ترامپ با پمپئو هم نمی‌تواند از برجام خارج شود

دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا روز سه‌شنبه در اقدامی توئیتری رکس تیلرسون وزیر امور خارجه آمریکا را برکنار کرد و مایک پومپئو رئیس سیا را جایگزین وی کرد.

رئیس‌جمهوری آمریکا دقایقی پس از کنار گذاشتن وزیر خارجه خود با حضور در جمع خبرنگاران اختلاف در مورد توافق هسته‌ای ایران را از دلایل اصلی خروج تیلرسون از کاخ سفید اعلام کرد.

ترامپ در مورد اختلافاتش با تیلرسون در مورد برجام افزود: ما در مورد مسائل مختلفی با یکدیگر مثل توافق هسته‌ای ایران اختلاف‌نظراتی داشته‌ایم. من اعلام کرده‌ام که این توافق فاجعه‌بار است اما او فکر می‌کرد که این توافق مشکلی ندارد. من قصد داشتم که برجام را لغو یا آن را اصلاح کنم اما او فکر دیگری در این باره داشت. بنا بر این تفکرات ما یکسان نبود اما با وجود پمپئو همه چیز خوب پیش خواهد رفت و تفکرات ما به هم نزدیک است.

همان‌طور که رسانه‌ها و تحلیل‌گران غربی و آمریکایی از دیروز تا کنون بر طبل تندتر شدن فضای سیاست خارجی آمریکا درباره ایران صحبت می‌کنند و امیدها برای ادامه کار برجام را بسیار کمرنگ‌تر اما برخی تحلیل‌گران بر این نظرند، شاید پمپئو با ترامپ در بحث برجام همسوتر باشد اما این به معنای کنار گذاشتن برجام و اجرا نکردن آن به طور یک‌جانبه نیست.

این تحلیل‌گران اولا به زمان‌بندی انتصاب و رای سنا به وزیر خارجه پیشنهادی ترامپ اشاره دارند که حداقل دو ماه زمان می‌برد تا این روند محقق شود جدای از این‌که باید گفت پمپئو در سنا در مقابل دموکرات‌ها کار سختی پیش رو دارد. با توجه به این‌که ترامپ ماه "می" را برای بسیاری از تصمیمات مهم و حساس انتخاب کرده بعید است پمپئو بتواند تا آن موقع به وزارت خارجه وارد شود.

علاوه بر این،‌ سیاست خارجی آمریکا درباره ایران آن‌چیزی نیست که لزوما در دستگاه دیپلماسی طراحی و پیاده شود. جیمز متیس و مک مستر دو عنصر مهم و موثر در طراحی سیاست خارجی آمریکا درباره ایران نه لزوما درباره برجام، هر چند از مخالفان این توافق هستند اما آنها کسانی هستند که بیش از ترامپ به مسایل بین‌المللی و منطقه‌ای و نقش و نفوذ ایران آگاه هستند و دراین رابطه نیز در گذشته کار کرده‌اند. آنها افرادی هستند که احساسات را بر خلاف رییس‌جمهوری آمریکا تا کنون از سیاست خارجی آمریکا درباره ایران دور نگه‌ داشته‌اند.

مک مستر مشاور امنیت ملی آمریکا و جیمز متیس از نظامیان باسابقه آمریکایی هستند که تجربه فعالیت در حوزه افغانستان، خلیج فارس و عراق را دارند.

جیمز متیس وزیر دفاع آمریکا که سکان‌دار اصلی در طراحی‌ها درباره ایران محسوب می شود، هر چند توافق هسته‌ای را ضعیف می‌داند، اما معتقد است هیچ راهی برای عقب نشستن از آن وجود ندارد. او می‌گوید: ما باید بپذیریم که توافق ناکاملی برای کنترل تسلیحات داریم.

ژنرال مک‌مستر نیز کسی است که پس از رسیدن به این منصب برخی از محافظه کاران را از شورای امنیت ملی آمریکا اخراج و نسبت به پاره کردن برجام هشدار داده‌است.

بنا بر این گزارش،‌ سیاست خارجی آمریکا درباره ایران قبل و بعد از انقلاب مبتنی بر عدم جنگ و درگیری با ایران به چندین دلیل استراتژیک بوده است و این دستورالعملی نانوشته میان دو کشور است. از این رو ایده درگیری و تنش میان ایران و آمریکا چه با ترامپ و چه با مایک پمپئو دور از ذهن است.

بسیاری از تحلیل‌گران دلیل بازنشستگی زودهنگام ژنرال مَتیس در دولت اوباما را نیز اصرار و توصیه وی بر درگیری نظامی با جمهوری اسلامی ایران می‌دانند. بنا بر این می‌توان گفت مقامات تندرویی که بر طبل جنگ با ایران بکوبند خیلی دوامی در دولت‌های آمریکا چه دموکرات و چه جمهوری‌خواه ندارند.

بر اساس رفتار ترامپ و سیاست خارجی دولت این کشور درباره ایران، باید گفت که عزل و نصب‌های اخیر بیش از آن‌که تغییر اساسی در روند کار با ایران ایجاد کند، سر و صدا و هیاهو را بالا می‌برد.

شاید فضای تحریم و تشدید فشار سیاسی علیه ایران و برجام افزایش یابد اما به نظر نمی‌آید با توجه به خطرات خروج یک‌جانبه از برجام برای آمریکا که دولتمردان آمریکایی از جمله متیس و مک مستر به آن خوب آگاه هستند و مخالفت هم‌پیمانان اروپایی‌شان،‌ این مساله محقق شود. با این حال آمریکا به این سمت خواهد رفت که هزینه ماندن در برجام را نه برای خود که برای ایران و اروپایی‌ها بیش از پیش افزایش دهد.