اعتراض به تکنولوژی VAR در دنیا بالا گرفته/ این کمک داور ویدیویی حالا دیگر روی اعصاب فوتبال است

روزنامه اعتماد نوشت:

جنجال کمک داور ویدیویی در بازی اتلتیکو مقابل رئال مادرید نشان می‌دهد که VAR بیش از آنکه برطرف‌کننده مشکلات باشد، اضطراب ایجاد می‌کند.

در حال حاضر شماره روی تابلویی که به‌طور برجسته در ورودی دنیای فوتبال نمایش داده شده بود، پاک شده است. اکنون «صفر» روز از آخرین جنجال VAR گذشته است.

بازی برگشت دربی پر زرق و برق مادرید در مرحله یک هشتم نهایی لیگ قهرمانان اروپا روز چهارشنبه به ضربات پنالتی کشیده شد و رئال مقابل اتلتیکو به برتری رسید. آنتونیو رودیگر ضربه نهایی را زد تا تیمش برنده شود. اما این پایان بازی دربی مادرید نبود و تازه بعد از گل شدن این توپ بود که جنجال‌ها شروع شد. 

در ضربه پنالتی دوم اتلتیکو، پای تکیه‌گاه خولیان آلوارز لیز خورد و قبل از اینکه او با پای ضربه زننده توپ را لمس کند و توپ را با عبور از تیبو کورتوا به تور برساند، توپ را تا حدودی لمس کرد. این تماس حتی با بهره‌مندی از جریان بی‌پایانی از تکرار، زوم و زوایای متناوب که در دقیقه‌ها و ساعت‌های بعد به اشتراک گذاشته شد هم کاملا نامحسوس بود. 

گاردین که این گزارش را منتشر کرده نوشته است: با این حال VAR به قدری سریع و قاطعانه مداخله کرد که کریستینا اونکل، تحلیلگر داور CBS، حدس زد که باید از فناوری سنسور توپ برای تعیین اینکه تماس برقرار شده یا خیر استفاده شده باشد (یوفا بعدا تصریح کرد که چنین نبوده است؛ تماس تنها با شواهد ویدیویی انجام شده است) . 

تصور می‌شد که آلوارز دو بار توپ را لمس کرده و پنالتی او مردود اعلام شد و در نهایت به حذف تیم اتلتیکو مادرید منجر شد. مشکل درست بودن یا نبودن مداخله کمک داور ویدیویی و تماس او با داور نیست. این برخورد تقریبا میکروسکوپی بود، اما اتفاق افتاد. مشکل سر روش تهاجمی است که در آن از VAR استفاده شده است. 

داور شیمون مارشینیاک به‌رغم اینکه فقط چند متر دورتر از ضربه ایستاده بود و در هنگام ضربه به توپ خیره شده بود، به نظر نمی‌رسید که تخلف را متوجه شده باشد. به این ترتیب، بازیکن اتلتیکو به سختی مرتکب «خطای واضح و آشکار» شده بود. طبق تعریف یوفا برای اثبات استفاده از VAR در لیگ قهرمانان اروپا را چنین تعریف ‌کرده بود. 

این توضیحات البته تسلی ناچیزی برای اتلتیکو خواهد بود. تیمی که شاهد پایان رقابت‌های لیگ قهرمانان اروپا توسط رئال برای ششمین بار در شش دیدار اروپایی برای خود بود. این ماهیت فوتبال در عصر VAR است. چیزی که به عنوان راهی برای فرونشاندن مناقشات اعلام شد ولی در عوض لایه‌هایی از درگیری را اضافه کرده است. حوادث VAR در حال حاضر آنقدر زیاد شده است که باشگاه‌های نروژ مجبور شدند دو هفته پیش در مورد لغو استفاده از این فناوری رای بدهند. در نهایت آنها تصمیم گرفتند VAR را حفظ کنند، حتی اگر بدانیم بیشتر باشگاه‌های حرفه‌ای کشور می‌خواستند از شر آن خلاص شوند.

در لیگ نروژ، استفاده از VAR به قدری نامطلوب شده است که هواداران احساس کردند چاره‌ای جز پرتاب کردن خوراکی‌هایشان به زمین برای اعتراض ندارند. در نهایت، تصمیم در مورد حفظ یا کنار گذاشتن VAR به یک جنگ قدرت بین ۳۲ باشگاه حرفه‌ای برتر نروژ و فدراسیون تبدیل شد. در حالی که رای برای معرفی VAR که نروژ تا سال ۲۰۲۳ آن را تصویب نکرده بود، سال‌ها دیرتر از بیشتر کشورهای اروپایی تنها توسط تیم‌های حرفه‌ای انجام شد، حق رای تصمیم لغو آن توسط همه باشگاه‌های کشور چه حرفه‌ای و چه آماتور داده شد.

اما چندین باشگاه آماتور به گاردین گفتند که در مورد کشانده شدن به دعوای استفاده از فناوری به سطح آنها، سطحی که اصلا از وار استفاده نمی‌شود احساس تعارض داشتند. اگر این صرفا به باشگاه‌های حرفه‌ای سپرده می‌شد، VAR با اختلاف ۱۹-۱۳ کنار گذاشته می‌شد. اما در عوض، فدراسیون رای‌گیری را بین تمام باشگاه‌های کشور ترتیب داد تا اجبار به حفظ VAR و اجتناب از تبدیل شدن به اولین کشوری که آن را لغو می‌کند با ۳۲۱ رای در مقابل ۱۲۹ رای مخالف پیروز شود. سوئد هم چیزی شبیه به نروژ است با این تفاوت که در وهله اول هیچگاه VAR را معرفی نکرده است. سوئدی‌ها، همانند همسفران نروژی به این تکنولوژی بدبین هستند. مدیر اجرایی باشگاه سوئدی مالمو سال گذشته به ایندیپندنت گفت: «ما یک رهبر هستیم.» 

هنگامی که انجمن طرفداران فوتبال انگلیس از اعضای خود در مورد ورود VAR به لیگ برتر در سال ۲۰۱۹ نظرسنجی کرده بود، تقریبا سه چهارم موافق بودند. وقتی دوباره در سال ۲۰۲۳ از آنها پرسید، تقریبا دو سوم با آن مخالفت کردند. تابستان گذشته، ولورهمپتون تا آنجا پیش رفت که از تیم‌های لیگ برتری خواستار رای دادن برای لغو VAR شد که البته هیچ باشگاه دیگری با ولوز رای نداد.

دلیل اینکه VAR در برخی لیگ‌ها مورد مناقشه باقی می‌ماند و در بیشتر لیگ‌ها هم مورد بی‌مهری قرار می‌گیرد، این است که تلویحا قول داده بود کاری را انجام بدهد که نتوانسته به آن دست یابد: حذف خطای انسانی.

یک سال پیش، مدیر ارشد فوتبال در لیگ برتر ادعا کرد که VAR در ۹۶٪ مواقع به داوران کمک کرده است تا تصمیم درستی بگیرند در حالی که این رقم در دوره قبل از VAR و زمانی که تکنولوژی در کار نبود ۸۲ درصد بود. حتی اگر این عدد را مثل یک تابلو روی VAR نصب کنیم مشکل در آن ۴ درصد آخر است. در نیمه اول فصل ۲۰۲۴-۲۰۲۵ لیگ برتر VAR ده خطا مرتکب شد. خطاهایی شامل از دست دادن یک مداخله به موقع یا حتی خیلی ساده‌تر اشتباه کردن در تشخیص تصمیم   نهایی. 

در حالی که اشتباهات نسبت به سال گذشته به نصف کاهش یافته است، استفاده نادرست یا اشتباه در VAR یا اشتباهات آشکار هنوز آنقدر رایج است که در بسیاری از مسابقات لیگ برتر گفتمان غالب است.
مشکل لاعلاج VAR این است که در زمان معرفی به روشی اشتباه معرفی شده. یا بهتر است بگوییم دقیقا مشخص نبود VAR قرار است چکار کند. اگر لیگ‌ها و ارگان‌های مختلف آن را به عنوان ابزاری برای داوران ارائه می‌کردند تا تصمیمات اشتباه کمتری بگیرند، ممکن بود تحمل اشتباهات راحت‌تر باشد. یا اگر به عنوان راهی برای تصحیح بزرگ‌ترین و واضح‌ترین خطاها در نظر گرفته می‌شد (مثل گل تیری هانری در مقابل ایرلند که با دست زده شد) سطح انتظار متفاوتی در بین همه در مورد تعداد دفعات استفاده از آن به وجود می‌آمد.  اما کمک داور ویدیویی با این هشدارها و تبصره‌ها معرفی نشد. موفقیت این تکنولوژی هرگز تعریف نشد. خیلی‌ها تصور کردند VAR مطلقا بدون خطاست. در این خلأ، به‌طور کلی فرض بر این بود که دیگر هیچ تصمیم اشتباهی وجود نخواهد داشت. هواداران تصور می‌کردند که اجتناب کامل از اشتباهات مفید خواهد بود. یا به هر حال برای تیم آنها بهتر است، زیرا بسیاری از هواداران همیشه تصور می‌کنند که تیم‌شان قربانی توطئه‌ها است.

اگر چه ممکن است دقت داوری بالا رفته باشد، اما هزینه‌های متحمل شده برای این بالا رفتن چندان منطقی نیستند. جریان بازی و احساس گلزنی کاملا تحت تاثیر کمک داور ویدیویی است. همه‌ چیز در فوتبال تا زمانی که به اعتبار VAR ثابت شود بدون مشکل بودند، تحت سوءظن قرار دارند. اگر بازی رئال و اتلتیکو را در نظر بگیریم ضربات پنالتی همین شرایط را داشتند. 

و لحظات به ثمر رسیدن گل‌ها دلیل مقاومت سوئدی‌ها در برابر VAR است. نیکلاس کارلن، مدیرعامل مالمو به ایندیپندنت گفت: «وقتی گلی به ثمر می‌رسد، احساسات را رها می‌کنید، لازم نیست منتظر تصمیم‌گیری در مرحله بعدی باشید. البته این بدان معناست که شما باید بپذیرید که تصمیم ممکن است همیشه درست نباشد. ما در سوئد احساسات و انفجاری را که هنگام گلزنی در استادیوم‌ها به وجود می‌آید را در اولویت قرار داده‌ایم.»

فوتبال مدرن از طریق یک مطالعه موردی در مورد اینکه آیا ورزش منصفانه‌تر واقعا باعث بهتر شدن بهتر می‌شود تحت بررسی است. و اگر دستاوردهای اغلب حاشیه‌ای که VAR به دست می‌آورد را در نظر بگیریم آن وقت می‌توانیم بپرسیم همه اینها آیا آسیب به جریان طبیعی ورزش را توجیه می‌کند یا خیر.

مطمئنا هیچ کاری برای جلوگیری از متاستاز کردن پارانویای ریشه کرده در فرهنگ شکایت تیم‌ها و بازیکنان و هواداران در فوتبال انجام نشده است. در هر شرایطی اعضای یک تیم تصور می‌کنند در حق‌شان جفا شده است. اینها نشانه‌های زمان ما هستند که بسیار بزرگ هستند.

یکی از مشکلات حل نشده افزایش سرعت ورزش است در حالی که بینایی و قضاوت داوران ثابت مانده است. ورزش حرفه‌ای با اتوماتیک کردن پیچیده‌ترین بخش‌های کار یک داور، این تصور که داوران مسابقه نیز مستحق خطای انسانی هستند را از بین برده است. به این ترتیب دادن این آزادی عمل برای کوچک‌ترین اشتباهات حتی میکروسکوپی نظیر لمس توپ در زمان نامناسب از بین رفت.

شاید قبلا اوضاع بهتر بود. بسیاری در نروژ چنین فکر می‌کنند و در سوئد و احتمالا در بخش اتلتیکویی مادرید. اگر با احساسات عمومی پیش می‌روید، در جاهای دیگر نیز چنین دیدگاهی هست. این مشکل VAR است: اینکه مشکلات را به ‌طور کامل حل نکرد. فقط یک موضوع را کمرنگ‌تر کرد و چند مشکل جدید را اضافه کرد.