی به نفت نیز وابسته است و در صورتی که این بخش با افت روبرو شود، روی کل رشد اقتصادی تاثیر زیادی دارد. اگر میزان فروش و قیمت نفت در همین حدود فعلی باقی بماند، اقتصاد با چالش جدی در کوتاه‌مدت روبرو نخواهد شد.

چشم‌انداز نرخ ارز در سال جاری و آینده

نرخ ارز نیز یکی دیگر از چالش‌های مهم مالی و اقتصادی کشور است. طبق یک پیش‌بینی منتشر شده از سوی بخش امور اقتصاد کلان سازمان برنامه و بودجه در سال 1400، نرخ ارز (دلار) در صورت تداوم تحریم‌ها در سال 1403 به طور میانگین 70 هزار تومان خواهد بود. این رقم در صورتی که وضعیت همچنان به شکل فعلی برقرار باشد، در سال آینده به 110 هزار تومان خواهد رسید. البته این عدد میانگین سال است و در بخشی از سال این رقم می‌تواند کمتر یا بیشتر باشد. از سوی دیگر، اگر تحریم‌ها در سال آینده رفع شوند یا گشایشی حاصل شود، نرخ ارز می‌تواند تثبیت شود یا حتی کاهش پیدا کند.

راه حل غلبه بر چالش‌های اقتصادی برای خانوارها

خانوارها راهکارهای زیادی برای غلبه بر چالش‌های اقتصادی کشور ندارند. متغیرهای کلان اقتصادی خارج از حیطه خانوار است. تنها راهکارهایی که پیش روی خانوارها قرار دارد، پیدا کردن گزینه‌های سرمایه‌گذاری مناسب است که ارزش پول آنها را در برابر تورم حفظ کند. سرمایه‌گذاری‌های آنلاین در همین راستا می‌تواند کمک زیادی به خانوار کند. دامنه سرمایه‌گذاری‌ها قبلا محدودتر بود اما در حال حاضر با رشد سرمایه‌گذاری آنلاین گسترده‌تر شده است. یکی از مصادیق سرمایه‌گذاری آنلاین، صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند. خانوارها می‌توانند در شرایط فعلی در صندوق‌ های سرمایه گذاری که تمام تاییدات و مجوزهای لازم از سوی سازمان بورس و نهادهای مربوطه را دارند، سرمایه‌گذاری کنند.

صندوق‌های سهامی یکی از انواع صندوق های سرمایه گذاری بورسی است که به خانوارها امکان می‌دهد تا حتی در صورتی که وقت کافی ندارند یا دانش زیادی از بازارهای مالی کسب نکرده‌اند، در بازار سهام وارد شوند. البته این گزینه ریسک و بازدهی بالاتری در مقایسه با دیگر گزینه‌های سرمایه‌گذاری دارد.

سرمایه گذاری با ریسک متوسط!

یک گزینه دیگر، سرمایه گذاری در صندوق‌های طلا است. سال‌ها پیش از این، سرمایه‌گذاری در طلای فیزیکی تنها گزینه ممکن برای سرمایه‌گذاری در این فلز گرانبها بود اما در حال حاضر صندوق‌های طلا با ویژگی‌هایی مانند نقدشوندگی سریع، امکان سرمایه‌گذاری با پول کم تا 500 هزار تومان و نداشتن ریسک نگهداری، جعل و سرقت به وجود آمده‌اند. این صندوق‌ها بازدهی مشابه با طلا دارند. بنابراین بسیاری از فعالان سرمایه‌گذار بین سرمایه گذاری در صندوق طلا یا طلای فیزیکی، صندوق طلا را انتخاب می‌کنند.

سرمایه گذاری با ریسک کم!

در نهایت، یک گزینه سرمایه‌گذاری آنلاین دیگر نیز برای خانوارهای ریسک‌گریز وجود دارد که می‌تواند برای آنها جایگزین بانک شود. خانوارهای ریسک‌گریز معمولا به دنبال یک گزینه کم‌ریسک و با بازدهی معقول می‌گردند، اما انتخاب بانک نمی‌تواند تورم فعلی را جبران کند و ارزش سرمایه ما به مرور کمتر می‎شود. صندوق درآمد ثابت انتخابی است که به خانوار امکان می‌دهد بازدهی نزدیک به تورم فعلی کسب کند و اگر تورم در همین محدوده باقی بماند، با سرمایه‌گذاری در یک گزینه کم‌ریسک، پس‌انداز خود را همگام با تورم تقویت کرده است.

آخرین نکته‌ای که برای غلبه بر چالش‌های اقتصادی می‌توان گفت این است که بهتر است هر خانوار بسته به میزان ریسک‌گریزی یا ریسک‌پذیری خود، اقدام به سرمایه‌گذاری در چند مورد بالا کند. برای این کار می‌توانید از آزمون‌های ریسک‎سنجی هم استفاده کنید. در این صورت، به عنوان مثال اگر خانوار یا فردی ریسک‌گریز باشد، ممکن است 70 درصد دارایی خود را در اوراق درآمد ثابت قرار دهد و 30 درصد را در صندوق طلا یا سهام سرمایه‌گذاری کند. این نسبت برای یک خانوار ریسک‌پذیر می‌تواند برعکس باشد یا هر نسبت دیگری را شامل شود.