مکانیسم ماشه فعال می‌شود؟ / خروج ایران از NPT و قطع همکاری‌ با آژانس چقدر احتمال دارد؟

 روزنامه تلگراف روز شنبه به نقل از یکی از سخنگویان وزارت خارجه بریتانیا گزارش داد که این کشور (انگلیس) متعهد است برای جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هسته‌ای، از همه ابزارهای دیپلماتیک ممکن، از جمله فعال‌سازی مکانیسم ماشه برای بازگرداندن خودکار تحریم‌های تهران، استفاده کند.

تابناک در این زمینه نوشت: سخنگوی وزارت امور خارجه انگلیس مدعی شده است: برنامه هسته‌ای ایران هرگز به اندازه امروز پیشرفته نبوده است. تشدید تنش هسته‌ای آنها امنیت بین المللی را تهدید می‌کند و سیستم جهانی منع اشاعه را تضعیف می‌کند. ما متعهد به جلوگیری از تولید سلاح هسته‌ای ایران با استفاده از هر ابزار دیپلماتیک موجود، از جمله مکانیسم ماشه در صورت لزوم، هستیم.»

بریتانیا همچنان یکی از اعضای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) ۲۰۱۵ است که به توافق هسته‌ای ایران معروف است و بنابراین می‌تواند به‌طور یکجانبه تحریم‌ها را در صورتی که ایران مفاد توافق را نقض کرده است، وادار کند.

توافق هسته‌ای با خروج ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ تحت دولت ترامپ به طور قابل توجهی تضعیف شد، اگرچه امضاکنندگان اصلی از جمله بریتانیا، فرانسه و آلمان همچنان در تئوری متعهد هستند.

اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت خارجه ایران در واکنش به احتمال فعال‌شدن «مکانیسم ماشه» علیه ایران گفته است: ما همه سناریوها را بررسی کردیم و در خصوص واکنش خودمان تصمیم‌گیری حاصل شده و هیچ بهانه‌ای برای توسل به سازوکارهای قطعنامه سازمان ملل وجود ندارد.
وی گفت: ایران همچنان به تعهدات در برجام پایبند بوده و اقدامات ایران در واکنش به خروج یکجانبه آمریکا در چارچوب برجام بود.ایران پیشتر بر حق خود برای کاهش تعهدات برجامی از زمان خروج ایالات متحده تاکید کرده است.

در خصوص فعال سازی مکانیسم ماشه باید توجه داشت که آمریکا به دلیل خروج از برجام امکان فعال کردن این مکانیسم را نخواهد داشت.

با فعال شدن مکانیسم ماشه تمام تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران ذیل برنامه هسته‌ای آن باز خواهد گشت. مکانیسم ماشه به گونه‌ای طراحی شده که به محض فعال شدن، اجرایی می‌شود و امکان وتوی آن در شورای امنیت نیز وجود نخواهد داشت.

آمریکا بعد از خروج از برجام اعلام کرده بود که موضوع قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل از برجام جداست. بر این اساس در تلاش بود تا حق فعال سازی مکانیسم ماشه را برای خود داشته باشد.

از نظر حقوقی، چون قطعنامه ۲۲۳۱ تایید کننده برجام است و، چون آمریکا به تعهد خود ذیل برجام عمل نکرد و از آن خارج شد، شورای امنیت آنرا از داشتن حق فعال سازی مکانیسم ماشه منع کرد. این موضوع در نامه‌ای از سوی شورای امنیت سازمان ملل به آمریکا اعلام شد.

پیش از اظهارنظر سخنگوی وزارت خارجه انگلیس مبنی بر فعال سازی مکانیسم ماشه، ایران در نامه‌ای به سه کشور اروپایی آلمان، انگلیس و فرانسه که اکنون عضو برجام هستند و می‌توانند مکانیزم ماشه را فعال کنند، هشدار داد که اگر این اقدام را انجام دهند ایران را مجبور می‌کنند که اقدامات رادیکال‌تری را در پیش بگیرد.

با این وجود اگر مکانیسم ماشه فعال شود احتمال خروج ایران از NPT و قطع همکاری‌های ایران با آژانس متصور است.