نامه مهم و بدون امضا به امام درباره اعضای دولت موقت

در هفته ای که گذشت سایت جماران وابسته به موسسه حفظ و نشر آثار امام خمینی (ره) در ادامه انتشار اسناد تاریخی از دوران رهبری امام خمینی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، شش سند مهم مربوط به شورای انقلاب اسلامی را منتشر کرد.

از جمله این اسناد منتشر شده، یادداشت شهید مطهری در معرفی پیشنهادی ۱۲ نفر برای تصدی مسئولیت در دولت موقت انقلاب است.

نامه ای بدون امضا خطاب به امام

این یادداشت دو صفحه ای به خط و قلم شهید آیت الله مرتضی مطهری در تهران خطاب به امام خمینی، که در آن زمان در پاریس بودند نوشته شده است. تاریخ تقریبی این نامه دهه اول آذر سال ۱۳۵۷ و حدود یکماه بعد از دیدار ایشان با امام خمینی در پاریس و بازگشت به ایران می باشد. با توجه به شرایط خاص وضع حکومت نظامی در تهران و در شهرهای مهم ایران در چند ماه منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن ۵۷ و لزوم رعایت مسائل امنیتی، نامه فاقد امضا و مشخصات نویسنده و مخاطب و بدون اشاره به موضوع اصلی آن نوشته شده است.

متن یادداشت آقای مطهری

[صفحه اول]:

افرادی که مورد اتفاق نظر رفقا بودند:

۱- آقای مهندس بازرگان، واقعا متدین و متشرع است، در توجیه جوانان به اسلام در مدت سی سال سهم عظیم دارد، مخلص است، خوشنام است. بعضی ضعفهای جزئی دارد که به وسیله همکارانش قابل رفع است. رهبر نهضت آزادی و رئیس جمعیت ایرانی طرفدار حقوق بشر است.

۲- مهندس عزت الله سحابی، فرزند دکتر سحابی، متدین و با هوش و فداکار است، در حدود نیمی از جوانی را در زندان گذرانده است. در حدود یک ماه پیش پس از حدود هشت سال از زندان آزاد شد، عضو نهضت آزادی است.

۳- صدر حاج سید جوادی. شریف و متدین و فعال و فدکار است، در دوره امینی که اتفاقا دادگستری خوبی داشت و گروهی زبده دادگستری را اداره می کردند او دادستان تهران بود ولی بعد که کشف شد عضو نهضت آزادی است از دادگستری اخراج شد، اکنون وکیل دادگستری است و غالبا وکالت تبعیدی ها را در حال حاضر او برعهده دارد.

۴- آقای مهندس مصطفی کتیرائی. عمیقا متدین و فوق العاده متفکر و با تدبیر است. از دست پرورده های دورۀ اول مهندس بازرگان در انجمن اسلامی دانشجویان است. در جلسات مذهبی ما همیشه شرکت داشته و احیانا سخنرانی مذهبی می کند و خوب از عهده بر می آید. دو برادر دیگر هم دارد که مانند خودش عمیقاً مذهبی هستند. او در نهضت اخیر شرکت غیر فعال داشت و عضویت نهضت آزادی را نپذیرفت. در کار اداری خیلی متخصص است.

۵- آقای دکتر سنجابی خود را پیرو مکتب مصدق می داند و عضو قدیم جبهه ملی و فعلا رهبر جبهه ملی است. از قرار معلوم در حد عمل به واجبات مردی مذهبی است ولی تاکنون دیده نشده که ایده های اجتماعیش اسلامی باشد. موضع اخیرش را خود بهتر می دانید.

۶- آقای دکتر ابراهیم یزدی که معروف و حاضر خدمت است.

۷- آقای حسن حبیبی [= که معروف و حاضر خدمت است].

[صفحه دوم]:

بعضی افراد دیگر نیز مطرح شدند ولی از برخی جهات مورد تردید بودند:

۱- آقای سید علی آقا خامنه ای. منشأ تردید، روحانی بودن ایشان است که آیا واقعا مصلحت هست فردی روحانی به عنوان فردی که فعلا یا بعدا کاندیدای پست دولتی می شود وارد کار گردد.

۲- آقای اکبر هاشمی رفسنجانی. منشا تردید در ایشان عینا همان است که در مورد آقای خامنه ای هست به علاوه ایشان شخصا بی علاقه بود مگر آنکه به او امر بشود.

۳- آقای عبد الکریم لاهیجی. آقای بهشتی و آقای باهنر او را جداً تأیید می کردند ولی از نظر سایرین هویت او هنوز کاملا محرز نیست، به علاوه هنوز درست در جامعه جا نیفتاده است. بنده شخصا او را نمی شناسم.

۴- آقای مهندس تاج. باهوش و متدین و دارای ثقافت اسلامی و خوش فکر است. در نهضت اسلامی اخیر شرکت غیر فعال داشت و در وزارت نیرو استخدام شده بود. و با آنکه شانس ترقی داشت در اثر ناسازگاری با دستگاه، خود را بازنشسته کرد برای اداره یک وزارتخانه مثلا وزارت نیرو شایستگی کامل دارد. در جلسات مذهبی بنده و سایر رفقا غالبا شرکت دارد و گاه هم سخنرانی مذهبی می کند و نکته سنجیهای لطیفی دارد. عضو نهضت آزادی نیست ولی از دوستان بازرگان و سحابی است.

۵- دکتر کاظم یزدی (برادر بزرگ دکتر ابراهیم یزدی) آنچه در مورد مهندس کتیرائی و مهندس تاج گفتیم در مورد ایشان هم صادق است. (به استثنای سخنرانی). عضو وزارت بهداری است و مدت کمی مدیر کل بود ولی به علت فعالیتهای نهضتی اسلامی مانع پیشرفتش شدند. عضو نهضت آزادی نیست.

چند نکته درباره نامه آقای مطهری و موضوع و مشخصات آن:

۱ - موضوع یادداشت آقای مطهری معرفی افراد دارای صلاحیت جهت تصدی مسئولیت در دولت موقت انقلاب است که امام خمینی قصد تشکیل آن را داشته اند. این نامه در حقیقت پاسخ به بخشی از مأموریتی بوده است که امام خمینی در همین رابطه و در دیدار آقای مطهری با امام در پاریس به وی و به هیئت معرفی کننده افراد برای عضویت در شورای انقلاب داده بودند.

۲ – مشخصاتی که آقای مطهری بعد از ذکر نام افراد پیشنهادی بیان می کند در واقع اشاره به ویژگی هایی دارد که امام خمینی خواسته بودند تا در معرفی افراد برای تصدی مسئولیت در دولت انتقالی و موقت انقلاب بدان ها توجه شود و نسبت افراد با این ویژگی ها را مشخص نمایند؛ از جمله این اوصاف: تدین و پذیرش اصول انقلاب اسلامی، وجاهت ملی، عدم وابستگی حزبی(و در صورت عضویت در احزاب، خروج از آن و یا تعهد به عدم دخالت گرایش های حزبی در تصمیمات و اقدامات)، سوابق مدیریتی، حدّ الامکان روحانی نبودن.

۳ – در ردیف ۶ و ۷ در صفحه اول که در مورد آقایان یزدی و حبیبی نوشته شده است: «معروف و حاضر خدمت هستند»، منظور این است که چون این دو در نوفل لوشاتو در خدمت امام بودند طبعا نزد امام خمینی معروف و شناخته شده می باشند و ایشان از گرایش سیاسی و سایر اوصاف آنها آگاهند. یاد آور می شوم هر دو نفر مذکور عضو نهضت آزادی خارج کشور و از فعالان آن بودند.

لازم به ذکر است که نهضت آزادی خارج کشور با داخل کشور تفاوتهای بنیادینی هم در نگرشهای سیاسی و هم در خط مشی مبارزه با نظام سلطنتی و هم در پذیرش رهبری امام خمینی خصوصا در سالهای ۵۶ و ۵۷ داشتند.

ضمنا آقای دکتر حسن حبیبی به همراه دکتر عزت الله سحابی و ۱۲ نفر دیگر از اعضای مهم نهضت آزادی، در سال ۵۸ پس از آنکه آیت الله طالقانی نیز پس از دو جلسه طولانی (در روستای سینک واقع در شمال شرق تهران) موفق به جلوگیری از خروج آنها از نهضت نگردید طی بیانیه ای مفصل به عنوان استعفانامه با نقد دیدگاه های نهضت آزادی بعنوان نگرش لیبرالیستی استعفای خود را اعلام نمودند و از آن خارج شدند.