سناریوهای مختلف ایران برای برگشت‌پذیری/توان غنی‌سازی ۲۰ درصدی ظرف چهار روز

در ادامه، این پرسش مطرح شد که «ایران با آمریکا وارد مذاکره شده است و محدودیت‌هایی را پذیرفته تا امتیازهایی را بگیرد و این یک اصل بود چون ما به دنبال اهداف و امتیازهایی هستیم ولی روندی آمریکا طی می‌کند این تصور را ایجاد می‌کند که دیگر نفع ایران از برجام تداوم نخواهد داشت. پاسخ ایران در صورت ادامه این مسیر از سوی آمریکایی‌ها چه خواهد بود؟» که صالحی در پاسخ گفت: هیات نظارت بر برجام به طور دائم از طریق وزارت امور خارجه رفتار طرف مقابل را رصد می‌کند.

وی ادامه داد: این هیأت هر از چندگاهی جلسه‌ای را تشکیل داده تا از اتفاقاتی که افتاده و مواضعی که گرفته شده است ارزیابی‌های لازم را ارائه کند و همچنین متناسب با این موارد تصمیمات لازم را اتخاذ می‌کند. بنابراین ما سناریوهای مختلفی را در ارتباط با برگشت‌پذیری پیش‌بینی کرده‌ایم. این سناریوها متعدد هستند زیرا باید ببینیم طرف مقابل چه قدمی را برمی‌دارد و چه اقدامی می‌کند، ما هم متناسب با آن عمل خواهیم کرد. البته تصمیمات دیگر در حد سازمان انرژی اتمی نیست بلکه تصمیمات در حد هیات نظارت بر برجام و مسئولان ارشد نظام است و آنها پس از آنکه ارزیابی و تحلیل کردند، قطعا تصمیم مقتضی در زمان مناسب خواهند گرفت.

در فوردو می‌توانیم ظرف چهار روز به تولید ۲۰ درصد برسیم

رئیس سازمان انرژی اتمی با اشاره به برنامه‌های ایران درخصوص کنار گذاشتن برجام از سوی آمریکا گفت: ما می‌توانیم همین‌قدر اطمینان بدهیم که این آمادگی در ابعاد مختلف وجود دارد؛ مثلا من گفته‌ام که در فوردو که دوستان به مزاح می‌گویند که آنجا یک زمین فوتبال و بسکتبال شده است، می‌توانیم تولید ۲۰ درصد را آغاز کنیم. در نطنز پنج هزار و ۶۰ ماشین کار می‌کند و در فوردو ما در عرض چهار روز می‌توانیم دو زنجیره را که حدود ۳۲۰ ماشین می‌شود سریعاً به کار بیندازیم و در عرض یک الی دو هفته دو زنجیره دیگر را به آن اضافه کرده و ۲۰ درصد را تولید کنیم.

صالحی تاکید کرد: خود فوردو یک پیام دارد و طرف مقابل می‌فهمد که معنی آن چیست. از نظر فنی چهار روز پیام دارد و آنها می‌فهمند که معنی‌اش چیست. البته ابعاد آن قابل بیان نیست، اینها بلوف نیست ما امیدواریم این پیام را بگیرد و تصورش این نباشد که اینها یک بلوف است و بعد خودشان و دیگران را به زحمت نیندازند. امیدواریم که برجام از استحکام لازم برخوردار باشد.

معاون رئیس‌جمهور در پاسخ به سوال دیگری در رابطه با اینکه شما گفتید که برجام نقض شده است؛ این تفاوت همان نقض فاحش و غیرفاحش است که ما هنوز اقدام متقابل را صورت نداده‌ایم؟ خاطرنشان کرد: بله این نقض فاحش تشخیصش به عهده یک فرد نیست و نیاز به رصد و تحلیل دقیق دارد. یک بحث حقوقی است. بحث آسانی نیست که ما همه رفتارها را به صورت یکباره مورد تعیین و تکلیف قرار دهیم. باید افرادی که متولی هستند همچنین هیات نظارت بر برجام نهایتاً نظر نهایی را درخصوص این موضوع بدهند.

حدود شش هزار سانتریفیوژ داریم

وی در پاسخ به پرسشی درباره رآکتور آب سنگین اراک نیز گفت: رآکتور آب سنگین در حال حاضر خوب جلو می‌رود. رآکتور آب سنگین در برجام یک استثنا است، تنها استثنایی که اگر برجام به هم بخورد و همه چیز به حالت سابق بازگردد طبق مصوبه ۲۲۳۱ رآکتور آب سنگین اراک کار خود را با همکاری کارگروهی که تعیین شده است، پیش می‌برد. رآکتور اراک به هم نخواهد خورد و کار خود را پیش خواهد برد.

رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به اینکه بازگشت‌پذیری ما درخصوص سانتریفیوژها به چه صورت خواهد بود و آیا امکان دارد تعداد آنها را اعلام کنید؟ اظهار کرد: در حال حاضر ما حدود شش هزار سانتریفیوژ داریم ولی اجازه بدهید که خیلی وارد جزئیات نشویم. طرف مقابل خودش می‌فهمد.

درخصوص رآکتور اراک عقب نیستیم بلکه تا حدی جلو هم هستیم

صالحی در رابطه با اینکه بازطراحی رآکتور آب سنگین اراک در چه مرحله‌ای است؟ گفت: خوشبختانه رآکتور آب سنگین اراک بعد از اینکه برجام عملیاتی شد طراحی مفهومی آن را انجام داده و به تایید کارگروه رسید. متولی کار ما هستیم و یکی از خواسته‌های ما این بود که طراحی، محاسبات و غیره توسط خودمان انجام شود. این کارگروه که متشکل از چین و آمریکا است مسائل را از نظر فنی و تکنیکی بررسی کرده و مشکلات را به ما اعلام می‌کند. آنها مهر تایید را می‌زنند که نوعی سرتیفیکیشن کار علمی است. طراحی مفهومی در حال حاضر تایید شده، طراحی پایه تمام و ارسال شده است. چینی‌ها هم مهر تاییدشان را زدند اما الان کارشناسان ما نظرات چینی‌ها را مرور می‌کنند این هم تمام شده است و ما در حال حاضر وارد طراحی جزئیات شده‌ایم یعنی ما درخصوص رآکتور اراک نه‌تنها عقب نیستیم بلکه از نظر زمانی تا حدی جلو هم هستیم.

وی ادامه داد: به امید خدا بازطراحی رآکتور آب سنگین اراک به خوبی پیش می‌رود. درخصوص بحث سوخت رآکتور هم مذاکرات خوبی انجام شده است. رآکتور آب سنگین اراک مدرن با کارایی بسیار بالا نسبت به طراحی سابقش خواهد شد و به امید خدا کارها به نحو احسن جلو می‌رود و نسبت به برنامه‌ریزی‌مان هم جلو هستیم و یک شرکت عظیمی نزدیک به ۹۰۰ مهندس در حال حاضر شبانه‌روز کار می‌کنند و برنامه رآکتور اراک را به زیبایی جلو می‌برند. به امید خدا اگر تا ۴ سال آینده این طرح تکمیل و رآکتور راه‌اندازی شود دستاورد بزرگی برای ایران خواهد بود زیرا طراحی‌ای را انجام داده است که مورد تایید مراجع بین‌المللی بوده و دارای تایید و استاندارد بین‌المللی است که می‌تواند بعدا وارد عرصه ارائه، پیشنهاد ساخت رآکتور تحقیقاتی به کشورهای دیگر باشیم.

چرا آب سنگین ایران در عمان نگهداری می‌شود؟

رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به اینکه آیا آب سنگین تولید شده ایران در عمان نگهداری می‌شود؟ افزود: الان ما حدود ۲۰ تن آب سنگین در عمان داریم. بنابر درخواست خرید چند شرکت اروپایی که اخیرا از سوی آمریکایی‌ها تحت فشار قرار گرفته بودند (همه این موارد در برجام آمده است که نباید کاری کنند که برجام را تضعیف کنند یکی از کارها همین است) این شرکت‌ها قبلا نامه نوشتند که ما آب سنگین می‌خواهیم ولی وقتی که کارها و اقدامات لازم در این خصوص انجام شد دیدیم که کمی با سستی در این زمینه عمل می‌کنند.

وی در پاسخ به این سوال که چرا آب سنگین ما در عمان نگهداری می‌شود؟ تصریح کرد: حدود ۲۰ تن آب سنگین در عمان نگهداری می‌کنیم که متعلق به ایران است مثل یک بندر آزاد سوله‌ای را گرفته‌ایم. اوایلی که قرار بود برجام عملیاتی شود آمریکایی‌ها و روس‌ها اعلام کرده بودند که می‌خواهند از ایران آب سنگین بخرند. فکر می‌کنم که میزان خرید آنها حدود ۳۰ و ۴۰ تن بود. آمریکایی‌ها اصرار داشتند که این آب سنگین را از امارات تحویل بگیرند. ما قبول نکردیم. عمان را پیشنهاد کردیم و آب سنگین را از این کشور به آمریکایی‌ها تحویل دادیم.

رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این سوال که میزان آب سنگینی که در عمان وجود دارد سفارش آمریکایی‌ها است که تحویل نگرفته‌اند یا روس‌ها؟ نیز گفت: قرار بود چند شرکت اروپایی از این آب سنگین بخرند که البته میزان آن بیش از آن چیزی است که امروز در عمان داریم. ما آب سنگین را در عمان آماده کرده بودیم. همچنان در این خصوص در حال مذاکره هستیم. آنها گاهی سست و گاهی جدی هستند. این یکی از مواردی است که آمریکایی‌ها باید مواظب باشند که به تفصیر خودشان خیلی مغرور نشوند. مساله آب سنگین در برجام خیلی واضح نوشته شده است.

توضیحات صالحی درباره پروژه «ایتر»

معاون رئیس‌جمهور در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به این پرسش که درخصوص «ایتر» و اینکه قرار بود پس از توافق هسته‌ای ایران به عضویت پروژه گداخت هسته‌ای دربیاید، فروردین‌ماه شما گفتید که ایران ابتدا به عنوان عضو وابسته به عضویت پروژه گداخت درمی‌آید و بعد از پنج سال هم به عنوان عضو پیوسته. در حال حاضر در چه مرحله‌ای هستیم؟ توضیح داد: بعد از عملیاتی شدن برجام اولین اقدامی که انجام دادیم در رابطه با ایتر بود. به اتفاق آقای ستاری معاون علمی رئیس‌جمهور بازدیدی از آنجا داشتیم. پس از آن مسئولان ایتر به ایران آمدند و تفاهم‌نامه اولیه‌ای نوشته شد و قرار شد که ما اگر عضو کامل باشیم حدود ۱۴۰ الی ۱۵۰ میلیون دلار حق عضویت ما در سال بود که رقم بالایی برای ما محسوب می‌شود. ما هنوز آمادگی آن را نداشته‌ایم که در این سطح وسیع تعامل علمی و فنی داشته باشیم.

صالحی ادامه داد: بنابراین گفتیم که ابتدا می‌خواهیم به عنوان عضو وابسته عمل کنیم که حدود ۱۰ میلیون دلار پرداختی ما خواهد بود که بخشی از این ۱۰ میلیون دلار هزینه بورسیه‌های کارشناسان ما می‌شود که بخواهند در آنجا دوره ببینند. همچنین بخش دیگری از این مبلغ هزینه ساخت تجهیزاتی است که آنها سفارش داده تا در ایران بسازیم. ما مسیر را می‌رفتیم ولی بعد از آمدن ترامپ متاسفانه این روند ادامه نیافت زیرا لازم بود که بین اعضای آن اجماع انجام شود. در حال حاضر آمریکایی‌ها موافق نیستند.

وی در رابطه با اینکه آیا عدم موافقت آمریکایی‌ها برای حضور ایران در ایتر را می‌توان نقض برجام دانست یا خیر؟ گفت: بالاخره این هم جزو ۲۷ بندی است که واقعا به برجام خدشه وارد می‌کند.

آخرین وضعیت فاز ۲ نیروگاه اتمی بوشهر

رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به اینکه رئیس‌جمهور روسیه به ایران سفر کرد و ما ظرف چند روز گذشته شاهد کلنگ‌زنی فاز ۲ نیروگاه اتمی بوشهر بودیم که ظاهراً مثل فاز یک قرار است هزار مگاواتی باشد. آیا طبق زمان‌بندی پیش‌بینی شده جلو می‌رویم و آیا طبق تعهد شرکت روس‌اتم تا هفت سال آینده این پروژه به اتمام می‌رسد؟ تصریح کرد: کلنگ‌زنی در شهریور سال ۹۵ انجام شد؛ زمانی که رئیس انرژی اتمی آنها آقای کرینکو بود. او از مشاورین ارشد آقای پوتین است. پس در شهریور ۹۵ کار را آغاز کردیم. اولین پیش پرداخت خود را هم در دسامبر ۲۰۱۶ پرداخت کردیم که حدود ۱۸۵ میلیون یورو بود. البته دقیقا یادم نمی‌آید که مبلغ به دلار بود یا یورو. پس الان یک سال است که کار شروع شده اما جایی که ما کلنگ‌زنی را انجام دادیم محوطه وسیعی بود که سوله‌ها و ساختمان‌های متعددی در آنجا وجود داشت.

صالحی ادامه داد: ما باید بسیاری از این سوله‌ها را جابه‌جا می‌کردیم. ۱۳۶ ساختمان و سوله در آنجا قرار داشت که جابه‌جا شدند. بسیاری از ساختمان‌ها تخریب شدند و آنجا در این یکسال تصحیح شد. تمامی امور کارشناسی و زمین‌شناسی انجام شد ضمن اینکه طراحی خود نیروگاه هم در روسیه شروع شده است. این عملیات گودبرداری است که انجام شده است و زمین تحویل روس‌اتم داده شده است. امیدوار هستیم که طبق برنامه واحد اول هشت سال طول بکشد و واحد بعدی هم دو سال بعد از آن به نتیجه خواهد رسید، پیش برویم. هر کدام از این نیروگاه‌ها ۱۰۵۰ مگاوات هستند و امیدواریم که بتوانیم در سال میزان زیادی آب شیرین کنیم البته با وزارت نیرو در حال رایزنی هستیم زیرا کسی باید تضمین‌کننده خرید آب شیرین باشد.

بعد از برجام کشورهای مختلف پیشنهادهایی برای ساخت نیروگاه به ما داده‌اند

وی در پاسخ به این سوال که درخصوص ساخت نیروگاه‌های بعدی باز هم با روس‌ها همکاری خواهید کرد؟ خاطرنشان کرد: خوشبختانه بعد از برجام پیشنهادهای مختلفی از کشورهای مختلف به ما داده شده است که از نظر تامین مالی هم شرایط خوبی دارند. خود روس‌ها هم برای ساخت نیروگاه‌های بعدی شرایط خوبی را از نظر مالی پیشنهاد کرده‌اند. چینی‌ها هم پیشنهادهای خوبی ارائه کرده‌اند در مجموع به اندازه حجم‌مان باید پذیرای کار باشیم. اگر به یکباره نیروگاه‌های بسیاری در کشور ایجاد کنیم شاید خیلی منطقی نباشد. زیرا نیروی عظیمی را می‌خواهد.

رئیس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: ما مثل کشورهای همسایه نیستیم که نیروگاه هسته‌ای بخریم و برای همه چیز، کلید در دست باشد. یعنی برای آنها همه چیز را مثل یک باطری بگذارند، اداره کرده و بعد باطری را ببرند. ما در ساخت نیروگاه‌ها و تجهیزات آن سهیم خواهیم بود و بخش عمده‌ای از ساختمان‌ها را هم خودمان می‌سازیم. فقط تحت اِشراف و نظارت پیمانکار اصلی یعنی روس‌اتم است.

فرصت‌ها و چالش‌های ایران برای تولید ۲۰ هزار مگاوات برق از طریق نیروگاه‌های اتمی

 معاون رئیس‌جمهور در پاسخ به این پرسش مجری که اعلام شده است هدف جمهوری اسلامی ایران تولید ۲۰ هزار مگاوات برق از طریق نیروگاه‌های اتمی است. چه برنامه‌ریزی‌ انجام شده است که این هدف راهبردی محقق شود؟ افزود: ما یک اصلی در بحث انرژی داریم به نام اختلاط انرژی که می‌گوید یک کشور نباید تمام انرژی خود را از یک طریق تامین کند. مثلا به تولید انرژی از طریق آب یا باد اکتفا کند بلکه باید این انرژی را از طریق بخش‌های مختلف تامین کند. مثلا ایران نباید به دلیل آنکه نفت و گاز دارد همه انرژی خود را از طریق نفت و گاز تامین کند بلکه باید از طریق منابع مختلف مثل انرژی‌های تجدیدپذیر نیاز خود را برآورده سازد.

وی ادامه داد: اینکه چقدر انرژی هسته‌ای می‌تواند در کل سبد انرژی کشور سهم داشته باشد احتیاج به محاسبات پیچیده و دقیقی دارد و برنامه‌های خاصی در این خصوص نوشته شده است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم در این خصوص کمک می‌کند. هر کشوری تعیین می‌کند که چقدر انرژی هسته‌ای یا انرژی دیگری داشته باشد. این محاسبات مرتب در حال بررسی است.

صالحی با بیان اینکه مجلس شورای اسلامی توصیه‌ای کرده که ایران باید به سمت تولید ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای برود و زیرساخت سیکل سوخت این میزان را هم ایجاد کند، گفت: مقام معظم رهبری هم یک ماه پیش به رقم ۲۰ هزار مگاوات اشاره کردند که این رقم یک هدف بلندمدت است زیرا سرمایه عظیمی می‌خواهد. اگر هر رآکتور را ۵ میلیارد دلار در نظر بگیرید ۲۰ هزار مگاوات می‌شود ۱۰۰ میلیارد دلار که هزینه عظیمی است. هر نیروگاه هسته‌ای ۱۰۰۰ مگاوات در مقایسه با یک نیروگاه ۱۰۰۰ مگاواتی فسیلی که با نفت کار کند، نیروگاه هسته‌ای ۱۱ میلیون بشکه نفت صرفه‌جویی می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: یعنی اگر به جای نیروگاه هسته‌ای نیروگاه فسیلی می‌گذاشتیم مجبور بودیم ۱۱ میلیون بشکه معادل نفت خام در آن نفت بریزیم یا شش میلیون متر مکعب گاز به آن تزریق کنیم که رقم بالایی است.

رئیس سازمان انرژی اتمی ادامه داد: درست است یک رآکتور ۵ میلیارد دلار هزینه دارد اما در عرض ۱۰ سال می‌تواند بازگشت سرمایه داشته باشد. عمر نیروگاه‌ها حدود ۶۰ سال است. البته در حال حاضر در حال بررسی‌هایی هستند که عمر این نیروگاه‌ها به صدسال ارتقاء می‌دهند. یعنی ۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری می‌کنید اما صد سال از آن بهره‌برداری می‌کنید.

وی تاکید کرد: نیروگاه‌های هسته‌ای جلوی هفت میلیون تن آلاینده‌ای که نیروگاه فسیلی تولید می‌کند را خواهد گرفت.