خواهران دیبابا؛ از مزرعه بکوجی تا قلههای جهانی

امروزه کمتر کسی از شنیدن اینکه اتیوپی را زادگاه دوومیدانی میدانند، شگفتزده میشود اما دلیل این پدیده چیست؟ یکی از عوامل اصلی، ویژگیهای فیزیولوژیکی خاص ورزشکاران اتیوپیایی است: پاهای بلند و اندامی سبک؛ عواملی که به آنها امکان میدهد با کمترین فشار عملکردی مؤثر در دویدن داشته باشند. خواهران نامدار دیبابا نمونهای درخشان از این توانمندی هستند.
مزایای دوندگان اتیوپیایی
دوندگان اتیوپیایی دارای استقامتی شگفتانگیز هستند؛ استقامتی که از سالها تمرین در زمینهای ناهموار و کوهستانی سرچشمه میگیرد. آنان، بینیاز از تجهیزات گرانقیمت یا فناوریهای پیشرفته، تنها با اتکا به توان بدنی و تمرینات پیوسته به جایگاهی جهانی دست یافتهاند. تمرینات همواره متمرکز بر دوهای طولانیمدت بوده است. یکی از بزرگترین افتخارات ورزشی این کشور، دوندهی افسانهای، آببه بیکیلا است. او در المپیک 1960 رم با پای برهنه و با ثبت یک رکورد جهانی قهرمان ماراتن شد. چهار سال بعد نیز در المپیک توکیو با شکستن رکورد پیشین خود بار دیگر به پیروزی رسید.
پس از وقوع یک سانحه وحشتناک که او را برای همیشه از راه رفتن بازداشت، بیکیلا هرگز تسلیم نشد. او به ورزش پارالمپیک روی آورد و در رشتههایی همچون تنیس روی میز و تیراندازی با کمان شرکت کرد. حتی در مسابقات اسکی با ویلچر در سوئد نیز به مقام قهرمانی رسید. در سال 2012 نام او در تالار مشاهیر فدراسیون بینالمللی دوومیدانی ثبت شد.
در میان زنان ورزشکار اتیوپی، نام درارتو تولو درخشان است. او در المپیک تابستانی 1992، با کسب مدال طلای دوی 10 هزار متر، نخستین زن آفریقایی لقب گرفت که به چنین افتخاری نائل آمده است. بسیاری از زنان اتیوپیایی به خوبی همپای مردان درخشیدند. لتسنبت گیدی، یکی از برجستهترین نمونههاست. او رکورد جهانی نیمهماراتن را با شکستن رکورد قبلی به اندازه 70 ثانیه جابجا کرد؛ نتیجهای که حتی دوندگان مرد را نیز شگفتزده ساخت.
اینها مقدمهای است برای داستان شگفتانگیز خانواده دیبابا؛ خواهرانی که تاج و تخت دوومیدانی را تصاحب کردند.
خانواده دیبابا
هیچ شکی نیست که این دختران زیبا و توانمند با درخشش کمنظیرشان، تقریباً تمام مدالهای طلای جهان را از آن خود کردهاند. سبک دویدن نرم، روان و زیبای آنها تحسین میلیونها علاقمند به ورزش را برانگیخته است. آنها به ویژه در مسافتهای طولانی که نیاز به استقامت، سرعت و تمرکز بالایی دارد، مهارت خارقالعادهای از خود نشان دادند.
اژگایهو، تیرونش، گنزبه و آنا دیبابا در یک مزرعه روستایی در شهر بکوجی واقع در ارتفاع بیش از 2800 متر از سطح دریا چشم به جهان گشودند و در کلبهای گِلی، بدون برق یا دیگر امکانات مدرن بزرگ شدند. با اینحال، همواره از حمایت بیدریغ پدر و مادرشان برخوردار بودند.
گوتو دیبابا، مادر این چهار دختر معتقد است که ارتفاع بالای محل زندگی، شیر گاوهای اهلی و تربیت سختگیرانه و منضبط از دوران کودکی آنان را نیرومند و مقاوم بار آورده است. از سوی دیگر، کارشناسان بر این باورند که رژیم غذایی سنتی نیز در رشد جسمانی آنها نقش بسزایی داشته است. مصرف گیاه مغذی تِف (ارزن کوتوله) که سرشار از آهن و کلسیم است، توان بدنی آنها را در سطحی عالی حفظ کرده است. همچنین، دختران هر روز برای رفتن به مدرسه مسیر خود را میدویدند. این کار به مرور به عادت بدل شد؛ عادتی که بعدها سکوی پرش آنها به سوی قهرمانی شد.
این خواهران به لطف پسرعموی خود، درارتو تولو با ورزش حرفهای آشنا شدند. تولو، ورزشکاری کارکشته بهعنوان مربی برای جوانان مستعد فعالیت میکرد و خیلی زود دریافت که این خواهران استعدادی کمنظیر دارند و قادرند به دستاوردهای بزرگی برسند.
اژگایهو دیبابا
اژگایهو، بزرگترین دختر خانواده است. در المپیک 2004 موفق به کسب مدال نقره در دوی 10 هزار متر شد؛ هرچند هنوز قدرت کافی برای دستیابی به مدال طلا را نداشت اما یک سال بعد نشان داد که موفقیتش تصادفی نبوده است. در رقابتهای قهرمانی جهان در دوومیدانی، او در هر دو ماده 5 و 10 هزار متر مدال برنز کسب کرد. در سال 2011 نیز برای نخستینبار در مسابقات ماراتن شیکاگو شرکت کرد و به مقام دوم رسید.
تیرونش دیبابا
تیرونش پرافتخارترین عضو خانواده به شمار میرود. در المپیک 2008 پکن موفق شد در هر دو ماده 5 و 10 هزار متر مدال طلا کسب کند. چهار سال بعد در المپیک 2012 لندن، بار دیگر در دوی 10 هزار متر بر سکوی قهرمانی ایستاد و نام خود را جاودانه کرد. روزنامهنگاران به او لقب «خرابکار با صورت کودکانه» داده بودند؛ لقبی که به تضاد چهره معصوم و قدرت انفجاریاش در میدان اشاره داشت. او به راحتی بسیاری از رقیبان سرسختش را شکست میداد. در سال 2008 مراسم ازدواج مجلل تیرونش دیبابا با دونده المپیکی، سیلشی سیهین به طور زنده از تلویزیون ملی اتیوپی پخش شد.
گنزبه دیبابا
گنزبه، ستاره مسابقات داخل سالن است و رکوردهای جهانی متعددی را در دوهای میانبرد و بلند به نام خود ثبت کرده است. در سال 2015 در رقابتهای قهرمانی جهان، مدال طلای دوی 1500 متر را به دست آورد. در المپیک 2016 ریو نیز در همین ماده صاحب مدال نقره شد.
آنا دیبابا
دستاوردهای آنا تاکنون به اندازهی خواهرانش چشمگیر نبوده است اما او نیز به طور پیوسته در رقابتهای بینالمللی دوهای جادهای شرکت میکند. در ماراتن آمستردام 2024 موفق به ثبت رکورد شخصی خود شد؛ گامی مهم در مسیر پیشرفت حرفهایاش.
آتو بولدون، تحلیلگر دوومیدانی شبکه NBC تسلط خواهران دیبابا را با خواهران ویلیامز در دنیای تنیس مقایسه میکند و میگوید: آنچه خواهران دیبابا دارند، مشابه چیزی است که سرنا و ونوس دارند. فقط با این تفاوت که آنها بیشترند! بیاغراق میتوان گفت این خانواده سریعترین خانواده جهان است. رکوردهای جهانی، مدالهای المپیک، قهرمانیهای جهان؛ آنچه دیباباها کسب کردهاند، در تاریخ این ورزش بیسابقه است.
شهرت ورزشی این خواهران نه تنها زندگی خودشان را دگرگون کرد، بلکه خانوادهشان را از فقر نجات داد. آنها اکنون صاحب چندین ساختمان در پایتخت اتیوپی، آدیسآبابا هستند و در شمار ثروتمندترین افراد این کشور قرار دارند.
انتهای پیام/