چهره متفاوت لیورپول؛ از قهرمان لیگ برتر به بحران عمیق

فصل جاری برای لیورپول چیزی کمتر از یک فاجعه نبوده است. تیمی که تنها چند ماه پیش جام قهرمانی لیگ برتر را بالای سر برد، امروز چهره‌ای کاملاً متفاوت دارد. لیورپولِ آرنه اشلوت 6 شکست در 7 بازی اخیر و 9 شکست در 12 مسابقه در تمام رقابت‌ها را تجربه کرده و در بحران عمیقی فرو رفته است؛ بحرانی که نشانی از پایان آن دیده نمی‌شود. مرسی‌سایدی‌ها در لیگ برتر به رتبه دوازدهم سقوط کرده‌اند و در لیگ قهرمانان نیز جایگاهی بهتر از سیزدهم ندارند. تیم در 3 بازی اخیرش تنها یک برد کسب کرده و 10 بار شکست خورده است؛ از جمله شکست‌های سنگین خانگی مقابل ناتینگهام فارست و پی‌اس‌وی آیندهوون.

با این حال، سقوط ناگهانی پس از قهرمانی پدیده‌ای نادر نیست. در قرن بیست‌ویکم، تیم‌هایی در پنج لیگ معتبر اروپا قهرمان شده‌اند و فصل بعد به شکلی غیرمنتظره دچار فروپاشی شده‌اند. در ادامه، هفت نمونه شاخص از این سقوط‌های ناگهانی را مرور می‌کنیم؛ نمونه‌هایی که نشان می‌دهند فصل لیورپول، چهارمین نمونه مشابه در تاریخ لیگ برتر است.

 1. چلسیِ مورینیو (15-2014)؛ از سلطه تا بحران
چلسیِ ژوزه مورینیو فصل 15–2014 را با اقتدار پشت سر گذاشت و با 8 امتیاز اختلاف نسبت به منچسترسیتی قهرمان شد اما یک سال بعد همه‌ چیز در استمفوردبریج فرو ریخت؛ فروپاشی‌ که کم‌سابقه‌ترین نتیجه باشگاه در دو دهه اخیر را رقم زد. چلسی فصل بعد تنها در رده دهم قرار گرفت و از رقابت‌های اروپایی باز ماند.

درون تیم، تنش‌ها یکی پس از دیگری شکل می‌گرفت: اختلافات مورینیو با بازیکنان (از جمله کنار گذاشتن اسکار و جان تری)، مصدومیت‌های پیاپی ادن هازارد و از کار افتادن ایده‌های تاکتیکی سرمربی پرتغالی.

تا پایان سال 2015، چلسی از جام اتحادیه حذف شده بود، در نیمه پایینی جدول لیگ برتر قرار داشت و با دشواری به مرحله حذفی لیگ قهرمانان رسیده بود. سرانجام در 17 دسامبر، مورینیو اخراج شد؛ اگرچه باشگاه از توافق متقابل سخن گفت اما دلایل واقعی کاملاً آشکار بود. هدایت تیم تا پایان فصل به گاس هیدینک سپرده شد.

 2. منچستریونایتدِ مویس (14-2013)؛ میراث فرگوسن روی شانه‌های ناتوان
پس از خداحافظی تاریخی سر الکس فرگوسن همه نگاه‌ها به دیوید مویس دوخته شده بود اما یونایتدِ تازه‌قهرمان در فصل بعد به‌کلی فرو پاشید. تیم در بدترین فصل خود در دوره لیگ برتر به رتبه هفتم سقوط کرد؛ نخستین‌ بار در تاریخ لیگ جدید که یونایتد حتی در جمع سه تیم برتر هم نبود.

در 22 آوریل 2014، پس از شکست برابر اورتون، مویس پیش از پایان فصل اخراج شد. دوران پسافرگوسن با کابوس آغاز شد.

 3. مون‌پولیهِ ژیرار (13-2012)؛ قهرمانی یک‌باره
مون‌پلیه در سال 2012 بزرگترین شگفتی لیگ فرانسه را ساخت و با هدایت رنه ژیرار برای نخستین‌بار قهرمان لیگ یک شد؛ تیمی متکی بر انرژی جوانی ستارگانی چون اولیویه ژیرو، یونس بلهاندا و رمی کابلا اما جدایی ژیرو در تابستان بعد ضربه‌ای جبران‌ناپذیر بود. این تیم که اساساً پتانسیل تکرار قهرمانی را نداشت، به میانگین طبیعی خود بازگشت و فصل بعد را در رتبه نهم به پایان رساند. در لیگ قهرمانان نیز آخرین تیم گروهش شد. ژیرار در تابستان 2013 تیم را ترک کرد.

 4. لیلِ گالتیه (22-2021)؛ قهرمانی بی‌تکرار
قهرمانی لیل در فصل 21-2020 یکی از شگفت‌انگیزترین قهرمانی‌های دهه بود. تیم کریستوف گالتیه با عبور از پاری‌سن‌ژرمنِ ستاره‌محور، چهارمین قهرمانی تاریخ باشگاه را کسب کرد اما تابستان بعد، دو خروج بزرگ رخ داد؛ میک مایگنان به میلان رفت و بوباکاری سوماره راهی لستر شد.

با وجود حفظ هسته تیم، لیل توان تکرار آن موفقیت را نداشت. تیم از ثبات فاصله گرفت و در نهایت فصل را با رتبه دهم به پایان رساند. تنها نکته مثبت، صعود به مرحله یک‌هشتم لیگ قهرمانان بود. تابستان 2022 با خروج گالتیه و چند ستاره کلیدی، پایان دوره طلایی این تیم فرا رسید.

 5. ولفسبورگِ ماگات (2010–2009)؛ قصه‌ای کوتاه از شهری صنعتی
ولفسبورگ در فصل 09-2008 معجزه کرد. تیم کارگری شهر فولکس‌واگن با بازیکنانی چون ژکو، گرافیته، میسیموویچ و بارزالی قهرمان بوندس‌لیگا شد و حتی بایرن را با نتیجه 5 بر یک در هم کوبید.

خروج فلیکس ماگات در تابستان 2009 ضربه‌ای‌ دردناک بود. ولفسبورگ فصل بعد تنها هشتم شد و از گروه لیگ قهرمانان صعود نکرد. آنها دیگر نتوانستند به قله نزدیک شوند و تنها یک بار (15-2014) نایب‌قهرمان شدند.

 6. ناپولیِ پس از اسپالتی (24-2023)؛ طلایی که دوام نیاورد
ناپولی پس از 33 سال در فصل 23-2022 با تیم رؤیایی لوچانو اسپالتی قهرمان سری A شد. ستاره‌های بزرگ آن تیم یعنی اوسیمن، کواراتسخلیا و کیم  ناپولی را تبدیل به یکی از جذاب‌ترین تیم‌های اروپا کرده بودند اما استعفای ناگهانی اسپالتی در تابستان، همه‌ چیز را دگرگون کرد. ورود رودی گارسیا و سپس ماتزاری و کالزونا هیچ‌یک موثر نبود. ناپولی نه‌ تنها از کورس قهرمانی خارج شد، بلکه در نهایت فصل را در رده دهم به پایان رساند و در لیگ قهرمانان نیز در مرحله یک‌هشتم حذف شد.
در ادامه، با ورود آنتونیو کونته در تابستان 2024 مسیر ناپولی دوباره تغییر کرد و این تیم بار دیگر به قهرمانی رسید.

 7. لسترسیتیِ رانیری (17-2016)؛ افسانه‌ای تکرار نشدنی
قهرمانی لسترسیتی در فصل 16-2015 بزرگ‌ترین شگفتی تاریخ لیگ برتر بود. تیمی که یک سال قبل در آستانه سقوط قرار داشت، با درخشش جیمی واردی، ریاض محرز و انگولو کانته از غول‌های انگلیس پیشی گرفت اما فصل بعد، افسانه دوام نیاورد. لستر تا نیم‌فصل در بحران بود و مدیریت باشگاه مجبور به اخراج رانیری شد. با هدایت کریگ شکسپیر، تیم کمی احیا شد و حتی به مرحله یک‌چهارم نهایی لیگ قهرمانان رسید اما در لیگ برتر تنها در رتبه دوازدهم ایستاد.

سقوط قهرمانان، چرخه‌ای تکرارشونده
داستان لیورپول نمونه‌ای دیگر از یک الگوی شناخته‌شده است: قهرمانی‌های غیرمنتظره یا حتی قهرمانی‌های مقتدرانه، تضمینی برای ثبات فصل بعد نیستند. دلایل سقوط‌ها مشابه‌ هستند؛ تغییر مربی،  جدایی ستارگان کلیدی،  اختلافات داخلی، افت طبیعی فرم یا ناتوانی در مدیریت فشار قهرمانی.

لیورپول امروز، در ادامه همین الگو قرار گرفته است اما مانند برخی نمونه‌ها (از جمله ناپولی)، این سقوط می‌تواند مقدمه‌ای بر یک بازسازی موفق باشد؛ به شرط آنکه تصمیم‌های درست در زمان مناسب گرفته شوند.

انتهای پیام/