فشار خون نرمال یک عملکرد حیاتی برای بدن است. بدون فشار خون - نیرویی که خون را در مسیر سیستم گردش خون ما حرکت می‌دهد - اکسیژن یا مواد مغذی از طریق عروق به بافت‌ها و اندام‌های ما نمی‌رسند و سلول‌های سفید خون نیز در سراسر بدن توزیع نمی‌شوند. فشار خون همچنین به حمل و دفع ضایعات سمی در بدن از طریق کبد و کلیه کمک می‌کند.
قلب هنگامی که با هر ضربان منقبض می‌شود با فشار وارد کردن به خون به سمت بیرون، فشار خون ایجاد می‌کند. فشار خون همچنین به دلیل اختلاف فشار بین قلب و انشعابات کوچک‌تر عروق ایجاد می‌شود. وضعیت عروق نیز بر فشار خون و جریان خون تأثیر می‌گذارد. فشار خون پایین یا فشار خون بالا هر دو باعث ایجاد مشکلاتی در وضعیت سلامتی شما می‌شود؛ بنابراین برای کنترل فشار خون، باید یک سبک زندگی سالمی داشته باشید.
فشار خون چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟
فشار خون با دو عدد نشان داده می‌شود که این دو عدد هر دو به یک اندازه مهم هستند، به عنوان مثال 80/120. عدد بالا، نشان دهنده فشار سیستولیک، به معنای میزان فشار در رگ‌ها در هنگام انقباض عضله قلب می‌باشد. عدد پایین فشار دیاستولیک است، به معنای فشار خون در زمانی که عضله قلب بین ضربان ها قرار دارد می‌باشد.
انواع گروه‌های فشار خون کدامند؟
فشار خون را می‌توان در پنج نوع مختلف دسته‌بندی کرد:
- طبیعی: فشار خون زیر 80/120 میلی‌متر جیوه، طبیعی تلقی می‌شود.
- افزایش فشار خون: وقتی میزان فشار خون به طور مداوم از 120 تا 129 سیستولیک و کمتر از 80 میلی‌متر جیوه دیاستولیک باشد، به عنوان فشار خون بالا شناخته می‌شود. افرادی که فشار خون بالا دارند در معرض خطر فشار خون بالا هستند مگر اینکه برای کنترل آن اقدامی انجام شود.
- فشار خون بالا مرحله 1: در این شرایط، میزان فشار خون به طور مداوم از 130 تا 139 سیستولیک یا 80 تا 89 میلی‌متر جیوه دیاستولیک است. دکتر قلب ممکن است برای کاهش خطر بیماری‌های قلبی و سکته، داروهای فشار خون و برخی تغییراتی در سبک زندگی را تجویز کنند.
- فشار خون بالا مرحله II: در این شرایط، اندازه فشار خون به طور مداوم از 90/140 میلی‌متر جیوه یا بالاتر است. پزشکان برای کنترل این شرایط ممکن است ترکیبی از داروها و تغییر سبک زندگی را تجویز کنند.
- فشار خون بحرانی: این بحرانی‌ترین شرایط است و نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری دارد. در این شرایط، فشار خون ناگهان از 120/180 میلی‌متر جیوه عبور می‌کند.
چگونه فشار خون طبیعی با افزایش سن تغییر می‌کند؟
همان‌طور که میزان فشار خون ما با توجه به وضعیت بدن، زمان خواب و میزان استرس در طول روز تغییر می‌کند، فشار خون با افزایش سن نیز تغییر خواهد کرد. در صورت وجود نوسانات یا تغییراتی در اندازه، ما باید یک محدوده طبیعی را برای فشار خونمان حفظ کنیم. با افزایش سن، می‌توان تغییراتی را در سلامت قلب و عروق انتظار داشت، از جمله فشار خون و سطح کلسترول. عوامل مختلفی وجود دارد که میزان فشار خون فرد را در طی سال‌ها منعکس می‌کند، از جمله فشار خون طبیعی برای سالمندان.
پیری قلب
ما نمی‌توانیم روند پیری را متوقف کنیم و این شامل پیری قلب نیز می‌شود. حفظ یک شیوه سالم برای زندگی با خوردن غذای سالم و ورزش منظم می‌تواند به تأخیر در این روند کمک کند، اما نمی‌تواند قلب را از اثرات ناشی از رسوبات چربی در رگ‌های خونی که با افزایش سن ایجاد می‌شود، محافظت کند. علاوه بر این، دیواره‌ها و سلول‌های قلب با افزایش سن ضخیم می‌شوند که این به نوبه خود باعث می‌شود قلب برای پر شدن از خون، بیشتر کار کند.
ضعیف شدن رگ‌های خون
رگ‌های بدن ما به مرور زمان تنگ و ضعیف می‌شوند. این خاصیت کشش رگ‌های خونی را که هنگام برخورد خون به دیواره‌ها مورد نیاز است، کاهش می‌دهد. رگ‌های خونی با سخت شدن قادر به انجام عملکرد طبیعی نیستند. تنگ‌تر شدن رگ‌ها می‌تواند منجر به مسدود شدن مجاری عبور خون و در نتیجه سکته یا حمله قلبی شود.
فرآیند هضم و گوارش
توانایی بدن ما در فرآوری گوشت‌ها- به ویژه گوشت قرمز - با گذشت زمان کاهش می‌یابد. این امر تواند عاملی برای افزایش فشار خون باشد، به ویژه با اثرات مازادی از هضم مقدار زیادی نمک. مصرف روزانه نمک و همچنین تولید طبیعی سدیم، منجر به شروع به انباشته شدن نمک در جریان خون گردد.
تغییراتی در حجم خون
با گذشت سال‌ها، بدن دیگر نمی‌تواند مایعات را با همان ظرفیت قبلی حفظ کند. این امر باعث می‌شود تا میزان مایعات موجود در جریان خون کاهش یابد و فشار را در رگ‌های خونی بیشتر می‌کند.
ضعیف شدن عملکرد کلیه
کلیه‌ها هورمون‌هایی تولید می‌کنند که در صورت عدم تأمین خون کافی از بدن، میزان آب و سدیم بیشتری را در بدن حفظ می‌کنند. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که جریان خون بین قلب و کلیه‌ها به دلیل تنگ‌تر شدن رگ‌های خونی کاهش یابد.
کاهش فعالیت بدنی
بسیاری از افراد، به دلیل سبک زندگی و بیماری‌های احتمالی موجود، تمایل دارند که با افزایش سن فعالیت بدنی یا ورزش کمتری انجام دهند. این کار تأثیر مخربی بر گردش خون و رگ‌های خونی دارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت بروز علائم زیر بلافاصله با پزشک تماس بگیرید:
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
- کمردرد
- بی‌حسی / ضعف
- تغییر در بینایی
- مشکل در صحبت کردن
- مشاهده‌ی ورم پا
برای پایین آوردن فشار خون بالا چه باید کرد؟
اگر فشار خون شما در حد طبیعی باشد، دیگر نیازی به مداخله پزشکی ندارید. البته، برای پایین آوردن فشار خون بالا، باید یک سبک زندگی سالم و یک وزن سالم داشته باشید. در صورت سابقه بروز فشار خون بالا در خانواده ممکن است لازم باشد در مورد سبک زندگی خود حتی بیشتر احتیاط کنید.
توصیه‌های زیر می‌تواند به شما در حفظ فشار خون سالم کمک کند:
- وزن بدن را در حدی سالم نگه‌دارید.
- به منظم از میوه‌ها، سبزی‌ها و لبنیات کم‌چرب در رژیم غذایی خود استفاده کنید.
- مصرف سدیم را کاهش دهید.
- ورزش منظم هوازی، مانند پیاده‌روی سریع، دویدن یا شنا، حداقل به مدت 90 تا 150 دقیقه در هفته.
- روش‌هایی را برای کنترل استرستان یاد بگیرید
- اگر سیگار می‌کشید، آن را ترک کنید.
- اگر آپنه انسدادی خواب (OSA) دارید، آن را کنترل کنید. بسیاری از بیمارانی که آپنه انسدادی خواب خود را تحت کنترل قرار می‌دهند، بهبودهایی را در فشار خون خود مشاهده می‌کنند.
پزشکان ممکن است داروهای زیر را تجویز کنند:
- داروهای ادرارآور
- مهارکننده‌های ACE
- مسدودکننده‌های آلفا
- مسدودکننده‌های بتا
- مسدودکننده‌های کانال کلسیم
- گشادکننده عروق
چگونه فشار خون پایین را درمان کنیم؟
با استفاده از روش‌های زیر می‌توان از فشار خون پایین جلوگیری و آن را درمان کرد:
- مایعات زیادی مصرف کنید
- بدنتان را به‌خصوص در هوای گرم و یا آنفولانزای ویروسی هیدراته (پر آب) نگه‌دارید
- بیشتر از نوشیدنی‌های غیرالکلی بنوشید
- برای تحریک جریان خون در بدن، به طور منظم ورزش کنید
- از نشستن و ایستادن سریع پرهیز کنید
- هنگام برخاستن، مراقب باشید که چند ثانیه به حالت نیمه ایستاده در لبه تخت یا صندلی بنشینید و سپس از تخت بلند شوید
- از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید
- از ایستادن به مدت طولانی خودداری کنید
- هنگام دفع مدفوع از فشار آوردن بیش از حد به خود خودداری کنید
- از قرار گرفتن طولانی در معرض آب گرم مانند سونا، چشمه‌های آب گرم و آبگرم خودداری کنید
- جوراب‌های کشی طبی برای ران و ساق پا، جریان خون را به قسمت پایین بدن محدود می‌کند شود
- مصرف هرگونه داروهای بدون نسخه باید به پزشک گزارش شود.
داروهایی مانند فلودروکورتیزون یا میدودرین نیز ممکن است به درمان فشار خون پایین کمک کنند.
