مواضع جدید محمدرضا عارف درباره مذاکرات ایران و آمریکا

محمدرضا عارف معاون اول رئیس‌جمهور در گفت‌وگویی با روزنامه ایران به موضوعات مختلف روز کشور از جمله مذاکرات غیر مستقیم ایران با آمریکا پرداخت و با بیان اینکه دولت وفاق ملی امیداور است که این مذاکرات به دستاوردهای مثبتی منجر شود، تاکید کرد: مشی دولت تاکنون، به طور مطلق خودداری از هرگونه تقابل و در کنار آن، تأکید مستمر بر همدلی و همراهی بوده است.

بخش هایی از این گفتگو را بخوانید؛

امروز در کشور در زمینه مذاکرات هسته‌ای وفاقی میان ارکان کشور ایجاد شده است که در ادوار گذشته اصلاً سابقه ندارد یا اگر در گذشته هم شبیه به این وفاق دیده می‌شد، بسیار کمرنگ بود و به سرعت به ضدخود تبدیل شد. این همدلی و هم‌راستایی ارکان کشور درباره مذاکره که می‌تواند یک دستاورد برای دولت باشد، چگونه به دست آمد؟

این روند را باید در چهارچوب تعامل مستمر و سازنده‌ای ارزیابی کرد که دولت با دیگر نهادها و قوای کشور دارد. موضوع مذاکرات نیز یکی از مسائل کلیدی و مهم حکومت به شمار می‌رود که قطعاً در همین چهارچوب دنبال می‌شود و نمی‌تواند خارج از آن باشد. مسأله مذاکرات همواره در جلسات مختلف مورد بحث و بررسی دقیق قرار گرفت و احساس عمومی و جمعی که از این جلسات بروز یافت، این بود که امکان برقراری مذاکرات غیرمستقیم با طرف مقابل، به گونه‌ای که مطابق با فرمایشات مقام معظم رهبری باشد، فراهم است. دولت بر این باور است که اصولاً اهل مذاکره و گفت‌وگو است و هیچ‌گاه از گفت‌وگو و تبادل نظر بویژه با طرف‌های خارجی واهمه نداشته است.

با این حال، باید توجه داشت که اساساً گفت‌وگو دارای سازوکاری مشخص است که مهم‌ترین رکن آن برخورد متعادل و از موضع برابر از سوی دو طرف مذاکره است. به عبارت دیگر در صورتی که یکی از طرفین این‌طور برداشت یا رفتار کند که در مذاکرات دست برتر را دارد یا بخواهد از موضع تحکم وارد مذاکره شود، دیگر این روند مذاکره نام نخواهد داشت، بلکه اسم آن نوعی تحمیل و زورگویی است. به عبارت دیگر، مذاکره زمانی موفق است که دو طرف با احترام متقابل و رویکرد مبتنی بر برابری با طرف مقابل، وارد گفت‌وگو شوند، نه اینکه یکی از طرفین از موضع بالا وارد شود و بخواهد بدون در نظر گرفتن حقوق طرف مقابل خواسته‌های خود را تحمیل کند. با لحاظ همه این شرایط، احساس عمومی در ارکان کشور و نیز نظر دولت این است که شرایط برای مذاکرات غیرمستقیم فراهم بود. از این رو است که می‌توان گفت به نظر می‌رسد طرف مقابل نیز تمایل دارد حق ایران در استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای را به رسمیت بشناسد.

ایران نیز همواره تأکید کرده است که هیچ‌گاه به دنبال استفاده غیرصلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای نبوده و نخواهد بود. اساساً استفاده غیرصلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای در دکترین دفاعی و توسعه‌ای کشور وجود ندارد و این امر در این دکترین به وضوح منعکس شده است. به دیگر سخن، استفاده از بمب هسته‌ای هرگز جزو سیاست‌ها و برنامه‌های دفاعی و توسعه‌ای ایران نبوده است. بنابر همه آنچه گفته شد، در جریان مذاکرات یک اجماع کلی در کشور شکل گرفت. ضمن اینکه دولت چه در سخن و چه در عمل، بارها نشان داد که مذاکرات تنها دغدغه یا دغدغه اصلی دولت نیست، بلکه مذاکرات صرفاً یک موضوع و یکی از مسائل و دغدغه‌های دولت و وزارت امور خارجه است.

با درنظر گرفتن همه این ملاحظات، امروز دولت امیدوار است این مذاکرات به دستاوردهای مثبتی منجر شود که براساس آن منافع ملی کشور تأمین شود، به این معنی که تحریم‌های ظالمانه رفع و در نهایت حذف شوند.

جنابعالی، رئیس‌جمهور و رئیس قوه قضائیه بر اعلام بررسی دقیق و نتایج شفاف بررسی علت حادثه انفجار بندر شهید رجایی تأکید کردید. اما مسأله این است که ۲۴ ساعت بعد از حادثه محتوای کانتینرهایی که منفجر شد، مشخص شده است. سؤال این است که وقتی ۲۴ ساعت بعد از انفجار محتوای کانتینرها، مبدأ آنها یا شرکتی که آنها را آورده مشخص شد، چرا دلایل انفجار به صورت شفاف اعلام نمی‌شود؟

ببینید! اینجا باید چند مسأله را از هم تفکیک کرد. از نظر ما، علت حادثه رخ‌داده در بندر شهید رجایی هنوز به طور کامل و دقیق مشخص نشده است. در پی این اتفاق ناگوار، دولت سه کارگروه ویژه تشکیل داد که هر یک وظایف مشخصی را بر عهده دارند تا به صورت جامع و دقیق ابعاد مختلف این حادثه را بررسی کنند. یکی از این کارگروه‌ها با مسئولیت مستقیم وزیر کشور تشکیل شد و ما در انتظار دریافت گزارش نهایی و کامل از وزیر کشور هستیم تا بتوانیم علت دقیق وقوع این حادثه را به اطلاع همه مردم عزیز کشورمان، بویژه خانواده‌هایی که داغ دیده‌اند و عزیزی را از دست داده‌اند، برسانیم.

گزارش کارگروهی که وزیر کشور ریاست آن را برعهده دارد، نقش کلیدی در شفاف‌سازی علت وقوع این حادثه و پاسخگویی به مردم را خواهد داشت. همچنین، همزمان با بررسی علت حادثه، پیگیری‌های لازم برای برآورد خسارات وارده نیز در دستور کار قرار دارد. اما مسأله این است که تا این لحظه، هیچ گزارش قطعی و نهایی درباره علت حادثه به دست ما نرسیده است و همچنان منتظر تکمیل بررسی‌ها و ارسال نتایج از سوی وزیر کشور هستیم.

ضمن اینکه دولت هم به دنبال پاسخگویی کامل درباره علت حادثه است، به این معنی که واقعاً چه اتفاقی افتاد و علت انفجار و خسارت‌های بعد از آنچه بود و مسأله دیگری که دولت به دنبال آن است، جلوگیری از تکرار چنین حوادثی است که این امر از طریق بهبود ساز و کارها و فرآیندهای اداری و مدیریتی بنادر کشور حاصل می‌شود. به هر رو، امیدواریم با همکاری همه دستگاه‌ها، بتوانیم هر چه سریع‌تر به این سؤال‌ها پاسخ دهیم و همان‌طور که به مردم عزیزمان اعلام کردیم، نتیجه این گزارش‌ها، هرچه باشد، به صورت شفاف و صریح با مردم در میان خواهیم گذاشت. ما در دولت وفاق ملی، امر پوشیده‌ای با مردم نداریم و نخواهیم داشت.