فشار فزاینده بر تولیدکنندگان داخلی؛ نگاهی به واقعیت‌های بازار لاستیک

در ماه‌های اخیر صنعت تایر ایران درگیر چرخه‌ای از تصمیم‌های متناقض ارزی و سیاست‌های وارداتی شده که نتیجه‌اش فشار فزاینده بر تولیدکنندگان داخلی و ایجاد نوعی تعادل مصنوعی در بازار بوده است. اگرچه در ظاهر بازار لاستیک در مردادماه متعادل توصیف می‌شد، اما این تعادل نه از محل افزایش تولید داخلی، بلکه به‌واسطه حجم بالای واردات و تخصیص گسترده ارز به واردکنندگان شکل گرفته بود.

محمدرضا گنجی، رئیس انجمن زنجیره ارزش تایر، در گفت‌‌وگو رادیویی در مرداد گفت در حالی که ظرفیت تولید سالانه کشور به حدود ۳۰۰ هزار تن می‌رسد و بیش از ۷۰ درصد نیاز داخلی از این مسیر تأمین می‌شود، دولت تنها ۲۷۰ میلیون دلار ارز به تولیدکنندگان اختصاص داده است. این در حالی است که برای واردات تنها ۳۰ درصد از نیاز کشور، رقمی حدود یک میلیارد دلار ارز تخصیص یافته؛ تفاوتی که نشان می‌دهد سیاست ارزی به سود واردات و به زیان تولید داخلی تنظیم شده است.

در نتیجه این شرایط، حجم بالای لاستیک خارجی با تسهیلات فروش اعتباری وارد بازار شده و فضای رقابت را به نفع واردکنندگان تغییر داده است. شرکت‌های تولیدکننده داخلی در چنین وضعی با هزینه‌های بالا و نقدینگی محدود مواجه‌اند و توان فعالیت با ظرفیت کامل خود را ندارند. همین مسأله موجب شد تا انجمن تولیدکنندگان تایر تصمیم به کاهش ۲۵ درصدی تولید بگیرد؛ تصمیمی که بیش از هر چیز نشان‌دهنده فشار سنگین بر صنعت داخلی است.

قیمت لاستیک افزایش می‌یابد!

در ادامه این روند، در ماه جاری نیز نشانه‌های تازه‌ای از تشدید بحران دیده می‌شود. همانطور که محمدرضا گنجی، رئیس انجمن زنجیره ارزش تایر به تسنیم گفته است، تولیدکنندگان برای دریافت ارز از بانک مرکزی ماه‌ها در انتظار می‌مانند و در نهایت، ارزی با نرخ حدود ۷۰ هزار تومان به آنها تخصیص می‌یابد. این در حالی است که در بازار آزاد، مواد اولیه با نرخ دلاری معادل حدود ۱۱۰ هزار تومان عرضه می‌شود. چنین اختلافی میان نرخ رسمی و آزاد باعث افزایش چشمگیر هزینه تولید شده و بسیاری از کارخانه‌ها را در آستانه زیان قرار داده است.

به‌منظور جلوگیری از زیان بیشتر و جبران بخشی از هزینه‌ها، انجمن زنجیره ارزش تایر از دولت درخواست کرده تا با افزایش ۱۰ درصدی قیمت تایر موافقت کند. با این حال، کارشناسان معتقدند که ریشه بحران در سیاست‌های ناهماهنگ ارزی و وارداتی است؛ سیاست‌هایی که با تضعیف تولید داخلی، عملاً به سود واردکنندگان تمام شده و بازار را در معرض ناپایداری تازه‌ای قرار داده است.

با توجه به ادامه این روند گفتنی است که در چند وقت آتی احتمال افزایش قیمت لاستیک بالاست، چنانچه این معضلات ادامه یابد میزان تولید و کیفیت محصولات نیز کاهش پیدا می‌کند.