سفر ولادیمیر پوتین به ریاض دومین سفر وی به عربستان سعودی است چرا که او قبلا در سال ۲۰۰۷ از این کشور دیدار رسمی داشت که نخستین سفر رئیس جمهوری روسیه در تاریخ معاصر این کشور (پس از فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱) است.
پوتین در سفر کنونی به ریاض چندین هدف را دنبال می‌کند که مهمترین آن همکاری در بخش انرژی و تامین امنیت منطقه خلیج فارس و گسترش همکاریهای اقتصادی و بازرگانی و فنی-نظامی است.
همکاری در عرصه انرژی
روسیه و عربستان سعودی دو کشور بزرگ تولید کننده نفت در جهان هستند و جزو سه کشور بزرگ تولید کننده نفت جهان محسوب می‌شوند.
روسیه از بزرگترین دارندگان و تولیدکنندگان نفت در جهان است و روزانه حدود ۱۱.۵ میلیون بشکه نفت تولید و بخش عمده آن را به کشورهای دیگر صادر می‌کند.
شرکت‌های نفت روسیه علاوه بر فعالیت‌های اکتشافی و استخراج نفت در این کشور، در برخی کشورهای دیگر ازجمله ونزوئلا و ویتنام نیز مشغول استخراج نفت هستند.
عربستان سعودی نیز که زمانی تولیدکننده نخست نفت در جهان با تولید روزانه بیش از ۱۰ میلیون بشکه بود در یک سال اخیر این جایگاه را به آمریکا و روسیه داده است.
پس از حمله پهپادی اخیر نیروهای یمنی به مراکز نفتی آرامکو در عربستان که به تلافی حدود پنج سال حملات بیرحمانه به شهرهای این کشور انجام گرفت، تولید نفت عربستان کاهش یافت و این کشور در تلاش برای احیای سطح قبلی تولید نفت است.
روسیه و عربستان سعودی همچنین در چارچوب اوپک پلاس با یکدیگر همکاری می‌کنند.
اوپک پلاس ساختاری است که از برخی کشورهای عضو اوپک و تولید کنندگان غیراوپکی تشکیل شده و در دو سال اخیر با توافق‌هایی در چارچوب آن، تولید نفت کشورهای تولیدکننده برای ثبات بازار نفت کاهش یافته است.
روسیه و عربستان سعودی برای توسعه همکاری‌ها در این بخش و نیز در بخش تولید نفت تلاش می‌کنند و به تازگی خالد کریملی سفیر عربستان سعودی در مسکو با تاکید بر اهمیت این همکاری‌ها برای کشورش گفت که موضوع همکاریهای روسیه و عربستان در عرصه انرزی در مرکز توجه سران دو کشور در مذاکرات ریاض قرار خواهد داشت.
امنیت منطقه خلیج فارس
امنیت منطقه خلیج فارس موضوع مهم دیگر در مذاکرات پوتین و سلمان پادشاه عربستان سعودی است.
منطقه خلیج فارس در ماه‌های اخیر با تلاش‌های مشکوکی که منجر به آسیب دیدن چند تانکر نفتکش در این منطقه شد و هنوز عاملان آن یافت نشده دچار تشنج شدید شده است.
آمریکا پس از این حوادث اقدام به افزایش نیروهای خود در منطقه کرده و بدون ارائه مدرکی برای اثبات ادعای خود ایران را متهم به حمله نفتکش‌ها کرد.
انگلیس نیز در راستای پیروی از سیاست‌های ضدایرانی آمریکا، تانکر نفتکش حامل نفت ایران را در تنگه جبل الطارق توقیف کرد که با تلاش‌های دیپلماتیک ایران این تانکر آزاد شد.
اما تبعات این اقدامات که افزایش تنش در منطقه بوده همچنان نگرانی شدید مقام‌های کشورهای منطقه را برانگیخته است.
جنگ یمن نیز که به کشتار حدود ۱۴ هزار نفر از مردم بیگناه و نیروهای مدافع این کشور منجر شده است عامل دیگر تنش آفرین در منطقه خلیج فارس بود.
نیروهای یمنی در پاسخ به حملات نیروهای ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی به اماکن مسکونی این کشور فقیر شبه جزیره عربستان، روز ۲۳ شهریورماه در عملیاتی با عنوان «توازن بازدارندگی دوم» پالایشگاه‌های «بقیق» و «خریص» وابسته به شرکت نفتی «آرامکو» عربستان را هدف ۱۰ پهپاد خود قرار داد.
رزمندگان یمنی ششم مهر نیز در عملیات «نصر من الله» علیه متجاوزان سعودی ضربه دردناکی به متجاوزان و مزدوران وابسته به آنها وارد کردند، عملیاتی که از آن به عنوان بزرگترین عملیات نیروهای یمنی علیه متجاوزان در طول جنگ یمن یاد شده است.
کارشناسان بر این باورند که عربستان سعودی به شدت در باتلاق یمن گرفتار شده و نیاز به کمک به خروج از مخمصه دارد.
البته چندی پیش رئیس جمهوری روسیه به مقامات این کشور پیشنهاد کرد که برای تامین امنیت مراکز حیاتی خود، سیستم‌های پدافند موشکی خریداری کند.
منظور پوتین فروش سامانه پدافند موشکی اس۴۰۰ بود و این پیشنهاد در اجلاس سران ایران، روسیه و ترکیه در آنکارا اعلام شد.
هنوز عربستان سعودی به این پیشنهاد روسیه پاسخ نداده و اگر احتمالا پاسخی نیز داده باشد در رسانه‌ها منتشر نشده است.
سرگئی میخییف رئیس مرکز استراتژی‌های سیاسی روسیه معتقد است که عربستان سعودی به شدت به کمک روسیه برای تامین امنیت خود نیاز دارد.
میخییف که کارشناسان برجسته روسیه در امور خاورمیانه است در یک برنامه تلویزیونی در شبکه دولتی روسیه یک گفت که ریاض با توجه به متشنج شدن اوضاع خلیج فارس و نیز اختلافاتی که با ایران و ترکیه و برخی کشورهای دیگر دارد نیازمند کمک‌های تسلیحاتی روسیه است.
انتظار می‌رود در دیدار ولادیمیر پوتین با پادشاه سعودی این موضوع و فروش تسلیحات روسی به ریاض مطرح و دو طرف درخصوص آن گفت‌وگو کنند.
همچنین پیش‌بینی می‌شود در این دیدار طرح امنیتی خلیج فارس که از طرف روسیه ارائه شده است نیز مورد بررسی قرار گیرد.
در طرح امنیت گروهی خلیج فارس که در مرداد ماه امسال از سوی روسیه به سازمان ملل ارائه شد، گفته شده است: تأمین امنیت در خلیج فارس یکی از مهمترین مسائل حال حاضر جهان است و تحولات نظامی و سیاسی سال‌های گذشته در خاورمیانه و شمال آفریقا، باعث رشد سریع تهدیدهای تروریستی در این بخش از جهان که ذخایر زیادی از منابع هیدروکربنی در آن وجود دارد، شده است و عواقب فاجعه باری برای اقتصاد جهانی و به ویژه امنیت انرژی به همراه دارد.
روس‌ها در طرح خود آورده‌اند: «در شرایط کنونی، اقدامات پی در پی و مؤثر در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای به منظور بهبود و توسعه وضع موجود در خلیج فارس برای غلبه بر بحران طولانی مدت و تبدیل این منطقه به مکانی امن و صلح آمیز برای همسایگی خوب و توسعه پایدار ضروری است».
به عقیده روس‌ها، ایده ایجاد یک سیستم امنیتی در منطقه خلیج فارس می‌تواند نقش کلیدی در تحکیم فعالیت‌های سیاسی و دیپلماتیک در منطقه ایفا کند.
توسعه همکاریهای اقتصادی
توسعه همکاریهای اقتصادی و بازرگانی هدف دیگر سفر پوتین به عربستان سعودی است و دو طرف در این خصوص مذاکره خواهند کرد.
گفتنی است کریل دمیتریف رئیس صندوق سرمایه گذاری مستقیم روسیه روز هفتم اکتبر (روز دوشنبه) به ریاض سفر و با محمد بن سلمان ولیعد عربستان سعودی دیدار کرد.
دو طرف در آن دیدار در خصوص سفر رسمی پوتین به عربستان سعودی و دورنمای همکاریهای مسکو و ریاض در عرصه سرمایه گذاری گفت وگو کردند.
الکساندر نوواک وزیر انرژی روسیه چندی پیش گفته بود که در جریان سفر پوتین به عربستان سعودی دهها موافقتنامه بین دو کشور امضا خواهد شد.
وی با بیان اینکه بسته بسیار بزرگی از اسناد همکاری بین روسیه و عربستان سعودی در حال تنظیم است، گفت: دهها موافقتنامه همکاری در طرح‌های مختلف درجریان سفر رئیس جمهوری روسیه به عربستان امضا خواهد شد.
نوواک پیشتر گفته بود که عربستان سعودی ممکن است در طرح‌های پتروشیمی، تولید گاز فشرده و ایجاد مراکز علمی و پژوهشی در روسیه سرمایه‌گذاری کند.
به گفته وی، مبادلات بازرگانی میان روسیه و عربستان در حال افزایش است و در نیمه نخست امسال به ۴۲۰ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار رسید که از شاخص مدت مشابه فراتر رفته است و ریاض علاقه‌مند به همکاری با شرکت‌های بزرگ روسی همچون روس نفت، گازپروم و گازپروم نفت است.
انتظار می‌رود در جریان سفر پوتین به عربستان سعودی، طرح‌های جدید برای سرمایه‌گذاری عربستان در اقتصاد روسیه پیشنهاد شود تا از این طریق حجم اندک مبادلات اقتصادی و بازرگانی دو کشور پر شود.
