تأثیر تحریم‌ها بر علم و فناوری: دیدگاه معاون اول رئیس‌جمهور

محمدرضا عارف معاون اول رئیس‌جمهور در سی و دومین جشنواره دانشجوی نمونه کشوری که در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی و بهداشتی دانشگاه تهران برگزار شد، با قدردانی از برگزارکنندگان جشنواره دانشجویان نمونه کشوری افزود: نخبگان کشور باید بدانند که در مسیر تحصیل و پژوهش راه درستی را انتخاب کردند که همان تعالی نظام آموزشی در پاسخ به مطالبات مردم و پیشرفت کشور است.

وی با اشاره به اینکه تمام برنامه‌ها و طرح‌ها به دانشگاه و پژوهش باز می‌گردد، گفت: از مزیت نسبی کشور که نیروی انسانی بوده است، در 5 دهه گذشته به خوبی بهره‌برداری نکرده‌ایم و اگر در تمام صحنه‌های سیاسی و اجتماعی میدان‌داری کردیم به برکت نگاه نظام به جوان با نشاط، با انگیزه و تلاشگر در میدان‌های مختلف بوده که پایه آن میدان علم است.

عارف با بیان اینکه فرهنگ ایرانی فرهنگ الگوپروری بوده و در بسیاری از موارد در میان جوانان نقش الگو از قانون مهم‌تر است، تاکید کرد: جوانان به دنبال الگوبرداری و حتی کپی‌برداری از رفتار و کردار الگوها هستند و نقش الگو به ویژه در مسائل فرهنگی از قوانین، مقررات و ضوابط پررنگ‌تر است که این مسئولیت منتخبین، نخبگان و دانشجویان نمونه را سنگین‌تر می‌کند که باید در این جایگاه از حقوق و قوانین طبیعی خود بگذرد.

معاون اول رئیس‌جمهور ادامه داد:  توقع دانشگاه از دانشجویی که عضو هیئت علمی می‌شود به دلیل اینکه شاخص بوده چندین برابر دیگران است و باید بدانید چه مسئولیت سنگینی به عهده خواهید گرفت. البته ظرفیت شما فراتر است و این انتخاب به عنوان دانشجوی نمونه به دلیل ویژگی‌های ذاتی، اکتسابی و زحمات خانواده‌ها است.

وی با تبریک به دانشجویان نمونه افزود: به شما دانشجویان به دلیل الگو بودن تبریک می‌گویم که نه تنها در این مقطع بلکه در سایر مقاطع علمی نیز محدودیت‌هایی خواهید داشت چرا که الگو بودن محدودیت ایجاد می‌کند و توقع از جوان نخبه به مراتب بیشتر از مابقی دانشجویان است.

عارف با اشاره به آمار پایین دانشجویان کشور در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی و با تاکید براینکه دانشجویان نمونه باید قدر خانواده‌ها و مردم را بدانند چرا که با هزینه و علیرغم مشکلات مردم، شرایط لازم برای تحصیل دانشجویان نمونه فراهم شده است، بیان کرد: پژوهش زمانی در کشور جایگاهی نداشت  و در تحصیلات تکمیلی وابسته به خارج بودیم اما امروز وضعیت خوبی داریم که به قیمت محدود و محروم شدن مردم از امکانات آنان به نفع دانشگاه و دانشجویان  است که مسئولیت دانشگاهیان را سنگین‌تر می‌کند.

معاون اول رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: دانشجویانی که به دنبال مهاجرت هستند نباید با برخی محاسبات اقتصادی خود را توجیه کنند و دانشجو باید به خاطر بازگشت مجدد به کشور و افزایش بار علمی و رفع نیازهای کشور مهاجرت کند. اگر دانشجویی به قیمت رسیدن دستاوردهای بالاتر برای کشور مهاجرت کند، هزینه آن را پرداخت می‌کنیم و جامعه نیز به آنان نیاز دارد.

عارف همچنین با تسلیت به خانواده دانشجویان جانباخته در تصادف اتوبوس حامل دانشجویان در جاده سمنان - سرخه و ابراز همدردی با خانواده‌های دانشجویان آسیب دیده این حادثه تلخ، به تماس‌های تلفنی جداگانه با استاندار سمنان و رئیس جمعیت هلال‌احمر برای پیگیری ابعاد این حادثه اشاره و تصریح کرد: به خانواده مجروحان اطمینان می‌دهیم که به طور جدی پیگیر وضعیت دانشجویان آسیب‌دیده خواهیم بود و باید روسای دانشگاه بر سرویس‌های جابجایی دانشجویان مراقبت کنند و نباید هر وسیله نقلیه‌ای دانشجویان و نخبگان را منتقل کند. وزارت بهداشت به صورت جدی ابعاد این حادثه را پیگیری کند و درصورت غفلت دانشگاه برخورد لازم شود چرا که این عزیزان سرمایه‌های معنوی کشور هستند.

معاون اول رئیس‌جمهور با اشاره به جنگ 12 روزه  و تحریم‌های ظالمانه که سال جاری را تبدیل به سال خاص برای کشور کرده است، اضافه کرد: خشن‌ترین تحریم‌ها در سطح تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری آنچنان مبتذل شده است که وارد مصادیق و افراد و حتی دانشگاه و صنعت می شود در کنار آن در موضوع مکانیسم ماشه که از نظر روانی بر روی آن تبلیغات فراوانی می‌کنند اما می‌دانند که ظرفیت مردم، دانشمندان و جوانان برجسته و علمی کشور اجرایی کردن فعل «می‌توانیم» است که از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی در کشور حاکم بوده است.

عارف تصریح کرد: تحریم‌ها علیرغم برخی مشکلاتی که برای کشور به همراه دارد، دستاوردهایی در زمینه توسعه علم و فناوری برای کشور داشت تا جاییکه نگاه حاکم بر کشور در اوایل انقلاب خرید و مونتاژ بود اما با شروع تحریم‌ها به دنبال خوداتکایی در کشور رفتیم.

معاون اول رئیس‌جمهور افزود:  جنگ 12 روزه وزن‌کشی علم و فناوری بود و در صحنه‌هایی که توجه به علم و فناوری کردیم، دست برتر داشتیم و در این جنگ در بخش‌هایی مشکلاتی داشتیم که به علم و فناوری کم‌توجهی و یا توجه لازم نشد و اگر اساتید و دانشجویان به این جمع‌بندی برسند که در بخش های از علم و فناوری کم کاری کردیم، می‌توانیم در برابر هزینه‌های معنوی جنگ خود را آرام کنیم.

عارف با تاکید بر اینکه باید سال جاری سالی خاص برای دانشگاه‌ها و حرکت جهشی و نقطه عطفی در توسعه علم و فناوری شود، گفت: باید فعل «می‌توانیم‌» در توسعه علم و فناوری که ترجمه علمی آن تحقق اهداف سند چشم‌انداز 20 ساله است را به فعلیت برسانیم چرا که در سند چشم‌انداز و در بخش علم و فناوری کند حرکت کردیم اما در منطقه رشد نمایی در رسیدن به فناوری‌های نوین داشت.

وی ادامه داد: باید مهمترین راهبرد و سمت و سوی اساتید، دانشجویان و مدیریت دانشگاه‌ها جبران عقب‌ماندگی‌های کشور در حوزه علم و فناوری شود و در سال جاری که طبق سند چشم‌انداز بنا بود در علم و فناوری و اقتصاد جایگاه اول را داشته باشیم، می‌توانیم تا سه سال آینده به هدفگذاری‌های سند چشم انداز نائل شویم.

معاون اول رئیس‌جمهور گفت: در وضعیت توقف آتش با دشمنی روبرو هستیم که به هیچ معیار اخلاقی، بین المللی و قانونی پایبند نیست و باید با این دشمن با همان ابزاری که در اختیار دارد برخورد کنیم و زمانی به بخش علم و فناوری  افتخار می‌کردیم و مزیت برتر منطقه در این زمینه را داشتیم و با این وجود امروز می‌توانیم ضعف‌ها را به اتکای محققین و جوانان پرنشاط با شتاب نمایی در تمامی دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی و با کمک  نهادهای ذیربط همراه با اقدام لازم و هماهنگی جبران کنیم.

عارف با بیان اینکه رفع دغدغه‌های دانشگاه‌ها باید جز اقدامات راهبردی باشد، خاطرنشان کرد: امروز فرصت تکرار برخی اقدامات گذشته را نداریم و باید با یک تقسیم کار ملی و هدف مشخص که نهادهای قانونی برای دانشگاه‌ها و دستگاه‌های پژوهشی و تحقیقاتی فراهم می‌کنند، در مسیر پیشرفت علمی و فناورانه این کشور به جلو حرکت کنیم.

معاون اول رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه انتخاب دانشجوی نمونه و نخبه امتیاز نیست بلکه به معنای مسئولیت‌پذیری است، گفت: دانشجوی نمونه باید بپذیرد که مسئولیت وی بالاتر رفته است و اگر صلاحیت این عنوان را دارد باید در مسیر تاثیرگذاری حرکت کند و جامعه باید آثار این نخبگان را درک کند و از دانشجویان نمونه انتظار تاثیرگذاری در جامعه و کشور داریم. دانشجویان نمونه باید به کشور در حل چالش‌های مختلف  ناترازی‌ها کمک کنند.

عارف تاکید کرد: وظیفه علم تراز کردن و اعتدال خروجی علم است و از دانشگاهیان و نخبگان انتظار داریم به دولت برای حل ناترازی‌ها در همه بخش‌ها کمک کنند.

معاون اول رئیس‌جمهور بر ضرورت همکاری و همگرایی میان رشته‌ای تاکید کرد و افزود: نمی‌توان علم را به صورت مجرد نگاه کرد و ساختار دانشگاه‌های کلاسیک در حال بهم ریختن است و امروز بین رشته‌ای و فرا رشته‌ای پاسخگوی نیازهای مردم و جامعه است. از دانشگاه‌ها می‌خواهیم همگرایی بین رشته‌ها، گروه‌ها و دانشگاه‌های مختلف را پیگیری کنند.

عارف تصریح کرد: باید خروجی جنگ 12 روزه بر این مهم استوار باشد که در سیاست‌گذاری دانشگاه‌ها در توسعه علم و فناوری‌های پیشرفته در بخش‌های فرهنگی، زیربنایی و معیشتی حرکت شود تا نیازهای جامعه را با رویکرد علمی برطرف کنیم.

عارف با اشاره به بهبود وضعیت معیشت مردم به عنوان اولویت اول دولت چهاردهم اضافه کرد: با وجود مشکلات اما مسائل اقتصادی و معیشتی در دولت فراموش نشده است و به مردم عزیز کشورمان قول می‌دهیم که حل مسائل معیشتی آنها مهمترین مسئله خدمتگزاران آنان در دولت و نهادهای حاکمیتی است.

معاون اول رئیس‌جمهور همچنین با اشاره توسعه روابط خارجی با کشورهای همسایه و منطقه در دولت چهاردهم، از دانشگاه‌ها خواست تا همکاری‌های خود با نهادهای علمی جهانی، کشورهای اسلامی، همسایه و منطقه را افزایش دهند.