پشت پرده مخالفت ها با FATF به روایت رئیس دفتر حسن روحانی

حل مسئله FATF محوری ترین وعده اقتصادی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست جمهوری بود. وعده ای که به نظر می رسد توسط رئیس جمهور فراموش نشده و حالا در کمتر از ۶ ماه از گذشت عمر دولت نشان داده که بر روی حرف خود ایستاده، از نامه به مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره FATF تا ماموریت به وزیر اقتصاد برای حل این مسئله.

البته که این تحرکات پزشکیان برای حل FATF واکنش های مخالفین را هم به همراه داشته و دارد. همین چند وقت پیش بود که قاسم روانبخش، نماینده جبهه پایداری در قم که حامی جلیلی در انتخابات ریاست جمهوری بود، صراحتاً اعلام کرده که پالرمو و CFT مورد قبول قرار نمی گیرند.

اما در مورد تلاش های پزشکیان برای به سرانجام رساندن FATF این سوال مطرح می شود که آیا او در این زمینه به عقوبت دولت های قبلی دچار خواهد شد و مخالفان سنگ اندازی ها را کلید می زنند؟ محمود واعظی، رئیس دفتر دولت روحانی، به حل و فصل این پرونده خوش بین است و می گوید؛«پزشکیان از پشتوانه کافی برای برداشتن گام جدی برای تصویب FATF برخوردار است»

البته او به مخالفت ها در این قضیه و مخصوصا سعید جلیلی که پرچمدار مخالفت با FATF است هم اشاره می کند و خاطرنشان می کند کلا برداشت او از مسائل با برداشت سایر مسئولان متفاوت است، هر چند که بررسی و اقدامات برای اجرای FATF هم با امضای خود جلیلی کلی زده شد.

در ادامه گفتگو با محمود واعظی، رئیس دفتر دولت دوازدهم را می خوانید:

***

آقای واعظی! معاون حقوقی رئیس جمهور به تازگی از پیگیری های وزیر اقتصاد برای تصویب CFT و پالرمو خبر داده اما برخی چهره های تندرو و مخالف FATF نیز به صراحت از مخالفت با این لوایح گفته اند، با وجود پیگیری های دولت تا چه اندازه امکان دارد  FATF تصویب شود؟

در برهه کنونی و مطابق قانون اساسی تصویب FATF در اختیار مجمع تشخیص مصلحت نظام است. با توجه به اینکه لوایح در دولت مصوب شد و به مجلس شورای اسلامی ارسال و اصلاحات  در قوه مقننه صورت گرفت، و همچنین شورای نگهبان نظرات خود را نیز داد، نتیجتا لوایح نهایی به مجمع تشخیص مصلحت نظام جهت طی مراحل قانونی ارسال شده است.

نکته دیگر اینکه بررسی و اقدام اولیه FATF در زمان دولت آقای احمدی نژاد شروع شد و آقای جلیلی که دبیر شورای عالی امنیت ملی بود نیز نقش داشت.

*یعنی آقای جلیلی استارت FATF را زد؟

بله، نامه از دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی با امضای آقای جلیلی در موضوع FATF ارسال شده است. در حال حاضر ۲ الی ۳  کشور در دنیا هستند که همانند ما در لیست سیاه قرار دارند البته تعداد کمی از کشورها هم در لیست خاکستری و سایرین نیز براساس چهارچوب مجموعه گروه ویژه اقدام مالی فعالیت می کنند.

بنابراین مخالفین پیوستن به FATF ابتدا روشن کنند که عادی سازی روابط بانکی و مالی ایران با سایر کشورهای جهان را الزامی و منطقی و در راستای تقویت منافع ملی می دانند یا خیر؟ آیا ایران نیازمند صادرات مزیتی بدون محدودیت و تعامل پایدار بانکی با دنیا هست یا خیر؟

از همه مهم تر جملگی مقامات کشور در دولت های مختلف با پولشویی مخالفت کرده اند، به این ترتیب که در دولت روحانی، شهید رئیسی و دولت فعلی ، وزیر اقتصاد، رئیس کل بانک مرکزی و مسئولین ذیربط با پولشویی در داخل ایران صراحتا مخالفت کرده اند . فلذا ساز و کار FATF کاربرد داخلی برای مبارزه با پولشویی نیز دارد. 

مسئله پولشویی در کشور به اندازه ای اهمیت پیدا کرده که بانک مرکزی انواع و اقسام ساز و کارها برای جلوگیری از پولشویی را لحاظ کرده است. بنابراین اگر به دنبال روابط عادی، سالم و کم هزینه با دنیا هستیم ضروری است از مزایای مختلف FATF بهره مند شویم. این سازوکار فقط در ارتباط با مسئله FATF و روابط مالی با دنیا نیست بلکه در بقیه تعاملات جهانی از سازوکارهای مصوب استفاده می شود. به عنوان نمونه در گمرک ایران انواع و اقسام ساز و کارهای بین المللی وجود دارد که همه گمرک های دنیا نیز آنها را رعایت می کنند.

در دورانی که وزیر ارتباطات بودم در حوزه مخابرات و ict انواع و اقسام ساز و کارهای استاندارد که در سازمان های بین المللی تصویب می شدند وجود داشت، فلذا از دولت و مجلس تایید می گرفتیم و به آن ملحق می شدیم. در نتیجه در همه وزارتخانه ها این نوع اقدامات مرسوم است.

در حال حاضر رییس جمهور نهم در راستای گشایش و تحول اقتصادی دو قول حائز اهمیت به مردم داده است. اول اینکه وعده داد ایران را از لیست سیاه FATF خارج و روابط بانکی را با دنیا عادی کند و دوم اینکه تلاش کند که تحریم ها به بهترین شکل رفع شوند. اینکه در ماجرای FATF برخی گروکشی می کنند و می گویند اول تحریم ها را بردارید،  راهبرد موثر و رو به جلو نیست.

هر کدام از موانع اقتصادی را بتوانیم رفع کنیم، گشایشی برای اقتصاد کشور به وجود آورده ایم. اگر تحریم برداشته شود، اما همچنان ذیل لیست سیاه طبقه بندی شویم، باید ۶ ماه تا یک سال صبر کنیم که وفق طی تشریفات از این لیست خارج شویم و این یعنی کشور را برای مدت زیادی معطل کردیم.

ولی چنانچه موضوع FATF مرتفع شود به محض اینکه تحریم ها برداشته شوند، روابط عادی و بدون محدودیت با دنیا خواهیم داشت. به نظر می رسد کسانی که با FATF مخالفت می کنند یا از جزئیات متون این لوایح مطلع نیستند و صرفا براساس شنیده ها مخالفت می کنند یا در بدبینانه ترین حالت برخی از آنها با دلال ها و صراف هایی که اعتبارات ارزی از طریق آنها مبادله می شود، مرتبط اند.

متاسفانه در این مدل تبادل اعتبار ارزی ،تجار درصد بالایی بالاسری می پردازند، که نهایتا معیشت مردم تضییع می شود. لذا بهانه هایی که در مورد  مخالفت با FATF مطرح می شود و در قالب یکی از دو حالت فوق الذکز تعریف می شود.

از این روست که در هیچ برهه ای مقام معظم رهبری، دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی و مقامات عالی و ذیربط کشور وفق اصل حفظ و بسط منافع ملی با دو لایحه مورد نظر مخالفت نکردند. زیرا تصویب لوایح ، اقدامی است که راه را برای بهره برداری از مزایای FATF فراهم می کند.

*با توجه به خبرهایی که توسط اطرافیان جلیلی منتشر می شود، به نظر می رسد او بر روی برنامه های پزشکیان تمرکز کرده، کما اینکه قبل از رأی اعتماد به وزرای پیشنهادی و همچنین بررسی لایحه بودجه با تعدادی از نمایندگان جلسه برگزار کرده است. با توجه به تمرکز جلیلی بر روی برنامه های دولت چهاردهم، به نظر شما طیف نزدیک به او تا چه اندازه می تواند فضا را بر علیه FATF کند؟

 طیف تندرو ، اقلیتی هستند که باید قبول کنند حسب اراده  مردم شکست خورده اند. در اکثر کشور ها نامزدی که در انتخابات شکست می خورد، سریعا اشتباهات خود را آسیب شناسی و اصلاح می کند. اما این گروه می خواهد ۴ سال  بر سیاست های غیر کارشناسی  غلطی که داشتند، اصرار ورزند.

چوب لای چرخ دولت گذاشتن امر ملی نیست و کاملا در خلاف وفاق است. در حقیقت اینکه فرد شکست خورده بخواهد به واسطه سلسله اقدامات سلبی و کارشکنی ها در بخش های دیوانی و خصوصی، دولت منتخب مستقر درگیر مسائل جزئی و حاشیه ای شود و نهایتا موفق نشود که  به مردم بگویند شما اشتباه رأی دادید، جرم بزرگ و غیر قابل بخششی است.

متاسفانه جنگ فرسایشی در غزه و لبنان منجر شد که دولت چهاردهم از زمان استقرار تا کنون در اجرای برنامه ها و اهدافی که دارد به صورت کامل توفیق نیابد. چراکه همواره مشکلات اقتصادی و مسائل امنیتی جنگ غزه و بالاخص تداوم تحریم ها بر روی افزایش  نرخ ارز و گرانی ها تاثیرگذار است و طبیعی است که دولت باید به هر طریق کارشناسی و منطقی جلوی این اقدامات را بگیرد.

فکر می کنم این طیف گروه گرا در تدارک فضاسازی مخربی هستند که وقتی FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام مجدداً به بحث و بررسی گذاشته شد، براساس روال کارشناسی و منطقی پیش نرود. اما با توجه به حضور اعضای عاقل و فهیم در مجمع تشخیص مصلحت نظام و توجه به شرایط کشور ، بعید است روند بررسی لوایح تحت تاثیر این قبیل فضاسازی های  مخرب قرار گیرد و ضروری است تصمیمی که در راستای منافع و توسعه کشور است، اتخاذ شود.

*بنابراین شما فکر می کنید نظر حاکمیت هم درباره پذیرش FATF مثبت است؟

در این موقعیت که رییس جمهور  از وفاق می گوید و در این راستا قدم بر می دارد ، قطعا نمی خواهد در حاکمیت شکاف و گسل ایجاد کند، بلکه نهایت همت و تلاش خود را می گمارد تا اقدامات مهم و تصمیمات بزرگی که برای مدیریت کشور  ضروری است را در جلسه سران ۳ قوه مطرح کند و اگر لازم بداند با سایر مقامات هم مشورت خواهد کرد.

در نتیجه احساس می کنم وفاقی که مد نظر دکتر پزشکیان است و از آن می گوید در راستای ایجاد هماهنگی موثر در حاکمیت است. وجه دیگر و البته بسیار مهم آن هم این است که رضایت مردم را جلب کند و پایگاه اجتماعی نظام را بسط دهد که این امر مستلزم رفع عاجل تحریم ها و موانع FATF است.

*البته مرحوم رئیسی هم دنبال تصویب FATF  بود و به دلیل همین فضاسازی ها از پیگیری آن منصرف شد اما شما می گویید فضاسازی ها نمی توانند مانعی بر سر راه پزشکیان برای تصویب FATF شوند.

پزشکیان به مردم تعهد داده است و همواره می گوید آنچه به مردم قول داده ام را دنبال کرده و تا آنجا که بتوانم انجام خواهم داد. از این روی شاهد این هستیم که سران سه قوه همکاری و تعامل سازنده و بسیار نزدیکی با یکدیگر دارند که اقدام مبارکی است و می تواند بسیاری از گره ها و مشکلات کشور را حل کند.

از طرف دیگر امتیاز مهمی که دولت چهاردهم از ابتدا داشته، حمایت رهبری است.  از این رو به نظر می رسد که پزشکیان از پشتوانه کافی برای برداشتن گام جدی در راستای تصویب FATF وفق همراهی مجمع تشخیص مصلحت نظام برخوردار است.

*شما مخالفین FATF را به دو دسته تقسیم کردید، افرادی که از مفاد آن اطلاع ندارند و افرادی که سودی از این قضیه می برند، به نظر شما جلیلی در کدام گروه قرار دارد؟

نمی توانم بگویم آقای جلیلی از مفاد FATF اطلاع ندارد. به کلی برداشت ایشان از مسائل متفاوت است و نه تنها در مورد FATF  بلکه در مورد سایر مسائل هم برداشت آقای جلیلی با بسیاری از مسئولین  و صاحبنظران مغایر است.

به صورت کلی در مورد لزوم تصویبFATF  باید گفت که آیا اکثر کشورهای جهان که عضو FATF هستند و با آن همکاری می کنند دنبال منافع خودشان نیستند؟ هر کشوری دنبال منافع و مصالح خودش است. مگر می شود همه کشورهای دنیا وابسته باشند؟