فوتبال روسیه به آسیا کوچ میکند؟
در هیاهوی اخبار مربوط به حذف تیم ملی فوتبال و چرایی و چگونه آن، خبر تمایل روسیه برای ورود به کنفدراسیون فوتبال آسیا از نظرها پنهان ماند. اتفاقی که اگر با موافقت دو طرف یعنی هم یوفان و هم ای.اف.سی رخ دهد مناسبات ورزشی و سیاسی در قاره آسیا و فوتبال آن را به هم میریزد. خبرگزاری رسمی روسیه (تاس) روز یکشنبه به نقل از «الکساندر دویوکوف» رییس اتحادیه فوتبال روسیه اعلام کرد که در نشست بعدی هیات اجرایی کنفدراسیون فوتبال آسیا بحث پیوستن فوتبال کشورش به قاره آسیا را مطرح خواهد کرد. او به خبرگزاری تاس گفت که «چند ماه قبل من اعلام کردم که فوتبال در آسیا آماتور است اما الان فرصتی است که باید به آن توجه کرده و آن را در نظر بگیریم. قصد داریم این موضوع را در جلسه هیئت اجرایی بررسی خواهیم کرد. من مطمئن نیستم که تصمیمی اتخاذ شود، اما این وضعیت نیاز به بحث دارد. یوفا ما را عضوی از خانواده اروپایی میداند. ما همه برنامهها را اجرا میکنیم، آنها هم در تامین مالی پروژهها مشارکت میکنند. قطعا برای ما سخت خواهد بود که درباره این جابهجایی گفتگو کنیم. من درباره این تصمیم معتقدم که برگزاری مسابقات رسمی برای ما مهم است. چون دو سال به دلیل همهگیری کرونا مسابقات ورزشی را از دست دادیم و حالا هم تعلیق شدهایم.»
بعد از حمله نظامی روسیه به اوکراین فیفا و اتحادیه اروپا تیم ملی این کشور و باشگاههای فوتبال آن را از شرکت در تورنمتهای رسمی محروم کرد. نکتهای که دویوکوف در گفتگو با تاس دلیل تعلیق را بیان نکرده است. به نظر میرسد روسیه که این روزها به نوعی در عرصه سیاست خود را منزوی میبینید و متحدان چندانی در کنارش نیست تا بتواند از پس جنگ فرسایشی با اوکراین برآید، «دیپلماسی ورزشی» را به عنوان راه فراری برای خروج از انزوای بینالمللی در پیش گرفته است. البته راهی که روسیه برای رسیدن به دنیای بینالمللی ورزش انتخاب کرده، پیش از آنکه دیپلماسی ورزشی باشد و از ابتدا با گفتگو و حتی حل و فصل مشکل اصلی پیش رود، یک تغییر مکان از فوتبال اروپا به آسیاست آن هم به سرعت و شاید بدون بررسی همه جانبه و زمینه چینی لازم. آنها با در پیش گرفتن این ترفند، مسیر رسیدن به جامعه ورزشی سریعتری را میخواهند. تا همین امروز هم ورزشکاران روسیه به دلیل سیاستهای خارجی کشورشان فرصتهای بسیاری را از دست دادهاند. روسها میخواهند که در اولین گام در نشست بعدی کنفدراسیون فوتبال آسیا موضوع عضویت در این کنفدراسیون را به بحث و تبادل نظر بگذارند تا بتوانند با حضور دوستان و موافقشان در آسیا راهی برای فرار از بحران پیدا کنند.
اما به نظر میرسد علیرغم اینکه مسوولان فوتبال روسیه روی موافقت کشورهایی مثل ایران و چین برای پیوستن به فوتبال آسیا میتوانند حساب باز کنند، مشکل اصلی برای رفع تحریم روسها فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) است که همچنان بر مواضع خود ایستاده و تا این لحظه نیز به گفتههای رییس اتحادیه فوتبال روسیه واکنشی نشان نداده است. اگر روسیه بتواند نهادهای ورزشی را برای این انتقال متقاعد کند، توازن قدرت فنی و حتی تاثیرگذاری در سیاستهای کنفدراسیون فوتبال آسیا دست خوش تغییرات بسیاری خواهد شد. فوتبال روسیه الهام گرفته از فوتبال قدرتی شوروی کار را برای تیم های غرب آسیا سخت خواهد کرد و تیمهای باشگاهی این کشور هم سد محکمی برای فوتبال باشگاهی ایران و عربستان در منطقه غرب قاره کهن خواهند بود. هر چند که رییس فدراسیون جهانی فوتبال از 48 تیمی شدن جام جهانی آینده صحبت کرده است و این موضوع نویدی است برای تیمهای ضعیف برای تجربه جام جهانی اما اگر روسیه بتواند به فوتبال آسیا ملحق شود میتواند بسیاری از تیمهای آسیایی در منطقه غرب را برای رسیدن به جام جهانی با مشکل روبرو کند. حتی دور از انتظار نیست که فوتبال توسعه یافته در شرق آسیا هم با پیوستن احتمالی روسیه با چالشهایی مواجه شود. از سوی دیگر روسیه امیدوار است که بتواند با همراهی کشورهایی که روابط سیاسی خود با آنها را در آسیا تحکیم بخشیده به نوعی دیگر تحریمهای ورزشی را دور بزند.
با انتشار خبر تصمیم روسیه برای الحاق به فوتبال آسیا کارشناسان معتقدند که هم روسیه و هم ترکیه به دلیل صعود آسانتر از منطقه آسیا ترجیح میدهند که زیر نظر کنفدراسیون فوتبال آسیا کار خود را دنبال کنند. اما عدهای هم مخالف این نظریه میگویند ترکیه و روسیه خاکی در آسیا ندارند و بهتر است قدرتمندتر به جام جهانی آینده چشم داشته باشند و زیر نظر یوفا فعالیت کنند. ترکیه که سالهاست به دنبال پیوستن به اتحادیه اروپا است و تلاش میکند تا کشور خود را به هر شکل به اروپا وصل کند بعید است که فوتبالش را به آسیا واگذار کند. به هر حال سیاستمداران ترک میدانند که به دلیل مهاجرت گسترده ترکها به اروپا و به خصوص آلمان و عضویت بازیکنان این کشور در لیگ های تراز اول قاره سبز میتواند به فوتبال ملی این کشور کمک کند. اما روسیه که میزبانی دوره قبل جام جهانی را بر عهده داشت، زمانی که از شرکت در المپیک و پارالمپیک توکیو 2020 محروم شد و دیگر رویدادهای ورزشی را هم از دست داد، فوتبال را بهترین ابزار برای بازگشت به عرصه رقابتهای ورزشی میداند تا از قبل آن بتواند از بحرانهای سیاسی هم که با آن دست و پنجه نرم میکند خارج شود.
«استیو پرایس» نویسنده مجله «فوربس» درباره پیوستن روسیه به فوتبال آسیا میگوید: «اما چنین اقدامی چندان ساده نخواهد بود، با دلایل بسیار. چرا که آسیا ممکن است مایل به ملحق شدن روسیه نباشد، و دلایل دیگر برای اینکه روسیه ممکن است مایل به پیوستن به آسیا نباشد. جدای از سیاست، دلایل اقتصادی، ورزشی و جغرافیایی نیز وجود دارد که چرا آسیا ممکن است چندان مشتاق به پیوستن روسیه نباشد. استرالیا در سال 2006 از اقیانوسیه به فوتبال آسیا ملحق شد. در آن زمان «محمد بن همام» رییس وقت AFC گفت که استرالیا استانداردهای جهانی فوتبال را دارد و یک قدرت اقتصادی است.»
او به مشکل دیگری هم برای پیوستن روسیه آسیا اشاره می کند: «یکی دیگر از مشکلات بزرگی آسیا است. لیگ قهرمانان آسیا در حال حاضر باید خود را به مناطق شرقی و غربی تقسیم کند و تیمهای برتر هر منطقه در فینال دیدار کنند. حتی در این صورت، مسافت در هر منطقه بسیار بیشتر از آن چیزی است که طرفهای اروپایی برای لیگ قهرمانان باید طی کنند. اضافه شدن بزرگترین کشور جهان به این ترکیب فقط این وضعیت را بدتر میکند، بهویژه که همه بهترین باشگاههای روسیه در دورترین بخشهای این کشور مستقر هستند.»
روسیه احتمالا با پایان جام جهانی این طرح را در کنفدراسیون فوتبال آسیا مطرح میکند تا بلکه بتواند خود را برونرفتی هم برای ورزش کشورش و هم برای سیاست خارجی خود پیدا کند. آنچه که تا این لحظه اتفاق افتاده سکوت فیفا و مسوولان یوفا در قبال این درخواست است. باید تا آخر بازیهای جام جهانی منتظر بود و دید پس از آن چه تصمیمی برای فوتبال روسیه گرفته میشود.