ظریف: دیپلماسی ما مردم هستند/ چرا قبول نداریم استقامت و دیپلماسی می‌تواند قدرت بیاورد؟

محمد جواد ظریف عصر روز سه‌شنبه در آیین گشایش انجمن دیپلماسی ایران که در مرکز مطالعات وزارت خارجه برگزار شده بود با بیان این که متاسفانه بعضا تصورات نادرستی از دیپلماسی و اهمیت آن در کشور وجود دارد و من در این جا می‌خواهم در باب اهمیت دیپلماسی نکاتی را مطرح کنم گفت: بعید می‌دانم از زمانی که ارتباطات بین اقوام و ملت‌ها شروع شد این ارتباطات بدون استفاده از فنی به نام دیپلماسی وبه کار گیری روش ارتباط گیری برای کاستن هزینه‌ها و نهادینه کردن دستاوردها بوده باشد.

وی با بیان این که هر ابزاری که برای پیشبرد اهداف استفاده شده در نهایت بدون نوعی گفت‌وگو، مذاکره و دیپلماسی نتوانسته نتیجه تلاش‌ها را به ثمر برساند و آن را نهادینه کند ادامه داد: در واقع دیپلماسی ابزار به ثمر رساندن همه تلاش‌ها است و هم زمان ابزار کاستن از هزینه‌هاست.

وزیر خارجه کشورمان با بیان این که در دنیای امروز ابزار قدرت متنوع شده است گفت: در زمانی ابزار قدرت فقط نظامی بود و در کنار آن دیپلماسی نیز نقش ایفا می‌کرد. به تدریج مبانی قدرت متکثر شد و در کنار قدرت نظامی قدرت اقتصادی به میدان آمد و این زمینه ساز دیپلماسی اقتصادی شد در پی آن قدرت فرهنگی نقش ویژه‌ای ایفا کرد و دیپلماسی فرهنگی نیز در پی آن تاثیر گذار شد بنابراین اکنون با انواع تکثر دیپلماسی رو به رو هستیم.

وی بار دیگر با تاکید بر این که در دنیای امروز منابع قدرت به شدت دچار تحول شده است، گفت: امروز هزینه‌ای که ارتش آمریکا برای فائق آمدن بر قلب‌ها و مغزها پرداخت می‌کند هزینه بسیار سنگینی است و شاید از بودجه نظامی بسیاری از کشورها بیشتر باشد. آنها هزینه زیادی را صرفا برای به دست آوردن قلب‌ها و مغزها می‌کند و آموزشی که به سربازان نظامی خود در حوزه فرهنگ و سیاست کشورهایی که به آنها تجاوز می‌کند قابل توجه است. علیرغم این که آنها در این حوزه همچنان فقیر هستند.

وی تاکید کرد: با توجه به این که ابزار و منابع قدرت متکثر شده است لذا آن کسی که تفنگ در دست می‌گیرد نیاز دارد که به تکثر و تنوع منابع قدرت باور داشته باشد و از آن استفاده کند تاکید کرد: امروز دیپلماسی نه فقط ابزار نهادینه کردن دستاوردهای قدرت و نه فقط ابزار کاستن هزینه‌های شکسته است بلکه خود عامل قدرت است. بدون دیپلماسی نمی‌توان دستاوردهای قدرت را نهادینه کرد. بدون دیپلماسی نمی‌توان قدرتمند بود. ما به دیپلماسی نیاز داریم که بتوانیم به دستاوردهای میدانی دست پیدا کنیم. این واقعیت نه به معنای تسلیم ، نه به معنای پذیرش سلطه است و نه به معنای قبول نظرات دیگران است بلکه این یک واقعیت است که در دنیای امروز کشورهایی که قدرت کمتری هم دارند می‌توانند در عرصه جهانی با استفاده از این ابزار حضور فعال تری داشته باشند. ابزاری که نیازمند قدرت مادی چندانی نیست.

این دیپلمات عالی رتبه کشورمان با تاکید بر این که دیپلماسی منبع قدرت است و نه فقط ابزار قدرت و یا ابزار نهادینه کردن قدرت و کاهش هزینه‌های ناشی از ناکامی ادامه داد: اگر قرار بود ملاک تعیین کننده قدرت یک کشور هزینه نظامی باشد آمریکا 600 میلیارد دلار سالانه در این زمینه هزینه می‌کند ما حدود 6 میلیون دلار و عربستان چندین برابر ما. حالا با توجه به این میزان هزینه نظامی آیا عربستان از ما قوی‌تر است؟ بنابراین باید گفت که ملاک‌های معنوی قدرت بسیار مهم است. این که شما یک فردی مانند شهید سپهبد سلیمانی را داشته باشید که بعد از شهادتش قدرتش بیشتر از قبل از شهادتش باشد امر مهمی است. سردار سلیمانی در زمان حیاتش فردی موثر و بی نظیر بود و بعد از شهادتش بی نظیرتر شد و این به خاطر این است که فقط ابزار مادی قدرت نیست که قدرت می آورد بلکه ملاک‌های معنوی قدرت نیز بسیار مهم است.

وی ادامه داد: اگر باور داریم که شهادت می‌تواند قدرت آفرین باشد پس چرا قبول نداریم استقامت و دیپلماسی هم می‌تواند قدرت بیاورد؟

ظریف با تاکید بر این که اکنون دیگر همه تصمیمات در غرب گرفته نمی‌شود و آنها دیگر در همه امور تعیین کننده نیستند در بخش دیگری از صحبت‌های خود به اقدام آمریکایی‌ها در ترور سردار سلیمانی اشاره کرد و اظهار کرد: آنها با زدن سلیمانی ضعیف‌تر شدند. آنها با زدن سلیمانی آغاز پایان حضور خود در منطقه را رقم زدند.

وی با تاکید بر این که باید بپذیریم دیپلماسی واقعیت قدرت است تصریح کرد: یک دیپلمات خوب می‌تواند یک کشور ضعیف را در عرصه بین‌الملل قدرتمند نشان دهد. در عرصه بین‌الملل قدرتمند معرفی کند و به صورت قدرتمندتر از صحنه بین‌المللی برای پیشبرد منافع کشورش بهره برداری کند. همانطور که یک دیپلمات ضعیف می‌تواند قدرت یک کشور را کاهش دهد.

وزیر امور خارجه تصریح کرد: از یک دیپلمات نمی‌توان توقع معجزه داشت ولی دیپلمات می‌تواند واقعیت‌های بیرونی را تعدیل کند. ما باید از دیپلماسی به عنوان یک علم، ابزار قدرت و مقاومت استفاده کنیم. ما باید دیپلماسی را از وضعیت مهجوری که در کشور با آن گرفتار شده خارج کنیم.

محمد جواد ظریف در سخنان خود در این نشست با بیان این که دیپلماسی در برابر قدرت نظامی نیست ادامه داد: برخی دوستان فکر می‌کنند که اگر بپذیریم دیپلماسی مهم است یعنی این که تسلیم شده‌ایم و یا این که وا داده‌ایم در حالی که این‌طور نیست و دیپلماسی در کنار قدرت نظامی است.

وی ادامه داد: در همین ساختمان هر هفته سه شنبه‌ها یک جلسه مهم بین من و آقای سلیمانی برگزار می‌شد و در این جلسات بررسی می‌کردیم که چگونه می‌توانیم از دیپلماسی و همچنین قدرت میدان در کنار هم استفاده کنیم.

ظریف به نقش سردار سلیمانی در مذاکرات صلح افغانستان در بن آلمان اشاره کرد و گفت: اگر حمایت‌های آقای سلیمانی نبود این امکان وجود نداشت که ما به این سطح از توفیقات در آن جلسه دست پیدا کنیم. آقای سلیمانی در آن زمان تازه فرمانده قدس شده بودند و میزان کمکی که آقای سلیمانی برای دستیابی به توافق بن ارائه کرد از هر کس دیگری بیشتر بود. از جمله خود من که در آن مذاکرات حضور داشتم.

وی گفت: دیپلماسی و توان میدانی در کنار هم هستند نه تضعیف کننده هم و من فکر می‌کنم انجمن علمی دیپلماسی ایران که با حضور فرهیختگان شکل گرفته می‌تواند کمک کند که ما تصویر بهتری از دیپلماسی ارائه کنیم.

ظریف در ادامه صحبت‌های خود با تاکید مجدد مبنی بر اینکه دیپلماسی و توان میدانی در کنار هم هستند نه تضعیف کننده یکدیگر گفت: مثلا همانی که در کشور در عرصه موشکی فعالیت می‌کند برادرش و یا دوستانش در وزارت خارجه به امر دیپلماسی مشغول هستند. کشور ما مثل برخی از کشورها نیست که یک قشری به سمت فعالیت نظامی می‌رود و قشر متمول‌تر به سمت دیپلماسی، ما همه در کنار هم هستیم. 40 درصد از همکاران وزارت خارجه ما ایثارگر هستند. ما همه از بطن مردم هستیم.

وی با تاکید بر اینکه مردم باعث قدرت ما هستند تاکید کرد: صنایع نظامی ما را همین مردم ساخته‌اند، این صنایع از جای دیگری نیامده است. بپذیریم که همه چیز ما مردم هستند. دیپلماسی ما مردم هستند و در واقع دیپلماسی، قدرت نظامی، قدرت علمی و دیگر قدرت‌های ما یک تبلور از این مردم است.

این دیپلمات عالی رتبه کشورمان با تاکید بر اینکه ما کثرت را در وحدت خود می‌بینیم ادامه داد: ما هیچ قشر جدابافته‌ای از مردم نداریم. ما باید بپذیریم که همه ما با هم هستیم و مبنای قدرت ما مردم است.

ظریف با تاکید مجدد مبنی بر اینکه دیپلماسی عامل قدرت است، خاطرنشان کرد: هیچ توافقی در هیچ زمانی چه توافق خوب و چه توافق بد بدون دیپلماسی و مذاکره به دست نیامده است. مذاکره و دیپلماسی به معنای تسلیم شدن نیست. بلکه همانطور که گفتم عامل قدرت است و برای پیشبرد اهدافمان باید از این ابزار استفاده کنیم. در میدان جنگ خیلی از جنبه‌ها و مسائل تعیین می‌شود ولی آینده تعیین نمی‌شود. آینده در پای میز مذاکره تعیین می‌شود. ما باید محجوریت دیپلماسی در کشور را که به خاطر دوگانه انگاری مذاکره و مقاومت به وجود آمده از بین ببریم. ما معتقدیم مذاکره خود مقاومت است. در برخی از روزهای مذاکره خیلی از دوستان ما ترجیح می‌دادند در میدان جنگ باشند تا در پای میز مذاکره، چرا که در جنگ برای آنها راحت‌تر از پای میز مذاکره گذشته بود.

ظریف همچنین در بخش دیگری از صحبت‌های خود با تاکید بر اینکه اگر ما خودمان روی هویت خودمان نایستیم کسی در دنیا ما را تحویل نمی‌گیرد، ادامه داد: برخی از کشورهای همسایه از این ناراحت هستند که چرا کسی در دنیا آنها را تحویل نمی‌گیرد. در حالیکه از این مسئله غافل هستند که در وهله اول خودشان باید خودشان را بپذیرند و بر روی هویت‌شان ایستادگی کنند.