تجربیات انوش دستگیر: از تیم ملی افغانستان تا نوجوانان هلند

انوش دستگیر سرمربی افغان‌الاصل تیم نوجوانان هلند از چهره‌های مطرح و الهام‌بخش نسل جدید مربیان اروپاست. او که در دوران کودکی به‌عنوان پناهنده به هلند مهاجرت کرده با پشتکار و تلاش فراوان توانست مدارج مربیگری را تا سطح حرفه‌ای یوفا (UEFA Pro) طی کند و امروز به‌عنوان یکی از مربیان مورد اعتماد فدراسیون فوتبال هلند در رده‌های پایه به فعالیت حرفه‌ای خود ادامه دهد. دستگیر پیش‌تر هدایت تیم ملی فوتبال افغانستان را نیز برعهده داشته و اکنون مسئولیت هدایت تیم زیر ۱۸ سال هلند را در دست دارد؛ تیمی که استعدادهای آینده فوتبال این کشور از جمله آرمان نهانی بازیکن ایرانی‌ـ‌هلندی زیر نظر او پرورش می‌یابند. در همین راستا، خبرنگار ورزشی برنا گفت‌وگویی اختصاصی با این مربی جوان و اندیشمند انجام داده که در ادامه می‌خوانید.

* در ابتدا دوست دارم از شرایط تمرینی تیم نوجوانان هلند برایمان صحبت کنید در این مرحله چه اهدافی را دنبال می‌کنید؟

هلند یکی از بهترین سیستم‌های پرورش بازیکنان جوان در جهان را دارد. این کشور به آکادمی‌های فوتبالش مشهور است. تا رده زیر ۱۷ سال تمرکز اصلی بر پرورش مهارت‌های تاکتیکی، فنی، بدنی و ذهنی بازیکنان است. از رده زیر ۱۸ سال به بعد تمرکز به سمت عملکرد هم می‌رود به زبان ساده‌تر بعد از آن ما روی بردن بازی‌ها تمرکز می‌کنیم. باور دارم رشد و عملکرد از هم جدا نیستند و باید هم‌زمان پیش بروند. در تیم زیر ۱۸ سال هلند که هدایتش را بر عهده دارم تمرکز ما روی عملکرد بازیکنان و ارتقای سطح کیفی آنان است.

*تجربه کار در فوتبال هلند برای شما چطور بوده و مهم‌ترین تفاوت آن با سایر کشورهای دیگر در چیست؟

هلند کشوری است که به همه فرصت می‌دهد. فرقی نمی‌کند شما پناهنده باشید یا شهروند بومی. اگر سخت کار کنید فرصت خودتان را خواهید داشت. آنچه در اینجا برجسته است ارزش‌گذاری مردم بر «فرآیند» است، نه لزوما نتیجه. فوتبال در فرهنگ مردم هلند ریشه دارد همه با فوتبال زندگی می‌کنند و نفس می‌کشند. همین پیوند احساسی فوتبال را در این کشور منحصربه‌فرد کرده است.

*شما پیش‌تر با تیم ملی افغانستان کار کرده‌اید چه شباهت‌ها یا تفاوت‌هایی بین آن محیط و فوتبال پایه درهلند وجود دارد؟

چهار سال حضورم روی نیمکت تیم ملی افغانستان بدون شک یک ماجراجویی فراموش‌نشدنی برایم بود چون می‌خواستم از طریق آن سِمت، چیزی را به کشور و زادگاهم برگردانم. شباهت اصلی این ۲ تنها عشق و ارتباط احساسی مردم با فوتبال است چون تفاوت سطح میان دو کشور بسیار بالاست. چه در پرورش بازیکن، چه در لیگ داخلی چه در سطح تیم ملی چه از نظر امکانات و وجود مربیان واجد شرایط و چه از نظر داشتن مدیران تصمیم‌گیر حرفه‌ای. منابع هلند با افغانستان قابل مقایسه نیست اما هر دو ملت در یک چیز مشترکند: "عشق و اشتیاق عمیق به فوتبال."

*با توجه به حساسیت فوتبال پایه در هلند، روی کدام جنبه‌های بازی (فنی، ذهنی یا انضباطی) بیشتر تاکید دارید؟

به شخصه با بزرگ‌ترین استعدادهای فوتبال هلند کار می‌کنم؛ بازیکنانی که ممکن است در آینده «روبین فن‌پرسی» ‌ها و «وسلی اسنایدر» ‌های جدید فوتبال این کشور باشند. معتقدم بدون انضباط نمی‌توان به موفقیت رسید، به‌ویژه در سطح ملی. از نظر فنی، فوتبال هلند در میان بهترین‌های دنیا قرار دارد اما در مقایسه با کشورهایی مثل آلمان، فرانسه و اسپانیا، هنوز از نظر ذهنیت و میل به پیروزی در تورنمنت‌های بزرگ عقب‌تر هستیم. یکی از دلایل اصلی انتخابم برای این سمت کمک به شکل‌گیری همین طرز فکر در بازیکنان جوان بود. همیشه به بازیکنانم می‌گویم: "وقتی بدنت بهت می‌گوید خسته‌ای درست همان لحظه باید بیشتر بدوی! " این همان ذهنیتی است که فوتبال هلند امروز به آن نیاز دارد.

* دوست دارم درباره‌ی "آرمان نهانی" بازیکن ایرانی‌_ هلندی که اخیرا به تیم زیر ۱۸ ساله‌های هلند دعوت شده برایمان صحبت کنید. چه چیزی در بازی او توجه شما را جلب کرد؟

آرمان نهانی یکی از ۲۳ بازیکن برتر تیم زیر ۱۸ سال هلند است. او بازیکنی پرانرژی با توانایی‌های فنی بالاست. ریشه‌های ایرانی او نیز به او ذهنیت «برنده شدن» را داده‌اند و همین ویژگی باعث می‌شود در نگاهم بازیکن خاصی باشد.

*عملکرد آرمان را تا امروز چگونه می‌بینید؟ با توجه به حضور چهره‌هایی مانند "علیرضا جهانبخش" کاپیتان تیم ملی ایران و یکی از ستاره‌های سابق لیگ هلند، چقدر امیدوارید آرمان هم بتواند مسیر مشابهی را طی کند؟

واقعا خوش‌شانس بودم که "علیرضا جهانبخش" را از نزدیک دیدم زمانی که تازه به هلند آمده بود و برای «نایمخن» بازی می‌کرد. همان باشگاهی که خودم در رده پایه در آن بازی می‌کردم. بازیکنانی مانند علیرضا الهام‌بخش میلیون‌ها نوجوان ایرانی هستند. آن‌ها مسیرش را می‌بینند و انگیزه می‌گیرند تا در اروپا موفق شوند و روزی نقش مهمی در تیم ملی ایران داشته باشند. امیدوارم آرمان هم مسیر مشابهی را دنبال کند. هنوز برای قضاوت زود است اما او تمام ویژگی‌های لازم برای موفقیت را دارد. برای خودش، خانواده‌اش و مردم ایران آرزو دارم که در آینده نزدیک، شاهد یک الگوی جدید برای میلیون‌ها کودک ایرانی باشیم.

*به عنوان مربی دو ملیتی (افغان و هلندی)، وضعیت فعلی تیم ملی فوتبال افغانستان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

وضعیت تیم ملی افغانستان واقعا قلبم را به درد می‌آورد نه از نظر نتایج، بلکه از نظر سازمان‌دهی. از سال ۲۰۱۵ تاکنون، بازی‌های خانگی‌مان را در کشورهای مختلف برگزار کرده‌ایم ابتدا ایران، سپس تاجیکستان، عربستان، کویت و حالا در بنگلادش. ساختن یک سیستم فوتبالی زمان می‌خواهد و مراحل مختلفی دارد. باخت هم بخشی از رشد است. اما چیزی که مرا ناراحت می‌کند این است که فقر و کمبود امکانات اغلب به‌عنوان «بهانه» برای توسعه‌نیافتگی فوتبال مطرح می‌شود. افغانستان استعدادهای فوق‌العاده‌ای دارد اما متاسفانه این ظرفیت هنوز به‌درستی شکوفا نشده است.

*رویای شما به عنوان مربی چیست؟
جاه‌طلبی من این است که سرمربی یکی از تیم‌های لیگ اردیویژه هلند شوم. اما رویای واقعی‌ام ساخت مجموعه زمین‌های کوچک فوتبال (Johan Cruyff Courts) در تمام استان‌های افغانستان است جایی که پسرها و دخترها بتوانند کنارهم بازی کنند و برای مدتی غم‌هایشان را از یاد ببرند.

*از میان مربیان بزرگ دنیا، سبک چه کسی را بیشتر تحسین می‌کنید؟

من در هلند بزرگ شدم و همه مدارک مربیگری‌ام را تا سطح حرفه‌ای یوفا (UEFA Pro) در همین کشور گرفتم. همچنین در کالج یوهان کرایف تحصیل کردم.
من با فلسفه فوتبال هلندی نفس می‌کشم سبکی که از کرایف الهام گرفته و توسط پپ گواردیولا، لوئیس انریکه و پیتر بوش ادامه یافته است. این‌ها بزرگ‌ترین منابع الهام من هستند.

*سخن پایانی؟

در ده‌سالگی به عنوان پناهنده به هلند آمدم و اولین چیزی که همیشه به ذهنم می‌رسد «قدردانی» است. قدردانی از کشوری که به من و خانواده‌ام فرصت رشد داد. حالا در ۳۵ سالگی وقتی برای فدراسیون فوتبال هلند کار می‌کنم، با اطمینان می‌گویم: "پیشرفت فقط در فوتبال هلند نیست بلکه در کل جامعه هلند تنوع و حضور پناهندگان نقشی کلیدی داشته است. آن‌ها در کنار مردم محلی توانایی‌هایشان را ترکیب می‌کنند و به رشد و درخشش این کشور در عرصه جهانی کمک می‌کنند". صمیمانه از آن‌های برای فرصت‌های گوناگونی که در اختیارم قراردادند سپاسگزاری می‌کنم.