سردرگمی برای حل ورشکستگی آب
چندی پیش محمد مجابی - رئیس کمیته محیط زیست مجمع تشخیص مصلحت نظام - اعلام کرد که میزان آبهای سطحی ایران طی پنج سال گذشته به زیر ۱۰۰ میلیاردمترمکعب رسیده است. او این وضعیت را ناشی از کمبود بارشها دانست و در گفتوگویی تاکید کرد: متوسط بارندگی ایران طی ۵۰ سال گذشته از ۲۵۰ میلیمتر به ۲۰۵ میلیمتر کاهش یافته است همچنین متوسط دما طی ۱۵ سال گذشته ۱.۱ درجه سلسیوس بیشتر شده است.
مقام اول ایران در مصرف آبهای تجدیدپذیر
جالب این است که طی سه سال گذشته با وجود آگاهی به مشکل کمبود آب، مسیر گذشته طی شده است و از ۸۶ درصد مصرف آبهای تجدیدپذیر به ۱۱۰ درصد رسیدهایم. این موضوع را کلانتری طی چند ماه گذشته، یعنی دقیقا در بازهای که به عنوان رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور انتخاب شده است؛ اعلام کرده است.
به گفته او این کار به معنای خودکشی است.
خشکسالیهای درازمدت بلای جان ایران
بیتوجهی به شرایط اقلیمی ایران؛ مهمترین دلیل پیشامد بحران آب
وضعیت وخیم آبی ایران را رئیس سازمان هواشناسی هم تایید میکند و با اشاره به اینکه در ۱۱ سال گذشته بارشهای کشور به بالای نرمال نرسیده است، به ایسنا میگوید: کمبود بارش پیدرپی و افزایش ۱.۵ درجهای دمای ایران پیامدهای روشن تغییر اقلیم است که بحران آب ایران را تشدید کرده است البته بخشی از بحران آب، ریشه در توسعه ناپایدار دارد که بیش از حد توان اقلیم منطقه بارگذاری شده است.
داود پرهیزکار که بیتوجهی به شرایط اقلیمی ایران را مهمترین دلیل پیشامد بحران آب در ایران میداند، تاکید میکند که به جای مقابله یا مبارزه با اقلیم ایران، باید با آن سازگار شویم. باید قیول کنیم که ایران یک کشور کمآب است و در منطقهای خشک و نیمه خشک قرار گرفته است.
استادان دانشگاه هم بحران آب ایران را قطعی میدانند. در همین زمینه علی مریدی - کارشناس مدیریت منابع آب و استاد دانشگاه شهید بهشتی - در گفتوگویی تاکید میکند که بحران آب در ایران قطعی است و این موضوع با عدد و رقم قابل اثبات است. اگر نسبت میان «میزان مصرف آب» و «میزان آب موجود» را اندازهگیری کنیم و عدد به دستآمده از این شاخص بالای ۰.۴ باشد وارد تنش آبی میشویم و در صورتی که بالای ۰.۹ باشد به مرحله بحران آب میرسیم. نکته تاسفبار اینکه در بسیاری از مناطق کشور ما این عدد به نزدیک «یک» میرسد و حتی در شهرهایی مثل مشهد و اصفهان نسبت مصرف آب به میزان آب موجود از عدد یک هم بیشتر است. بهطور کلی در فلات مرکزی ایران از جمله استانهای اصفهان، کرمان، یزد، سمنان و خراسان عمده برداشتها از آبهای زیرزمینی است.
آنگاه که بحران آب به ورشکستگی تبدیل میشود
مهدی میرزایی - استاد دانشگاه آزاد تهران مرکز که دکترای مدیریت منابع آب دارد - ضمن تایید وضعیت نگرانکننده آب ایران معتقد است: ایران بحران آب ندارد بلکه ورشکستگی آبی دارد و مدیریت نکردن بحران آب، کشور را دچار ورشکستگی آبی کرده است. ورشکستگی آبی شرایطی است که بحران را دیده، لمس کرده و آثار ناشی از آن را متحمل شدهایم، اما هیچ وقت کاری برای حل آن انجام ندادهایم. ورشکستگی، موقعیتی پیچیده است که در نتیجه بیتوجهی به بحران ایجاد میشود یعنی چرخه اقدامات اشتباه به قدری تکرار شده است که دیگر امکان هیچ بهبودی وجود ندارد
.
همانطور که گفته شد دولتمردان خود بارها بر کمآبی و خشکی مناطق مختلف کشور بهویژه مرکز اعتراف کردهاند و برای جبران این محدودیتهای آبی گسترده تصمیماتی مثل سدسازی، بارورسازی ابرها و حتی انتقال آب از طریق کانال گرفتهاند. قطعا بُعد مهم در حل بحران آب بررسی علمی چنین طرحها و پروژهایی است تا اثربخشی آنها از نگاه کارشناسان هم مورد تایید قرار گیرد. باورسازی ابرها ایدهای است که حداقل در یک سال اخیر بارها از سوی وزارت نیرو به عنوان راهکار مهم برای جبران کمآبی استانهای خشک مثل یزد مطرح شده است. جالب اینکه این طرحهای پرهزینه به هیچ وجه مورد تایید سازمان هواشناسی کشور - که بیشترین متخصصان آب و هواشناسی و اقلیمشناسی را دارد - قرار نگرفته است.
بارورسازی ابرها و انتقال آب، ایدههای ژولورنی است
افراد خوابنما طرح ندهند
آب قیمتگذاری شود
آب مجازی، راهکار مهم برای حل بحران آب
این کارشناس همچنین آب مجازی را راهکاری مهم برای حل بحران آب میداند و میگوید: بسیاری از کشورهای دنیا از جمله عربستان، اسرائیل، چین و ژاپن که توان تولید برخی محصولات را ندارند از طریق همکاری با سایر کشورها به سمت تولید آن در یک سرزمین دیگر میروند و با این کار ضمن تامین محصول مورد نیاز، منابع آب خود را هم مدیریت میکنند بنابراین ما هم میتوانیم از طریق همکاری با همسایهها این موارد را مدیریت کنیم.
قوانین آب به ضمانت اجرایی نیاز دارند
نمایندهها ثبات نظر ندارند
«بحران آب» یا به عبارت دقیقتر «ورشکستگی آبی» کشورمان قابل انکار نیست و اساسا تنشهای اجتماعی رویداده طی سالهای اخیر، فرصت هر انکاری را از مسئولان میگیرد. با این وجود هنوز هیچ استراتژی روشنی برای حل بحران آب وجود ندارد و برخی مسئولان همچنان بر راههای رفته و خطاهای گذشته اصرار دارند و به عبارتسادهتر هنوز به ارزش و اهمیت آب در ایران واقف نشدهاند.
با اینکه کشور در شرایط حاضر، با مشکلات مختلف اقتصادی و سیاسی و ... دست و پنجه نرم میکند، اما قطعا محیط زیست اولویت کمتری از اینها ندارند و چه بسا که ریشه برخی مشکلات اقتصادی امروز ناشی از بیتوجهی به "آب" این کالای استراتژیک است و ناگفته پیداست که تداوم بیتوجهی به آب معضلات امنیتی جدی به همراه خواهد داشت. لازم است بخشهای مختلف حاکمیت تصمیمی عاجل و در عین حال علمی برای حل بحران آب ایران بگیرند.
انتهای پیام