زیر پوست آموزش و پرورش چه می‌گذرد؟
حجت‌الاسلام علی ذوعلم از میزان کاربردی و مفید بودن خروجی‌های آموزش و پرورش سخن گفت و با اشاره به فرمایشات رهبری مبنی بر لزوم تحول در نظام آموزش و پرورش اظهار کرد: طبیب باید تشخیص صحیح و راهکار عملی ارائه دهد، ولی تکرار این راهکارها توسط طبیب خودش به تنهایی مشکلی را حل نمی‌کند و مخاطب باید به دنبال عمل به نسخه وی باشد.
وی افزود: مقام معظم رهبری تاکید فرموده‌اند که در نظام آموزش و پرورش نیازمند تحول هستیم و این نکته را ۱۳ سال قبل و در سال ۸۶ هم مطرح کرده بودند و عنوان سندتحول هم به دنبال تعبیر رهبری اینگونه نامگذاری شد.
معاون سابق وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: ایشان مطرح فرموده بودند که در آموزش و پرورش روش‌های متحجرانه‌ای داریم که همچنان باقی مانده است و باید مطالعه در برنامه درسی لحاظ و فلسفه برای کودکان در دوره ابتدایی مطرح شود.
ذوعلم با بیان اینکه لازم است به مبانی تحول بپردازیم گفت: تحول یک امر عینی نیست و باید در قبال آن کاری انجام شود که مقدماتش از قبل فراهم شده باشد. تا فهم درست و مشترکی وجود نداشته باشد، تحول در عمل محقق نمی‌شود. مخاطب فرمایشات رهبری کل دستگاه‌های کشور هستند. در اینجا سه ضلع اساسی شورای عالی انقلاب فرهنگی، قوه مقننه و قوه مجریه باید در تعامل باشند.
وی افزود: هیچ گاه مسئله تحول آموزش و پرورش جزو مسائل اول و کلان قوه مقننه نبوده است. وزارت آموزش و پرورش هم جزئی از دولت است و نمی‌توان کل بار را بر روی دوش این وزارتخانه گذاشت.
رئیس سابق سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با بیان اینکه یکی از موانع تحول محتوایی آموزش و پرورش، کنکور است اظهار کرد: مجلس زمانی به دنبال حذف آن بود که تا کنون هم محقق نشده است. کنکور یک مانع جدی است. خوشبختانه وزرای آموزش و پرورش دائما این بحث را مطرح کرده‌اند که ارزشیابی واقعی آموزش و پرورش به کنکور منحصر می‌شود و خانواده‌ها، مدیران مدارس و حتی مدیران لایه‌های میانی دغدغه رسیدن دانش آموزان به کنکور را دارند.
ذوعلم ادامه داد: آزمون ورودی سمپاد هم همینطور است، بارها در این باره بحث شده اما به یک جمع بندی نهایی نمی‌رسد که مبنای یک تحول بشود. راه حل اساسی رفع مانع کنکور در درون خود آموزش و پرورش است.
وی به دست اندرکارانی که باید عمقی و کاربردی بودن مبانی تحول را ایجاد و دنبال کنند اشاره کرد و گفت: گاهی بیان می‌شود که فقط کتاب‌های درسی باید تغییر کنند. این موضوع را نفی نمی‌کنم ولی در حال حاضر کتاب‌هایی که تغییر کرده‌اند اما در اجرا چندان موفق نبوده‌اند زیرا مهارت و دانش و انگیزه معلمان برای این کار به حد کافی نبوده است.
رئیس سابق سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی افزود: نتوانسته‌ایم در ستاد آموزش و پرورش یک فرایند مستمر، موثر و واقعی برای رشد و توانمندی معلمان ایجاد کنیم. چندین سال است که ضمن خدمت معلمان به عنوان یک مسئله فرعی و کلیشه‌ای نگریسته می‌شود و مغفول باقی مانده است.
ذوعلم به لزوم در اختیار داشتن نقشه راه کلان برای تحول اشاره و عنوان کرد: این نقشه راه را کمتر می‌بینیم. اگر تصور کنیم که در عرصه تعلیم و تربیت وزیر آموزش و پرورش راهبر تحول است، چندان تصور درست و واقع بینانه‌ای نیست. وزیر بودن در کنار سایر جایگاه‌ها، یک جایگاه سیاسی متناسب با اقتضائات است.
وی در پاسخ به اینکه پس قرار است چه کسی تحول را راهبری کند؟ گفت: قرار بوده است شورای عالی انقلاب فرهنگی رصد و مراقب و راهنمایی کند؛ این کار چقدر انجام شده است؟ قطعا نیازمند تحول در آموزش و پرورش هستیم اما تا وقتی موانع شناسایی نشود و مقدمات لازم برای تحول احصا نشود همچنان این نسخه عمل ناکرده باقی خواهد ماند.
رئیس سابق سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با بیان اینکه نمی‌توانیم از وزیر آموزش و پرورش انتظار داشته باشیم که تحول را به تنهایی راهبری کند گفت: راهبری تحول، فراتر از وزیر است.
وی درباره موانع تحول در آموزش و پرورش و پیشنهاد تشکیل کارگروهی برای نظارت بر حسن اجرای آن گفت: موضوع، عمیقتر از تشکیل کارگروه برای اجرای سندتحول است. ما شورای عالی آموزش و پرورش را داریم که ریاست آن برعهده رئیس جمهور است، اما جلسات با حضور وی تشکیل نمی‌شود. این اهتمام کلان ملی، ضعیف است.
ذوعلم افزود: در مجلس هم خلاء وجود دارد و اغلب مجلسی‌ها دغدغه‌های منطقه‌ای دارند. کمیسیون آموزش دغدغه دارد، اما همه مجلس خیر. گاهی هم طرح‌های خامی ارائه شده مانند پیشنهاد حذف آموزش زبان انگلیسی یا تنوع مدارس که پخته و عمیق و برآمده از کل مجلس نبوده است. ضمن اینکه کل دولت هم باید خودشان را مسئول رشد تعلیم و تربیت بدانند.
وی با بیان اینکه مسئله و مانع اصلی عدم تحول، فلسفی و اندیشه‌ای است گفت: کسانی هستند که اعتقادی به این موضوع ندارند و صریحا نقد می کنند. در لایه‌های مختلفی از سیاست‌گذاری و تصمیم گیری افرادی قرار می گیرند که به ریشه‌های تحول باور ندارند و نمی‌توانند این نگاه را دنبال کنند. اینطور نیست که همه آنها که شعار می‌دهند مبانی نظری تحول را خوب فهم کرده باشند و بخواهند اجرا شود.
رئیس سابق سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با اشاره به اینکه چهار سال طرح ۲۰۳۰ به اجرا در آمد که با مبانی استقلال فرهنگی ما سازگار نبود اگرچه برخی بندهای آن خوب بود، اما کلیت سند نمی‌توانست تحول ما تبیین کند گفت: آیا روی سندتحول بنیادین هم چنین سرمایه گذاری صورت گرفت؟ ما در واقع با برخی موانع برخاسته از اندیشه‌های متفاوت از سند تحول روبروییم و برخی نه تنها کمکی نمی‌کنند بلکه مانع تراشی هم می کنند.
وی با بیان اینکه مافیای کنکور هم بحث بسیار مهمی است و آنها آشکارا مانع نمی‌شوند و با چند واسطه این کار را انجام می‌دهند اظهار کرد: لایه‌های مختلف و مسائل زیرپوستی وجود دارد، همانند فشار از بیرون وزارتخانه که یک واقعیت است. اگر سه ضلع یاد شده در کنار هم قرار بگیرند و بتوانیم یک وحدت گفتمانی در باب تحول شکل دهیم می‌تواند کمک کننده باشد.
وی به ارائه راه‌حل‌های عملیاتی پرداخت و گفت: مجری و ناظر بر اجرای سند، شورای عالی انقلاب فرهنگی است. مرجع بررسی ایده تشکیل کارگروهی برای نظارت بر اجرای سندتحول که دکتر زاهدی مطرح کرد، نیز شورای عالی انقلاب فرهنگی است.
ذوعلم به مقاومت در برابر تحولات و تغییرات کتب درسی اشاره کرد و گفت: حجم عظیمی از نیروی انسانی، اندیشه ها و انگیزه‌ها باید با تحول همراه شوند که نیازمند فهم صحیح است. این اندیشه درست مطرح نشده و گاهی هم به شکل انحرافی و نادرست بیان شده و شکل کلیشه‌ای و تحمیلی به خود گرفته است.
رئیس سابق سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ادامه داد: شش زیرنظام آموزشی سندتحول باید کاملا در هم تنیده اجرا شود. اینکه کدام برنامه‌ها در اولویت است و چگونه باید اجرا شود هنوز جای کار دارد. سال گذشته در سازمان پژوهش بازطراحی برنامه درسی و تربیتی دوره‌های تحصیلی در دستور کار قرار گرفت که در حال انجام است. این کار باید در قالب یک پروسه علمی و ماندگار ادامه یابد. رسانه ملی هم باید روی این مسئله سرمایه گذاری، ایجاد مطالبه، پیگیری و گفتمان سازی کند. البته فراموش نکنیم که در این مدت کارهای خوبی هم انجام شده است.
آموزش و پرورش را به آموزش و پرورشی‌ها بسپاریم
به گزارش ایسنا، محمدمهدی زاهدی، نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی نیز در این باره اظهار کرد: وقتی بیماری به پزشک مراجعه می‌کند و پزشک بیماری را به درستی تشخیص می‌دهد و نسخه می‌پیچد اگر بیمار تبعیت کرد، حتما رو به بهبودی می‌رود اما اگر امتناع و حتی ضد آن عمل کرد ممکن است نه تنها خوب نشود بلکه به قهقهرا برود و یا به از سرمنزل مقصود فاصله بگیرد.
وی افزود: اگر منابع انسانی درست پرورش نیابند معلوم نیست آینده کشور چگونه رقم بخورد.
زاهدی با بیان اینکه مقصر عملیاتی نشدن سندتحول یقینا یک فرد نیست، بلکه یک جمع مقصر هستند گفت: سال ۹۰ سند تحول بنیادین به تصویب رسید و از زمان ابلاغ آن حدود هشت سال می‌گذرد؛ دولت در این مدت چه کرده است؟ به نظر می‌رسد اکنون میزان اجرای سند به ۱۰ درصد هم نمی رسد.
وی افزود: از این مدت، هفت سال در دولت آقای روحانی گذشته است. وزرایی که ایشان معرفی کرده اند را مرور کنیم؛ چند درصد از خود خانواده آموزش و پرورش بوده‌اند؟ منظور کسی است که زندگی‌اش را در آموزش و پرورش گذاشته باشد.
نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: وزیر در دستگاه خودش نقش کلیدی دارد و اوست که سیاست‌های وزارتخانه را ترسیم می‌کند. وزیر اگر باوری داشته باشد دنبال آن باور می‌رود. ما باید آموزش و پرورش را به آموزش و پرورشی‌ها بسپاریم.
وی با اشاره به عدم باور بسیاری از مسئولان آموزش و پرورش به سند تحول بنیادین گفت: هشت سال از ابلاغ سند تحول گذشته است. در بند سوم فصل ششم سندتحول به فرایند طراحی، تدوین و اجرای زیرنظام های سندتحول اشاره شده است که شامل برنامه درسی، تربیت معلم و تامین منابع انسانی، راهبری و مدیریت مالی، تامین فضا و تجهیزات و پژوهش و ارزشیابی می‌شود.تاکید شده است که باید ظرف یک سال زیرنظام‌ها تدوین و تصویب بشوند که باید نهایت تا سال ۹۲ انجام می‌شد.
وی افزود: از سال ۹۲ باید این کارها شروع می‌شد. پس چرا این کار اینقدر به طول انجامید؟ مشکل همین "باور" است. ما باید کارگروهی ایجاد کنیم که کاملا از اینکه چه کسی وزیر و معاون وزیر است مستقل باشد و مسئولیت اجرای برنامه و راهکارهای عملیاتی را برعهده داشته باشد و به وزیر ابلاغ کند تا برنامه‌ها را به اجرا دربیاورد. ساختار اصلی این کارگروه باید در آموزش و پرورش باشد اما حتما نمایندگانی از شورای عالی انقلاب فرهنگی، کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی در آن حضور داشته باشند.
نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه نمی‌توان بحث کتب درسی را از مابقی زیرنظام‌های سندتحول مجزا فرض کرد گفت: اینها یک در هم تنیدگی و به هم پیوستگی دارند. به عنوان مثال ۹ سال است که دولت دارد رتبه بندی فرهنگیان را وعده می‌دهد ولی کامل اجرا نمی‌کند. اینگونه با فرهنگیان برخورد می‌کنیم. بر فرض اگر سرفصل‌های سندتحول را آماده کردیم، معلم و مدیر باید آن را اجرا کنند وقتی انگیزه را لازم را ندارند این کار چگونه انجام می‌شود؟
وی ادامه داد: فرض کنیم به لحاظ تئوری همه شش زیرنظام تدوین شده باشد؛ در عمل تا چه حد پیاده شده است؟.
زاهدی افزود: دروس ملی از نظر عملیاتی تا چه حد اجرا شده است؟ اگر به سندتحول بنگریم، فرمایشات رهبری همه در آن وجود دارد. مثلا در سند تحول آمده است که دانش آموز بعد از فارغ التحصیلی دارای حداقل یک مهارت مفید برای معاش حلال باشد و توانایی اداره خود و خانواده را داشته باشد. متناسب سازی حجم و محتوای آموزشی و ساعات با توانمندی دانش آموزان و گسترش و تنوع بخشی به حرف و مهارت‌های مورد نیاز جامعه، بازنگری و اصلاح برنامه درسی و .... از جمله دیگر بندهای سندتحول هستند.
نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به اینکه تئوری ها را قبول داریم؛ اما چه زمانی قرار است تحول واقعی رخ دهد؟ گفت: ای‌کاش برای اجرای سند تحول با شیب ملایم جلو می‌رفتند ما در برخی موارد شیب منفی مشاهده می‌کنیم. راهکار عملی این است که کارگروهی تشکیل شود و مرتب رصد کند و نظر بدهد که سندتحول اجرا شود. اگر شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب کند کار راحت تر جلو می‌رود. با دبیرخانه شورای عالی هماهنگ می‌کنیم و اگر مشکلی نباشد حتما در مجلس دنبال می‌کنیم که این اتفاق بیفتد و وزیر پاسخگو باشد و طوری نباشد که فقط زمان رای گیری درباره سند صحبت کند.
زاهدی افزود: امیدواریم وزرای غیرآموزش و پرورشی در دولت بعدی نباشند، وزیر از دل آموزش و پرورش‌ها انتخاب شود. در هم تنیدگی زیرنظام ها هم بحث بسیار مهمی است.
چرا آموزش و پرورش آزمون‌هایش را استاندارد نکرده است؟
وی با اشاره به اینکه حذف قانون کنکور در سال ۸۷ مطرح شد گفت: باندهای مافیایی با درآمد بالای ۱۰ هزار میلیارد در سال در درون آموزش و پرورش نفوذ می‌کنند. مشکلی با مجلس ندارند و در مجلس قانون حذف کنکور تصویب شده است و مجلس محکم است. مشکل ما این است که مثلا گفته‌ایم آزمون استاندارد در سه سال آخر دبیرستان برگزار شود. اما آموزش و پرورش در ۱۲ سال گذشته فقط آزمون های یک مقطع تحصیلی را استاندارد کرده است که همان پایه دوازدهم است. آیا آموزش و پرورش نمی‌توانست در طول ۱۲ سال گذشته آزمون استاندارد برگزار کند؟.
نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: بارها وزیر را خواسته‌ایم که پاسخگو باشد. مرتب می‌گویند "چشم" و "نه" نگفته اند اما نتیجه اش همین است که می‌بینید. آیاهر روز می‌توانیم وزیر را استیضاح کنیم؟ آیا به مصلحت است هر روز یک وزیر را استیضاح کنیم؟ باید یک تعاملی میان آموزش و پرورش و نهادهای بیرونی که شورای عالی انقلاب فرهنگی و کمیسیون آموزش مجلس در راس آن هستند برقر ار شود. اما باز هم کافی نیست. وزارت ارتباطات باید پای کار بیاید و یا قوه قضائیه هم این مافیاها را شناسایی و با آنها برخورد کند.
زاهدی با اشاره به سند ۲۰۳۰ گفت: چند سال قبل این بحث در همین برنامه پرسشگر مطرح شد. وزیر نقش مهمی دارد و وقتی دنبال سند ۲۰۳۰ می‌رود و امضا می‌کند و ۷۰ کارگروه تشکیل می‌دهد و برخی مسئولان از شورای عالی آموزش و پرورش عضو کارگروه‌ها می‌شوند که روی سند ۲۰۳۰ کار کنند، آن وقت انتظار دارید آنها اولویت را به سندتحول بدهند؟ کلی چالش برای حل مسئله داشتیم که در نهایت رهبری وارد شدند.
وی ادامه داد: وزیر وقت در آن زمان به کمیسیون آموزش آمد و متنی از کتاب سبک زندگی کلاس یازدهم را جلویش گذاشتیم. محتوای متن این بود که اگر دچار استرس و ناراحتی روحی هستید موسیقی گوش کنید، دانشمندان ثابت کرده اند تا ۶۷ درصد نگرانی را برطرف می‌کند و ذکر و دعا ۳۰ درصد. در واقع کتاب درسی به صراحت می گوید اول موسیقی گوش کنید و لزومی ندارد اول به سمت دعا و معنویت بروید. پس جریان نفوذ جدی است. باید اینها شناسایی شوند که کار آموزش و پرورش و مسئولین ذیربط است.
وی با بیان اینکه باید افرادی پای کار بیاید که سندتحول را با تمام وجود باور داشته باشند اظهار کرد: دولت در لایحه ششم توسعه در ماده ۶۳ فقط یک جمله واگذاری مدارس دولتی به غیردولتی را آورده بود.
نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی افزود: باید هم وزارتخانه و هم فراتر از آن، دولت به سند تحول باور داشته باشد. ما ماده ۶۳ را اصلاح کردیم و هفت تا هشت بند انقلابی مطابق با سندتحول به آن افزودیم. مهارت آفرینی، رتبه بندی معلمان و ... در قانون توسعه قرار گرفت. در برنامه ششم جدولی مشخص کردیم که طبق آن آموزش مهارتی سال به سال انجام شود.
زاهدی با بیان اینکه وقتی باوری نباشد حرکتی انجام نمی‌شود گفت: وزیر قبلی تعهد داد این کار را انجام دهد که کنار رفت. با وزیر جدید هم صحبت کرده ایم که انجام دهد و ایشان هم قول داده و حرکتی را برای مهارت آفرینی شروع کرده است.
وی ادامه داد: ما می‌توانیم از وزیر سوال یا او را استیضاح کنیم اما واقعیت این است که آیا اینها حتما می‌تواند کارگشا باشد. چاره کار ایجاد باور است.
تجدیدنظر در مدیریت دوره پیش دبستانی
نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه اکنون پیش دبستانی‌ها و مهدکودک ها در سند تحول مورد اشاره قرار گرفته اند و قانون اختیار صدور مجوز را به بهزیستی و محتوا و نظارت را به آموزش و پرورش داده که دوگانگی ایجاد کرده است گفت: اینها قانون است و باید اجرا شود. ما به این نتیجه رسیده‌ایم که یک تجدیدنظر جدی کنیم، تحول باید از پیش دبستانی شروع شود و همه زیرنظر آموزش و پرورش برود. باید به یک تفاهم برسیم.
زاهدی در برنامه تلویزیونی پرسشگر با بیان اینکه سبک زندگی باید قبل از دبستان شروع شود گفت: به ویژه در حوزه دروس ملی باید یک چارچوب کلی ایجاد کنیم مثلا انتظار داریم در مهدکودکها، کودک به چه سطحی از فهم و سبک زندگی برسد و همینطور در سایر دوره‌ها و پایه‌ها. باید نگاه‌های دولت‌ها تحولی و انقلابی باشد و نه نگاه‌هایی که ما را به عقب برگرداند.
انتهای پیام
