سانتوس و پایان تلخ یک افسانه در آذربایجان

 فرناندو سانتوس، سرمربی صاحب‌نام پرتغالی که نامش با قهرمانی در یورو 2016 و لیگ ملت‌های 2019-2018 گره خورده، به‌ طور رسمی از هدایت تیم ملی فوتبال آذربایجان کنار گذاشته شد. این تصمیم تنها یک روز پیش از دیدار حساس دور دوم مرحله مقدماتی جام جهانی 2026 برابر اوکراین در باکو اتخاذ شد؛ تصمیمی که گرچه ناگهانی به‌نظر می‌رسید اما با توجه به عملکرد تیم تحت هدایت سانتوس چندان هم دور از انتظار نبود.

سانتوس که پس از جام جهانی 2022 و ماجرای پرحاشیه نیمکت‌نشینی کریستیانو رونالدو در تیم ملی پرتغال دیگر جایگاهی در کشور خود نیافت، به‌ نوعی به یک تبعیدی اجباری در دنیای مربیگری بدل شد. او پس از جدایی از تیم ملی پرتغال، تنها 9 ماه هدایت تیم ملی لهستان را بر عهده داشت و پس از آن، تنها سه ماه در بشیکتاش ترکیه دوام آورد. هر دو مقطع با نتایجی ناامیدکننده و انتقادهای فراوان همراه بودند.

با وجود همه این ناکامی‌ها، هیچ‌کس نمی‌توانست کارنامه درخشان این مربی را در گذشته نادیده بگیرد. پنج جام قهرمانی با پورتو و چهار عنوان بهترین مربی سال در یونان، گواهی بر توانایی‌های فنی و شخصیتی او بود. شاید همین سوابق باعث شد که در ژوئن 2024، فدراسیون فوتبال آذربایجان برای احیای تیم ملی دست یاری به‌ سوی این مربی پرتجربه دراز کند.

آذربایجان که پیشتر نیز در مسیر صعود به رقابت‌های یورو 2024 ناکام مانده بود، امیدوار بود با حضور سانتوس بتواند در مسیر موفقیت گام بردارد اما آغاز همکاری او با این تیم، نه‌ تنها روشن‌کننده مشعل امید نبود، بلکه به آغاز سراشیبی سقوط بدل شد.

در مرحله گروهی لیگ ملت‌های 2025-2024، تیم سانتوس عملکردی فاجعه‌بار از خود به نمایش گذاشت: شش مسابقه، پنج شکست و تنها یک تساوی خانگی برابر استونی. تیم او مقابل تیم‌هایی همچون سوئد و اسلواکی متحمل شکست‌هایی سنگین و تحقیرآمیز شد و در نهایت به قعر جدول سقوط کرد و به ضعیف‌ترین سطح این رقابت‌ها، یعنی لیگ D تنزل یافت.

در این مدت، سانتوس سعی کرد با تغییر ترکیب و استفاده از 28 بازیکن، روح تازه‌ای به تیم ببخشد. حتی هشت بازیکن در سال 2025 برای نخستین‌بار پیراهن تیم ملی را بر تن کردند. اما هیچ‌یک از این تلاش‌ها به بهبود شرایط منجر نشد. در دیدارهای دوستانه نیز وضعیت بهتر نشد؛ شکست خانگی مقابل هائیتی و بلاروس و سپس تساوی بدون گل با لتونی، چیزی جز ناامیدی بیشتر برای هواداران به همراه نداشت.

نقطه اوج ناکامی‌ها، شکست سنگین 5 بر صفر مقابل ایسلند در ریکیاویک بود؛ دیداری که نه‌ تنها وجهه سانتوس را بیش از پیش تضعیف کرد، بلکه آینده فوتبال ملی آذربایجان را نیز در هاله‌ای از ابهام فرو برد.

در پی این شکست، سانتوس در مصاحبه‌ای با خبرنگاران، با حالتی سرد و بی‌تفاوت به پرسش‌ها واکنش نشان داد:

 آیا پروازی مستقیم از ایسلند به پرتغال وجود دارد؟
نمی‌دانم.

 آیا تاکنون در دوران حرفه‌ای‌تان استعفا داده‌اید؟
 نه.

 آیا به استعفا فکر می‌کنید؟
نه.

 چرا؟
 من قرارداد دارم.

در پاسخ به پرسش‌هایی درباره عزت‌ نفس، مسئولیت‌پذیری و آینده تیم، سانتوس همواره به یک جمله پناه می‌برد: «من قرارداد دارم». موضعی که برای رسانه‌های آذربایجانی به‌ روشنی نشان می‌داد عدم استعفای او، بیش از هر چیز ریشه در مسائل مالی دارد. طبق گزارش‌ها؛ او تحت قراردادی سه‌ ساله، سالانه 3 تا 4 میلیون یورو از فدراسیون فوتبال آذربایجان دریافت می‌کرد. مبلغی قابل‌توجه برای مربی‌‌ای که حتی یک برد هم برای تیم ملی به‌ ارمغان نیاورده بود.

جهانگیر فرج‌الله‌اف، دبیرکل فدراسیون‌ فوتبال آذربایجان (AFFA) پس از شکست در ریکیاویک موضعی تند اتخاذ کرد؛ «نگرش سانتوس به فوتبال و مردم آذربایجان اشتباه است. ما به چنین فوتبال بزدلانه‌ای نیازی نداریم. اگر او خودش را کنار نکشد، ما اقدام خواهیم کرد.»

در نهایت همین فشارها کارساز شد و دوران سانتوس روی نیمکت آذربایجان به پایان رسید اما حتی در پایان، جدایی او بدون حاشیه نبود. طبق گزارش رسانه‌های محلی، فرناندو سانتوس برای فسخ قرارداد خود مبلغی حدود 4.5 میلیون یورو به‌ عنوان غرامت مطالبه کرده است؛ رقمی نجومی برای نتایجی چنین ناامیدکننده.

اکنون، تیم ملی آذربایجان برای دیدار مقابل اوکراین زیر نظر آیهان عباسوف، سرمربی تیم جوانان آماده می‌شود. تیمی که در وضعیت روحی و فنی نابسامان و در بلاتکلیفی کامل به سر می‌برد.

در حالی‌که باشگاه قره‌باغ با حضور در مراحل اصلی لیگ قهرمانان اروپا نماینده‌ای آبرومند برای فوتبال آذربایجان در سطح قاره شده است، تیم ملی همچنان در گرداب ناکامی‌ها دست‌وپا می‌زند. هواداران، خسته و دل‌زده در انتظار روزی هستند که نام آذربایجان نه‌ فقط در باشگاه‌ها، بلکه در سطح ملی نیز با احترام شنیده شود. اما آن روز، با رفتن سانتوس، هنوز نیامده است.

انتهای پیام/