سایت‌های همسریابی؟! / این رسم ما نیست!

نرگس خانعلی زاده - ضمیمه خانواده روزنامه اطلاعات| در حالی که در سال‌های گذشته، خبر پشت خبر می‌آمد که سایت‌های همسریابی مسدود شده‌اند اما در تازه‌ترین خبر، معاون امور جوانان وزارت ورزش از صدور مجوز رسمی برای فعالیت ۲۰۵ سایت همسریابی گفت و تأکید کرد که استفاده از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی برای همسریابی، یکی از برنامه‌های اصلی دولت چهاردهم در راستای تسهیل ازدواج جوانان محسوب می‌شود. اما چنین اقدامی، چقدر می‌تواند جامعه را به هدف افزایش آمار ازدواج و کاهش مشکلات مرتبط با انتخاب همسر برساند؟ 

موضوع سایت‌های دوست‌یابی و همسریابی، در دهه ۹۰ توسط ایالات متحده آمریکا ارائه شد و این موضوع در محاورات ارتباطات جمعی، شکل تازه‌ای به خودش گرفت. نخستین سامانه طراحی شده اینترنتی برای ازدواج و همسریابی در سال ۱۹۹۵ و در ایالات متحده شکل رسمی و مصوب به خود گرفت که البته رویکرد آن بیشتر دوست یابی بود. ایران هم به اقتباس از این الگوی به اصطلاح جهانی، شروع به طراحی سامانه‌ای کرد که قصد اولیه آن همسریابی بود اما وقتی این سایت و سامانه از روی یک سامانه غربی به نام دوست یابی است، بدیهی است که مشخصاتی که در این سامانه طراحی می‌شود، رنگ و بوی همان مقصد اولیه را دارد و با آن نمونه تفاوت چندانی ندارد. شاید برای همین است که خیلی از سایت‌هایی که در حال حاضر وجود دارند، بعضا دارای نگاه همسریابی نیستند؛  حتی با وجود اینکه این سایت‌ها دارای مجوزهای رسمی و مصوب نیز هستند. البته که به موازات آن، سایت‌های غیر رسمی هم رشد قارچ‌گونه‌ای داشته و دارند اما شاید آنچه در اصلش تفاوتی ایجاد نمی‌کند این است که با همه اما و اگرها، چنین چیزی خیلی در دنیای شرق معنای درستی ندارد.

کاری می‌کند کارستان؟

یعنی واقعا دنیای مجازی جای مناسبی برای پیداکردن همسر آینده است؟ آنقدر که در دنیای واقعی کسی نبود که دلشان را ببرد؟ این سوال‌هایی است که شاید در اولین قدم از شنیدن مجوز صدور سایت‌های همسریابی از خودمان بپرسیم؛ اما قضیه وقتی جدی‌تر می‌شود که می‌بینیم آدم‌های زیادی، تجربه‌های گاها خوب و بدی از این سایت‌ها دارند و آنقدرها که فکرش را می‌کنیم هم موضوع بی‌اهمیتی نیست که به سادگی از آن بگذریم؛ آدم‌های زیادی آن را جدی می‌گیرند.

شکل کلی‌اش این است که به راه افتادن سایت برای همسریابی، یک پدیده‌ غربی است. در کشورهای غربی بر روی این پدیده کار شده و با توجه به فرهنگشان فضای عرضه و تقاضا شکل گرفته؛ اما واقعیت این است که ملزومات چنین امکانی در ایران وجود ندارد. اما با این وجود، ممکن است برای برخی از افراد جواب بدهد؛ برای آن‌هایی که خجالتی هستند، کمرو هستند!

برای آن‌هایی که بیان احساساتشان در دنیای واقعی، کاری سخت و نفسگیر است. در واقع سایت‌های همسریابی، شاید در ظاهر، نتواند پیشنهاد و ایده خوبی برای ازدواج و رابطه‌های واقعی باشد اما همیشه هم اینطور نیست. جوان‌هایی که در شهرهای کوچک زندگی می کنند، شاید تنها راهشان برای تجربه ازدواج نیمه مدرن و دخالت مستقیم در انتخاب نیمه گمشده، آشنایی اینترنتی باشد. 

معایبش را ببین!

شاید اغراق نباشد که بگوییم تجربه نشان داده است که بر خلاف عنوان «همسریابی»، کمترین پدیده‌ای که در آن صورت می‌گیرد، یافتن همسر است. آنچه مسلم است این است که شناختی که در رابطه‌های عاطفی و به واسطه سایت‌های همسریابی صورت می‌گیرد، شناخت چندان کاملی نیست؛ از طرف دیگر، متاسفانه سوءاستفاده هم در این سایت‌ها بسیار زیاد است، آنقدر که معمولا بیش از ۹۰ درصد رابطه‌هایی که به شکلی در این سایت‌ها ایجاد می‌شود، با اهداف جنسی است و اخلاق در بسیاری از موارد زیر پا گذاشته می‌شود.

در واقع آنچه که امروز با عنوان سایت‌های همسریابی در دسترس قرار گرفته است، در خارج از کشور به صورت دوست یابی کاربرد دارد؛ برای همین است که کمی ناهمخوانی فرهنگی در این رابطه توی ذوق می‌زند و ازدواج به صورت اینترنتی و مجازی، هنوز که هنوز است، در فرهنگ ما جا نیفتاده و طبیعتا تبعات خاص خودش را هم دارد. در این میان، دختر خانم‌هایی که تجربه حضور در سایت‌های همسریابی را دارند، می‌گویند که قریب به اتفاق آقایان، واقعیت را نمی‌گویند و حداقلش این است که تعداد کمی از اعضای مرد، قصد ازدواج دائم دارند؛ برای همین است که  به طور کلی، تعداد دخترها خیلی کمتر از پسرها است. در واقع تردید در صداقت داشتن افراد، یکی از معضلات جدی و مهمی است که در کارکرد این سایت‌های همسریابی وجود دارد؛ صداقتی که می‌تواند همه اهداف خیر و خوب سایت را زیر سوال ببرد. اینطور که معلوم است، ۹۰ درصد خانم‌هایی که عضو سایت‌های همسریابی می‌شوند، قصد ازدواج دائم دارند در حالی که آقایان کمتر با هدف این چنین مشخص وارد سایت می‌شوند و خب همین عدم تعادل بین اهداف آقا و خانم، می‌تواند برای دخترخانم‌ها آسیب‌زننده باشد. 
 از طرف دیگر، این سایت‌ها می‌توانند یکی از مروجان ازدواج موقت باشند و باتوجه به خلاءهای اجتماعی موجود در جامعه، بحث‌های متناقضی در رابطه با ازدواج موقت عنوان شده و این سایت‌ها، با اشاعه تصویر نادرستی از این مساله، شکل نامتعارفی از آن را رواج می‌دهند.