همه افراد جامعه حق دفاع از حقوق خود را دارند؛ اما آیا همه می‌توانند وکیل بگیرند؟ قاعدتا با توجه به توان مالی افراد و بسیاری موارد دیگر، همه نمی‌توانند از این حق خود استفاده کنند. وکیل تسخیری امکانی است که قانون فراهم کرده تا همه افراد به طور یکسان بتوانند به حق خود برسند. در این مقاله به این موضوع می‌پردازیم که وکیل تسخیری چیست و در چه مواردی می‌توانیم وکیل تسخیری بگیریم.
وکیل تسخیری کیست؟
به طور کلی دو نوع وکیل داریم؛ یکی وکیل تعیینی است که خود افراد وکیلشان را انتخاب و به دادگاه معرفی می‌کنند و دیگری وکیل تسخیری یا وکیل معاضدتی که از طرف دادگاه برای مجرمان با توجه به نوع دعوی کیفری یا حقوقی تعیین می‌شود.
وکیل تسخیری به وکیلی اطلاق می‌شود که از طرف دادگاه به دفاع از فرد متهم به جرم‌های مختلف کیفری، از جمله جرم‌های تسخیری می‌پردازد و مسئولیت مدافعت از متهمان در دادگاه‌ها و در مراحل مختلف دادگاهی از جمله تهیه دفاع، ارائه شواهد، و پیگیری موارد قانونی را بر عهده دارد.
این وکلا با مطالعه موارد، تحقیق در خصوص جزئیات پرونده‌ها، تدوین دفاع مناسب و حضور در دادگاه‌ها در مواجهه با اتهامات تسخیری سعی در کاهش مجازات‌ها یا به دست آوردن نتایج مثبت دیگر برای متهمان دارند.
در چه شرایطی می‌توانیم وکیل تسخیری داشته باشیم؟
شما ممکن است گاهی در شرایط مختلف به یک وکیل تسخیری نیاز داشته باشید. برخی از مواردی که ممکن است منجر به انتخاب وکیل تسخیری برای شما شود عبارتند از:
1. نداشتن تمکن مالی
اگر عدم توانایی مالی فرد در پرداخت حق‌الوکاله برای دادگاه محرز شود، بر اساس ماده ۳۴۷ قانون آیین دادرسی کیفری دادگاه باید برای او یک وکیل را از بین وکلای حوزه قضایی خود یا نزدیک‌ترین حوزه تعیین کند. توجه کنید که اگر به این دلیل نمی‌توانید وکیل بگیرید ولی نیاز به دفاعیات او دارید، باید درخواست خود را به صورت کتنبی تا پایان اولین جلسه دادگاه به قاضی ارائه دهید.
2. اتهام جرم تسخیری
در بعضی جرایم خاص، علی‌رغم داشتن تمکن مالی متهم، لازم است که وکیل تسخیری برای او انتخاب شود. در واقع اگر به شما یا فرد دیگری اتهام جرم تسخیری وارد شده باشد، به عنوان متهم یا دفاع کننده می‌توانید از حق داشتن وکیل تسخیری استفاده کنید. در مورد جرائمی که موجب مجازات سلب حیات، حبس ابد و قطع عضو، جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن شود یا جرائمی که موجب مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر باشد، به دلیل سنگینی جرم و برقراری عدالت حضور وکیل برای جلسه دادرسی ضروری است و حتی بدون درخواست متهم، دادگاه برای او وکیل تسخیری می‌گیرد.
در واقع می‌توان چنین گفت که در مورد این جرائم خاص، حضور وکیل متهم در دادگاه ضروری است و اگر وکیل متهم بدون داشتن عذر موجه در جلسه حضور پیدا نکند وکیل دیگری به عنوان وکیل تسخیری برای دفاع از حقوق شخص بزه‌کار تعیین می‌شود.
تعیین وکیل تسخیری برای اطفال و نوجوانان
طبق ماده 415 قانون آیین دادرسی کیفری در دادگاه و دادسرای ویژه کودکان و نوجوانان نیز برای متهمین وکیل تسخیری مشخص می‌شود. به خصوص اگر جرم انجام شده مستلزم پرداخت دیه با ارزشی بیش از خمس دیه کامل باشد یا در مورد جرایم تعزیری درجه شش و بالاتر قاضی به ولی یا سرپرست قانونی متهم ابلاغ می‌کند که برای او وکیل بگیرند و در صورت عدم تعیین وکیل یا عدم حضور او دادگاه، برای متهم وکیل تسخیری تعیین می‌شود.
تعیین وکیل تسخیری در صورت جنون متهم
اگر متهم قبل از صدور حکم قطعی دچار جنون شود، دادرسی متوقف خواهد شد مگر اینکه جرم او حق‌الناسی باشد که حتی اگر فرد سالم بود نمی‌توانست از خود رفع اتهام کند. در این صورت بر اساس تبصره ۲ ماده ۱۳ قانون آیین دادرسی کیفری به قیم، ولی یا سرپرست قانونی مجنون اعلام می‌شود که ظرف 5 روز برای او وکیل بگیرند وگرنه وکیل تسخیری تعیین می‌شود.
چگونه وکیل تسخیری بگیریم؟
همان طور که در بابلا توضیح داده شد در موارد اتهام به جرم تسخیری خود دادگاه وکیل تسخیری را انتخاب و به متهم معرفی می‌کند؛ اما گفتیم که اگر به دلیل شرایط بد مالی نیاز به وکیل تسخیری دارید باید طبق متن زیر درخواست زیر را به دادگاه تسلیم کنید:
با سلام
احتراما، اینجانب ... متهم / شاکی پرونده کلاسه ... به استحضار می‌رساند، اینجانب توانایی مالی لازم برای تعیین و معرفی وکیل را ندارم. لذا، درخواست تعیین وکیل تسخیری با استناد به ماده 347 قانون آیین دادرسی کیفری مورد استدعا است.
حق‌الوکاله وکیل تسخیری چقدر است؟
هزینه‌های مشاوره حقوقی توسط وکیل تسخیری می‌تواند بسته به عوامل مختلفی مانند محل کار وکیل، سطح تجربه و شهرت او، پیچیدگی پرونده، نوع جرم تسخیری و دیگر عوامل متغیر متفاوت باشد. همچنین، در برخی موارد، وکلای تسخیری ممکن است از مدل‌های متفاوت تعرفه‌ها و سیاست‌های قیمت‌گذاری استفاده کنند که البته همه این هزینه‌ها از محل اعتبارات قوه قضائیه پرداخت می‌شود و متهم هیچ پولی نمی‌پردازد.
کلام آخر
بر اساس اصل 35 قانون اساسی جمهوری اسلامی، با هدف برقراری عدالت و برخورداری از حق داشتن وکیل برای همه متهمین، وکیل تسخیری از طرف دادگاه تعیین می‌شود. همان طور که دیدید جرائمی که ملزم به داشتن وکیل تسخیری می‌شوند در قانون مشخص هستند و هم در دادسرا و هم در دادگاه امکان داشتن دفاعیات او وجود دارد. به هر حال، در هر شرایطی که نیاز به وکیل تسخیری داشتید، به دادگاه اطلاع دهید. مطمئن باشید که وکلای تسخیری از تجربه و تخصص لازم برای دفاع از شما در مسائل مرتبط با جرم تسخیری برخوردارند.
